Humanistyczna encyklopedia nauki

gazy kopalniane

przez

Gazy kopalniane Gazy kopalniane – w górnictwie: mieszanina gazów, która występuje w kopalniach podziemnych, zwłaszcza cechująca się niską zawartością tlenu i niebezpieczna dla życia i zdrowia górników (wybuch metanu). Wyróżnia się przy tym kilka rodzajów gazów kopalnianych, z których największe znaczenie ma gaz kopalniany zawierający metan. Gaz kopalniany jest więc mieszaniną gazów w powietrzu kopalnianym, … Dowiedz się więcej

odlewnictwo

przez

Odlewnictwo: w technologii metali wykonywanie przedmiotów poprzez wypełnianie form ciekłym metalem, odlewanie. Także w innych dziedzinach – odlewy z tworzyw sztucznych, wytwarzanie porcelany.

brąz

przez

Brąz: stop miedzi z cyną i cynkiem.

wielki piec

przez

Wielki piec: piec przemysłowy służący do pozyskiwania surówki z rudy żelaza.

konwertorowy proces tlenowy

przez

Konwertorowy proces tlenowy (proces tlenowy, tlenowy proces konwertorowy, proces L-D): metoda otrzymywania stali.

Stop

przez

Stop: mieszanina metali i innych metali lub niemetali, o właściwościach metalicznych.

Vannoccio Biringuccio

przez

Vannoccio Biringuccio: włoski metalurg epoki renesansu.

Henry Bessemer

przez

Henry Bessemer: brytyjski wynalazca, stworzył metodę taniej i szybkiej produkcji stali (proces bessemerowski).

Torbern Olof Bergman

przez

Torbern Olof Bergman: szwedzki chemik i mineralog. Jeden z twórców chemii analitycznej i chemii minerałów.

Georgius Agricola

przez

Georgius Agricola: XVI-wieczny uczony znany jako “ojciec geologii”

Autotrofizm

przez

Autotrofizm (samożywność) Autotrofizm – zdolność organizmów do biosyntezy, samodzielnego wywarzania związków organicznych ze związków nieorganicznych (w procesie fotosyntezy lub chemosyntezy), wykazywana przez rośliny i niektóre bakterie. Są to substancje potrzebne do życia i rozwoju organizmu. Zjawisko samożywności dotyczy grupy organizmów określanej jako producenci. Producenci to organizmy mające zdolność wytwarzania materii organicznej z materii nieorganicznej. Możliwe … Dowiedz się więcej

barometr

przez

Barometr: instrument stosowany do pomiaru ciśnienia atmosferycznego.

pasy Van Allena

przez

Pasy Van Allena: pasy radiacyjne Ziemi.

stratosfera

przez

Stratosfera: druga od powierzchni Ziemi warstwa atmosfery.

jonosfera

przez

Jonosfera: warstwa atmosfery zawierająca dużą ilość wolnych jonów i elektronów.

akustyka

przez

Akustyka: nauka o falach sprężystych – dźwiękach, ultradźwiękach i infradźwiękach.

Leon Battista Alberti

przez

Leon Battista Alberti : architekt i teoretyk sztuki epoki renesansu, humanista, pisarz, uczony.

aktynometr

przez

Aktynometr: urządzenia do pomiaru natężenia promieniowania słonecznego.

aktynometria

przez

Aktynometria: dział meteorologii badający promieniowanie słoneczne, ziemskie i atmosferyczne.

Aktualizm: geologia

przez

Aktualizm geologiczny, uniformitaryzm, uniformitarianizm: jedna z podstawowych zasad geologii, w wyjaśnianiu przeszłości Ziemi należy opierać się wyłącznie na obserwacji sił działających obecnie.

aktualizm

przez

Aktualizm, aktualizm filozoficzny: określenie stanowisk odkreślających rolę stawania się i zmienności w strukturze ontycznej rzeczywistości, zwłaszcza idealizm aktualny Giovanniego Gentile. Podobne stanowiska występują także w teologii i antropologii filozoficznej (przede wszystkim związanej z teologią protestancką). W innych znaczeniach termin ten występuje w psychologii (psychologia Wilhelma Wundta i jego kontynuatorów) oraz w naukach przyrodniczych i filozofii przyrody (zasada aktualizmu i aktualizm geologiczny). W naukach przyrodniczych określa się tak koncepcje podkreślające ciągłość procesów zachodzących w przyrodzie.

astronomia

przez

Astronomia: definicja, przegląd zagadnień, historia astronomii.

alabaster

przez

Alabaster: minerał, głównie alabaster gipsowy, także kalcytowy.

aklimatyzacja

przez

Aklimatyzacja: obejmujące zmiany niedziedziczne procesy przystosowania się organizmów do zmienionych warunków środowiska.

Aerologia

przez

Aerologia: dział meteorologii, nauka badająca procesy i zjawiska zachodzące w wysokich warstwach atmosfery ziemskiej. Dawniej ogólna nauka o powietrzu i atmosferze.

Gradient adiabatyczny

przez

Gradient adiabatyczny, adiabatyczny gradient temperatury: w meteorologii, gradient suchoadiabatyczny i gradient wilgotnoadiabatyczny.

Proces adiabatyczny

przez

Przemiana adiabatyczna, proces adiabatyczny: proces termodynamiczny w układzie izolowanym od otoczenia.

Adaptacja biologia

przez

Adaptacja, przystosowanie: proces biologiczny polegający na zmianie budowy i funkcji organizmów w celu dostosowania się do nowych warunków.

Absorpcja

przez

Absorpcja, sorpcja wgłębna, sorpcja objętościowa, pochłanianie, wchłanianie :pochłanianie jednej substancji (określanej terminem absorbat – ciało wchłaniane) przez inną (określaną terminem absorbent – ciało wchłaniające).

Abisal

przez

Abisal, także w formie abysal oraz sfera abisalna, sfera głębinowa – w hydrologii: najgłębsza sfera w morzach i oceanach (także głębokich jeziorach), strefa przydenna.

Aberracja światła

przez

Aberracja światła Aberracja światła, także aberracja astronomiczna lub aberracja gwiezdna (dawniej także w formie aberacja światła) – w astronomii: zmiana kierunku światła powodująca pozorne przemieszczenie się ciała niebieskiego na sferze niebieskiej. Zjawisko to wywoływane jest przez ruch obserwatora względem obserwowanego obiektu (np. wraz z Ziemią). Zobacz też: aberracja – różne znaczenia terminu, tam też etymologia … Dowiedz się więcej

Aparatura

przez

Aparatura: w technice – zespół przyrządów i urządzeń (aparatów) współpracujących ze sobą przy wykonywaniu określonych z góry zadań, np. aparatura chemiczna, aparatura pomiarowa. W prakseologii – rzeczy stanowiące człony działania.

Technika analogowa

przez

Technika analogowa, analogowa technika zapisu tekstu, dźwięku i obrazu, zapis analogowy: metody i środki tradycyjne służące do wysyłania, przetwarzania i przesyłania sygnałów analogowych (technika analogowa) oraz do ich rejestracji (zapis analogowy). Przekaz przetwarzany jest za pomocą sygnału elektrycznego, oddając częstość (frekwencję) zjawiska i natężenie zjawiska (np. jaskrawość, głośność) na zasadzie pełnej odpowiedniości.

Administrator sieci

przez

Administrator sieci: osoba odpowiedzialna za całość funkcjonowania danej sieci komputerowej, utrzymanie jej w stanie zdatnym do użytku i bezpiecznym. Także: zarządca sieci,żargonowo admin, sysadmin, używa się także terminów angielskojęzycznych network administator i supervisor.

Atmosfera

przez

Atmosfera, atmosfera Ziemi, atmosfera Ziemska: powłoka gazowa otaczająca planetę Ziemię.

Asystent

przez

Asystent : osoba pomagająca specjaliście w wykonywanych przez niego zadaniach; osoba pomagająca przy wykonywaniu danej czynności; określenia dotyczące niektórych zawodów (stanowisko na wyższej uczelni, zawody filmowe).

Środki audiowizualne

przez

Środki audiowizualne: wzrokowo-słuchowe metody przekazu treści. Audiowizualne środki przekazu, materiały audiowizualne i audiowizualne środki techniczne.

Analiza deskryptorowa

przez

Analiza deskryptorowa, abstrakt deskryptorowy, analiza dokumentacyjna deskryptorowa: rodzaj analizy dokumentacyjnej, charakterystyka wyszukiwawcza dokumentu w języku deskryptorowym lub języku słów kluczowych.

Analiza dokumentacyjna

przez

Analiza dokumentacyjna, abstrakt: rodzaj adnotacji treściowej, dokładne i zwięzłe omówienie treści dokumentu.

Aktualne Problemy Informacji i Dokumentacji

przez

“Aktualne Problemy Informacji i Dokumentacji. Organ Centralnego Instytutu Informacji Naukowo-Technicznej i Ekonomicznej, poświęcony zagadnieniom teorii i praktyki informacji”: czasopismo wydawane w latach 1953-1990.

Analiza

przez

Analiza – w logice: podział określonej całości polegający na wyodrębnieniu w nim części. Rodzaje analizy w poszczególnych naukach.

Akant

przez

Akant: rodzaj roślin z rodziny akantowatych. Liść akantu to jeden z najczęstszych ornamentów.

Agat

przez

Agat: kamień półszlachetny, odmiana chalcedonu. Charakterystyczna budowa wstęgowa.

Egreta

przez

Egreta, rzadziej egretka: Ozdoba z piór ptasich w nakryciu głowy lub fryzurze. Także w Polsce – sorgucz.

Dywizjonizm

przez

Dywizjonizm: technika malarska, stosowana przez impresjonistów, oparta na osiągnięciach optyki. Wywodzi się z niej pointylizm

Abstrakcyjność stylu

przez

Abstrakcyjność stylu: właściwość stylistyczna polegająca przede wszystkim na nasyceniu tekstu słowami oznaczającymi pojęcia oderwane, styl abstrakcyjny. Typowa dla stylu naukowego, może jednak stanowić też wadę stylu.

Abstract

przez

Abstract, abstrakt: Skrócona wersja publikacji naukowej, artykułu naukowego. Maksymalnie skondensowana, odwołuje się do słów kluczowych (keywords).

Abstractio formalis

przez

Abstractio formalis (średniowiecznołacińskie „wyodrębnianie aspektu formalnego”): w teorii poznania; pol. abstrakcja formalna, abstrakcja intensywna. W obecnym w tradycji scholastycznej, a przedstawionej przez Kajetana (Caietanus, Tommaso de Vio) podziale abstrakcji pojęcie przeciwstawiane abstractio totalis.