Encyklopedia sztuk pięknych

wystawa

przez

Wystawa Wystawa – zbiór przedmiotów wystawionych na pokaz, miejsce wystawienia przedmiotów w sklepie (ekspozycja, zwłaszcza w oknie sklepowym),  a także dowolne inne miejsce wystawiania przedmiotów na pokaz. Projektowaniem wystaw zajmuje się wystawiennictwo, obejmujące projekt plastyczny ekspozycji i sposób prezentacji wystawianych przedmiotów, a także architekturę pawilonów wystawowych. “Wystawami” nazywa się także stanowiące imprezy masowe ekspozycje jednorazowe … Dowiedz się więcej

wzornictwo przemysłowe

przez

Wzornictwo przemysłowe Wzornictwo przemysłowe (w zbliżonych znaczeniach także wzornictwo, design lub spolszczone desajn) – działalność zmierzająca do projektowania obiektów kultury materialnej o wysokim poziomie artystycznym. Są to przy tym we wzornictwie przemysłowym wyroby przeznaczone do produkcji masowej. Celem wzornictwa przemysłowego jest wysoka wartość estetyczna przedmiotów codziennego użytku oraz rozwijanie kultury materialnej. Wzornictwo przemysłowe wykształciło się … Dowiedz się więcej

Akropol w Atenach

przez

Akropol w Atenach: wzgórze w Atenach z zespołem zabytków starożytnych (Partenon, Erechtejon).

Akropol

przez

Akropol: w starożytnej Grecji “górne miasto” stanowiące fortyfikacje i ośrodek kultowy.

odlewnictwo

przez

Odlewnictwo: w technologii metali wykonywanie przedmiotów poprzez wypełnianie form ciekłym metalem, odlewanie. Także w innych dziedzinach – odlewy z tworzyw sztucznych, wytwarzanie porcelany.

brąz

przez

Brąz: stop miedzi z cyną i cynkiem.

Abydos

przez

Abydos: miasto w starożytnym Egipcie.

akustyka

przez

Akustyka: nauka o falach sprężystych – dźwiękach, ultradźwiękach i infradźwiękach.

Hans von Aachen

przez

Hans von Aachen – niemiecki malarz renesansowy.

magodia

przez

Magodia (magoidia) Magodia (magoidia) – w teatrze starożytnej Grecji rodzaj sceny komicznej. Obejmowała ona występy mężczyzn, którzy dla wywołania efektu komicznego występowali w strojach kobiet. Stanowiła osobny podgatunek mimu, który rozkwitał w III wieku p.n.e. Cechowała ją groteskowość i obsceniczność. Magodia w teatrze starożytnej Grecji Z literatury greckiej magodie przejął następnie mim rzymski. Męscy aktorzy … Dowiedz się więcej

D’Este

przez

D’Este (Este, Estensi): włoski ród panujący, książęta Ferrary i Mantui.

Wizerunek (effigium)

przez

Wizerunek, podobizna, effigium: reprezentacja plastyczna osoby.

Ekfraza

przez

Ekfraza: literacki, w tym zwłaszcza poetycki opis dzieła sztuki, także figura retoryczna.

Drzwi Wschodnie Baptysterium we Florencji

przez

Drzwi Wschodnie: drugie drzwi Baptysterium we Florencji (po drzwiach Andrei Pisano). Wykonał je z brązu w latach 1402-1425 Lorenzo Ghiberti.

Podniesienie krzyża

przez

Podniesienie krzyża: obraz ołtarzowy Rubensa stworzony w latach 1610-1611.

Kantoria w kościele Santa Maria del Fiore

przez

Kantoria w kościele Santa Maria del Fiore: trybuny śpiewacze (cantorie), Luca della Robbia i Donatello.

Escorial

przez

Escorial, El Escorial, San Lorenzo de Escorial, Eskurial: monumentalne założenie architektoniczne obejmujące pałac królewski z klasztorem, mauzoleum i kościołem św. Wawrzyńca.

El Greco

przez

El Greco, właściwie Domenikos Theotokopulos (ok. 1540-1614): malarz pochodzenia greckiego działający w Hiszpanii. Czołowy przedstawiciel manieryzmu.

della Rovere

przez

Della Rovere: włoski ród arystokratyczny, papieże i kardynałowie, władcy Urbino.

Śmierć Marii

przez

Śmierć Marii (Zaśnięcie Marii): obraz Caravaggia powstały w latach 1605-1606.

De re aedificatoria – Ksiąg dziesięć o sztuce budowania

przez

De re aedificatoria, Ksiąg dziesięć o sztuce budowania: renesansowy traktat o architekturze Leona Battisty Albertiego

Gerard David

przez

Gerard David (ok. 1460-1523): niderlandzki malarz, przedstawiciel wczesnego renesansu północnego.

Dawid Michała Anioła

przez

Dawid Michała Anioła – jedno z najbardziej znanych dzieł sztuki renesansu, marmurowa rzeźba, którą w latach 1501-1504

Danae

przez

Danae: postać w mitologii greckiej, matka Perseusza, kochanka Zeusa.

Dawid

przez

Dawid, król Izraela Dawid – król starożytnego Izraela i Judy, jedna z głównych postaci historycznych w Biblii i jedna z kluczowych postaci w dziejach kultury. Jego życie przypada na przełom X i XI wieku p.n.e., panowanie Dawida datuje się tradycyjnie na około 1012-972 p.n.e. W chrześcijaństwie Dawid stanowi typ mesjański. Zobacz też: Dawid Michała Anioła, … Dowiedz się więcej

Dante

przez

Dante Aligheri (Alighieri): najwybitniejszy poeta literatury włoskiej i średniowiecznej, filozof, działacz polityczny.

Andrea del Castagno

przez

Andrea del Castagno (ok. 1419-1457), właściwie Andrea di Bartoldi di Simone: włoski malarz wczesnego renesansu.

Ludovico Carracci

przez

Ludovico (Lodovico) Carracci: włoski malarz wczesnobarokowy.

Agostino Carracci

przez

Agostino Carracci (1557-1602): włoski rytownik i malarz wczesnego baroku.

Annibale Carracci

przez

Annibale Carracci (1560-1609): włoski malarz, grafik i rysownik wczesnego baroku.

Carracci

przez

Carracci: rodzina malarzy włoskich, bracia Agostino i Ludovico Carracci oraz ich kuzyn Ludovico. Akademia Carraccich, Accademia Carracci (Accademia dei Carracci, Akademia Bolońska, Accademia degli Incamminati).

Vittore Carpaccio

przez

Vittore Carpaccio (ok. 1460- 1526); włoski malarz wczesnorenesansowy, przedstawiciel szkoły weneckiej.

Vicente Carduco

przez

Vincente Carducho: hiszpański malarz manierystyczny, autor dzieła Diálogos de la pintura (Dialogi o malarstwie).

Grający w karty

przez

Grający w karty, Szulerzy, Gra w karty: obraz Caravaggia.

Dzwonnica Giotta

przez

Dzwonnica Giotta, Kampanila we Florencji: kampanila przy katedrze Santa Maria del Fiore we Florencji.

Camerino d’alabastro

przez

Camerino d’alabastro (camerini d’alabastro): alabastrowa komnata w Ferrarze, pokój (studiolo) księcia Alfonsa I d’Este.

Camera degli Sposi

przez

Camera degli Sposi (Komnata Małżonków, Komnata Małżeńska, Sala Małżeńska), Camera Picta (Komnata Malowana): komnata audiencyjna w Palazzo Ducale w Mantui z freskami Andrei Mantegni.

Jacques Callot

przez

Jacques Callot (1592-1635): francuski rysownik i grafik, przedstawiciel manieryzmu.

Caravaggio

przez

Caravaggio, wł. Michelangelo Merisi: włoski malarz, czołowy przedstawiciel malarstwa wczesnego baroku.

Baptysterium we Florencji

przez

Baptysterium we Florencji (Baptysterium św. Jana Chrzciciela, wł. Battistero di San Giovanni): romańskie baptysterium słynne mozaiki i drzwi (Ofiara Izaaka, Drzwi Raju).

Chrzest Pański

przez

Chrzest Pański (Chrzest Chrystusa, Chrzest Chrystusa w Jordanie, chrzest w Jordanie) – chrzest Jezusa Chrystusa, w religii i w sztuce.

Alessio Baldovinetti

przez

Alessio Baldovinetti (Alesso Baldovinetti, Alesso di Baldovinetto, ur. 1425, zm. 1499) – włoski malarz renesansowy.

Giovanni Baglione

przez

Giovanni Baglione – włoski malarz barokowy, historyk sztuki.

Sisto Badalocchio

przez

Sisto Badalocchio (ur. 1585, zm. po 1620): włoski malarz i grafik wczesnego baroku.

Bachus

przez

Bachus, Bacchus: łacińska forma imienia Bakchos, które w mitologii greckiej funkcjonuje jako alternatywne imię Dionizosa.

Dirck van Baburen

przez

Dirck van Baburen (około 1595-1624): niderlandzki malarz, caravaggionista utrechcki,

Babilońska niewola papieży

przez

Babilońska niewola papieży: określenie okresu w dziejach Kościoła, także określenie polemiczne.

Pietro Aldobrandini

przez

Pietro Aldobrandini (1571-1621): kardynał, mecenas i kolekcjoner sztuki.

Andrea Alciato

przez

Andrea Alciato (1492-1450): włoski humanista, prawnik, autor popularnego dzieła “Emblemata”.

Francesco Albani

przez

Francesco Albani (1578-1660): włoski malarz.

Albizzi

przez

Albizzi (Albizi): władcy Florencji, ród oligarchiczny.

Leon Battista Alberti

przez

Leon Battista Alberti : architekt i teoretyk sztuki epoki renesansu, humanista, pisarz, uczony.

Giovanni Battista Agucchi

przez

Giovanni Battista Agucchi: teoretyk sztuki okresu renesansu, sekretarz papieski.

Modlitwa w Ogrójcu

przez

Modlitwa w Ogrójcu, konanie w Ogrójcu, Chrystus w Ogrójcu, Chrystus na Górze Oliwnej: wydarzenie z życia Chrystusa, częsty temat w sztuce.

Pieter Aertsen

przez

Pieter Aertsen (Aertsz, Aertszen, Aertszone): niderlandzki malarz renesansowy, znany z martwych natur i scen rodzajowych.

pokłon trzech króli

przez

Pokłon trzech króli, także motyw pokłonu trzech króli, hołd trzech króli, adoracja dzieciątka Jezus przez trzech króli: motyw w sztuce.

Akademia Świętego Łukasza

przez

Akademia Świętego Łukasza (Accademia di San Luca): renesansowa akademia artystyczna założona w 1577 w Rzymie.

alabaster

przez

Alabaster: minerał, głównie alabaster gipsowy, także kalcytowy.

Alfons Mucha

przez

Alfons Mucha, właściwie Alfons Maria Mucha (1860-1939) – czeski malarz i grafik, dekorator, twórca grafiki użytkowej, w tym ozdobnych druków (przede wszystkim afisze).

Albrecht Dürer

przez

Albrecht Dürer (1471-1528) – niemiecki malarz epoki renesanu, uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela niemieckiego malarstwa renesansowego. Był również wybitnym grafikiem, rysownikiem i teoretykiem sztuki.

Apla

przez

Apla: w poligrafii – płaszczyzna w całości zadrukowana jednym kolorem, nierastrowana (bez punktów rastrowych). Efektem jest jednolita powierzchnia druku. W sztukach plastycznych – część rysunku (kreskowego) lub część obrazu (półtonowego) pokryta jednolitym – najczęściej ciemnym – kolorem.

Antykwa

przez

Antykwa, określana także terminem pismo humanistyczne, niekiedy łacinka: krój pisma powstały w XV wieku, przechodzący różne fazy rozwojowe (przede wszystkim antykwa renesansowa, antykwa barokowa i antykwa klasycystyczna), nawiązujący do pisma rzymskiego. Do dziś stanowi dominujący typ pism drukarskich.

Audiowizualność

przez

Audiowizualność: kategoria estetyczna, semiotyczna i antropologiczna. Służy ona do opisu dominującego od drugiej połowy XX wieku sposobu artykulacji kultury – kultura, w której dominują techniki i praktyki audiowizualne.

Atelier

przez

Atelier, ateliers: miejsce pracy artysty (pracownia, warsztat, studio) – zwłaszcza malarza, fotografika, rzeźbiarza, grafika, architekta.

Anamorfoza

przez

Anamorfoza – w terminologii sztuk pięknych: liniowe, jednokierunkowe zwężenie lub rozszerzenie obrazu. Niekiedy także szerszej – odtworzenie pierwotnej postaci obrazu zniekształconego. Analogicznie w terminologii filmowej: stosowane w filmie panoramicznym zwężenie obrazu, uzyskiwane dzięki obiektywom anamorfotycznym.

Środki audiowizualne

przez

Środki audiowizualne: wzrokowo-słuchowe metody przekazu treści. Audiowizualne środki przekazu, materiały audiowizualne i audiowizualne środki techniczne.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

przez

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne: czasopismo naukowe wydawane od 1959 przez KUL, poświęcone archiwistyce, muzeom i bibliotekom kościelnym.

Akant

przez

Akant: rodzaj roślin z rodziny akantowatych. Liść akantu to jeden z najczęstszych ornamentów.

Akwamanile

przez

Akwamanile, akwamanila, akwamanilia, akwamanilla: średniowieczne naczynia do obmywania rąk, zwłaszcza liturgiczne, także świeckie i lawetarze.

Agora

przez

Agora: plac miejski w starożytnej Grecji, zwłaszcza Agora w Atenach. Symbolika agory, rodzaje agor.

Agnusek

przez

Agnusek, Agnus Dei, agnus: woskowy medalion z Barankiem Bożym, poświęcony przez papieża.

Agat

przez

Agat: kamień półszlachetny, odmiana chalcedonu. Charakterystyczna budowa wstęgowa.

Afisz

przez

Afisz: druk ulotny przeznaczony do celów informacyjnych i reklamowych.

Aegikranion

przez

Aegikranion Aegikranion (zlatynizowane aegikranium, aegicranium) – w terminologii sztuk pięknych: dekoracyjny element architektoniczny, ornament w kształcie czaszki kozy (kozła) lub barana w ujęciu frontalnym. Typowy dla sztuki starożytności klasycznej, najczęściej występował w sztuce sakralnej (dekoracja ołtarzy) oraz w sztuce sepulkralnej (dekoracja grobów). Zazwyczaj jako dekoracja rzeźbiarska, często w formie fryzu, płaskorzeźby, reliefu. Pierwotnie aegikranion symbolizował … Dowiedz się więcej

Aedicula

przez

Aedicula, edykuł, edicula, edykula: kaplica rzymska, kapliczka. W architekturze i sztuce dekoracyjnej także nisza, obramowanie, model budynku lub element deokracyjny.

Adyton

przez

Adyton – najbardziej ukryta część sanktuarium starożytnego, najczęściej naos. Sanktuarium takim mogła być świątynia, ale też święty gaj lub grota. Porównaj: abaton.

Styl Adamów

przez

Styl Adamów: klasycystyczny styl w architekturze i dekoracji wnętrz z elementami preromantycznymi.

Action Painting

przez

Action Painting: kierunek w sztuce abstrakcyjnej, nurt ekspresjonizmu abstrakcyjnego.

Album

przez

Album: definicja i historia, publikacja z reprodukcjami malarstwa, dzieł sztuki i rysunkami oraz kolekcja

Acheiropita

przez

Acheiropita, acheiropoieta, achiropita: ponadnaturalny, nie uczyniony ludzką ręką wizerunek Chrystusa, także Maryi i świętych. Mandylion, Veraikon.

Amor vacui

przez

Amor vacui: wyrażenie łacińskie, “miłość do pustki (próżni)”, “umiłowanie pustki”. Występuje głównie w terminologii sztuk pięknych, przeciwieństwo horror vacui.

Aeropittura

przez

Aeropittura, aeropiktura: kierunek w malarstwie włoskim związany z futuryzmem. Fascynacja lotem, ruchem, samolotami.

Barbizończycy

przez

Barbizończycy, szkoła barbizońska, szkoła z Barbizon: grupa francuskich malarzy pejzażystów, prekursorzy realizmu.

Balthus

przez

Balthus, Balthazar Klossowski de Rolla: francuski malarz, indywidualny styl bliski realizmowi magicznemu i surrealizmowi.

Victor Baltard

przez

Victor Baltard (1805-1874): francuski architekt epoki II Cesarstwa, znany szczególnie jako twórca projektu Hal Centralnych (Les Halles) w Paryżu.

Académie Suisse

przez

Académie Suisse, Atelier Suise: pracownia malarska w Paryżu, założona w XIX wieku. Uczęszczali tu malarze sprzeciwiający się akademizmowi, w tym przyszli impresjoniści.

Egreta

przez

Egreta, rzadziej egretka: Ozdoba z piór ptasich w nakryciu głowy lub fryzurze. Także w Polsce – sorgucz.

Diagonalizm

przez

Diagonalizm: zasada kompozycyjna obrazów, rzeźb, innych dzieła sztuki – akcentowanie osi skośnych. Zwłaszcza malarstwo barokowe i hellenistyczne.

Dywizjonizm

przez

Dywizjonizm: technika malarska, stosowana przez impresjonistów, oparta na osiągnięciach optyki. Wywodzi się z niej pointylizm

Decollage

przez

Decollage, décollage, dekolaż: technika artystyczna opierająca się na całkowitym lub częściowym niszczeniu obiektów działań artystycznych. Stanowi przeciwieństwo kolażu.