Beluard

Beluard – w architekturze: pierwotnie rodzaj baszty, zwłaszcza obszernej, narożnej baszty obronnej w murach. Od XVI wieku terminu tego używano także w odniesieniu do fortyfikacji o narysie bastionowym. Oznaczał odtąd niewielki, słabo rozwinięty bastion. Niekiedy określano w ten sposób także ruchome wieże oblężnicze.

Etymologia: z języka włoskiego, beluardo (także baloardo) oraz francuskiego. W języku staropolskim występowały liczne warianty fonetyczne i ortograficzne tego słowa, w tym: belluard, belluarda, belloard, belloarda, beluarda, balward, balwarda, beloard, belward, belwarda, weluard, weluarda, baluard.

Przykładem może być beluard renesansowej twierdzy w Rożnowie, stanowiący w niej budynek bramny.

Według Encyklopedii staropolskiej Zygmunta Glogera:

Beluarda, beluwarda, bellowarda, z włos. baluardo — nasyp, wał, bastjon, bulwar. Wacław Potocki w „Argenidzie“ pisze:

Już był jednej dostał belluardy,
Już z wielkiej części wałów wyparował Sardy.

Twardowski w „Wojnie domowej“ mówi: „Murów tych belluardy cztery pilnują“. Kochowski w „Psalmodyi“, wyraża się: „Na dźwięk trąby, pysznego Jerycha bellowardy upadły“. Linde, odpowiednio do przytoczonych powyżej trzech pisarzów i poetów naszych z wieku XVII, objaśnia, że beluarda oznaczała narożnik obronny, basztę. Karłowicz wyprowadza niemiecki Bohlwerk, Bollwerk i spolszczony bulwar, bulwark z wyrazów Bohle — dyl, gruba deska i Werk — dzieło, robota.