Jacques Callot

Jacques Callot (1592-1635) – francuski rysownik i grafik, sztycharz, przedstawiciel manieryzmu. Tworzył m.in. sceny rodzajowe z życia ludu, grafiki o treści moralizatorskiej, kaprysy, karykatury i groteski. Zaliczany do najwybitniejszych grafików europejskich.


Jacques Callot – biografia

Pochodził z Lotaryngii, urodził się w 1592 roku w Nancy. Urodził się w zamożnej rodzinie związanej z dworem książąt Lotaryngii. Jego bratankiem był Claude Callot (1620-1687), francuski malarz działający w Polsce.

W dzieciństwie był czeladnikiem u złotnika w rodzinnym mieście. Już jako młody człowiek zajmował się grafiką – znaczny wpływ wywarł na niego znany drukarz i grafik z Lotaryngii Jacques Bellange (1575-1616). W latach 1609-1621 przebywał we Włoszech, dokąd udał się w celu doskonalenia warsztatu artystycznego. Początkowo w Rzymie (1608-1611), gdzie uczył się technik graficznych – jego nauczycielem był tam pochodzący z Francji grafik i wydawca Philippe Thomassin (1562-1622). Następnie we Florencji, gdzie od około 1612 roku pracował jako grafik na dworze Medyceuszy, doskonaląc swój warsztat graficzny. Interesował się technikami akwaforty i miedziorytu, a także perspektywą, matematyką i architekturą wojskową.

We Florencji mecenasem Callota był wielki książę Toskanii Kosma II Medyceusz. Callot stworzył dla niego serię ilustrującą pogrzeb Małgorzaty Austriaczki, żony króla Hiszpanii Filipa III, która zmarła w 1611 roku. Inny cykl przedstawiał życie ojca księcia, Ferdynanda I Medyceusza. W 1621 roku książę Kosma II zmarł, a jego żona, Maria Magdalena Austriaczka, zawiesiła pensję Callota, co zmusiło go do powrotu do kraju.

W 1621 roku powrócił do rodzinnej Lotaryngii. Był głównym przedstawicielem grupy grafików określanych jako “szkoła z Nancy”. Od około 1620 roku jego stałym współpracownikiem, a także osobistym przyjacielem był Israël Henriet, pochodzący z Nancy drukarz i rytownik paryski. Callot pracował odtąd głównie w Nancy, wyjeżdżał jednak często, m.in. Paryża (1625) i do Brukseli (1629). Zmarł 25 marca 1635 roku w Nancy.

Twórczość Jacques’a Callota

Wczesny styl Callota przynależy do konwencji późnego manieryzmu. Późniejsze dzieła odchodzą od niej, styl Callota staje się silnie indywidualizowany, a jego głównym wyróżnikiem staje się realizm. Jacques Callot był jednym z pierwszych artystów, którzy zajmowali się głównie grafiką, czyniąc z niej główny środek wyrazu artystycznego. Posługiwał się wieloma technikami, wsławił się jednak zwłaszcza jako mistrz akwaforty, a także miedziorytu i rysunku. Wykonywał też ilustracje książkowe. Doskonale posługiwał się światłocieniem, stosując często bogate efekty światłocieniowe.

Jacques Callot był bardzo płodnym artystą stworzył około 1400 rycin o różnorodnej tematyce, często zestawionych w serie – w tym rodzajowej, historycznej, dworskiej, religijnej, ludowej, alegorycznej i portretowej oraz pejzaże i karykatury polityczne. W przeciwieństwie do większości grafików swoich czasów, którzy uprawiali grafikę reprodukcyjną, dążył do tworzenia dzieł oryginalnych i samoistnych. Starał się nie tylko o wysoki poziom techniczny i artystyczny, ale także o niezależność grafiki od malarstwa.

Wśród dzieł Callota wyróżniają się widoki Paryża i Nancy (weduty – np. Pont-Neuf w Paryżu) oraz pełne humoru sceny z włoskiej commedia dell’arte. Przykładem humoru w twórczości Callota jest dzieło Scaramucia i Fricasso (ok. 1622), przedstawiające dwie postacie z commedia dell’arte, przynależące do cyklu Balli di Sfessania. Rysował też często sceny z życia ludu, zwłaszcza żebraków, Cyganów, kaleki i różne groteskowe postacie i barwne indywidua. Sztychy Callota wyróżnia wnikliwa obserwacja rzeczywistości, dynamika i fantazja, żywość przedstawianych postaci, doskonała charakterystyka różnych typów ludzkich, a także umiejętna kompozycja scen zbiorowych, przedstawiających duże grupy ludzkie.

Najbardziej znanym jego dziełem są dwa cykle Okropności wojny (Wielkie nieszczęścia wojny, fr. Les grandes misères de la guerre, 1632 – cykl “mały” i 1633 – cykl “duży”) ze scenami z wojny trzydziestoletniej. Łączy on w sobie dramatyzm i ekspresyjność wizji z mistrzostwem technicznym, widoczna jest także intencja moralizatorska. Seria powstała jako reakcja na najbardziej krwawą wojnę XVII wieku. Wyraża ludzką bezradność wobec cierpienia i przedstawia dzikość natury ludzkiej. Jako protest wobec wojen religijnych stanowi zapowiedź oświecenia. Okropności wojny odwołują się do osobistego doświadczenia Callota – wkroczenia do Nancy wojsk kardynała Richelieu (Lotaryngia była wtedy jeszcze częścią Cesarstwa Niemieckiego). Wydarzenia historyczne współczesne artyście przedstawiają m.in. Zdobycie Bredy (1625) i Zdobycie La Rochelle (1629).

Humor, ironię i pastisz reprezentuje cykl scen rodzajowych Capricci di varie figuri (1617). Jest to jednak z najwybitniejszych realizacji gatunku w grafice i malarstwie określanego jako “cappricio” lub “kaprys”, w którym – odbiegając od przyjętych w danej epoce konwencji stylistycznych – przedstawia się postacie i sceny w sposób ironiczny, humorystyczny lub karykaturalny. Scenę rodzajową przedstawia też Odpust w dniu Madonny dell’Imprunetta (1617). Do ostatnich prac Callota należy akwaforta o tematyce religijnej Kuszenie św. Antoniego.

Ryciny Callota, który należy do najważniejszych grafików europejskich, jeszcze za jego życia zyskały dużą popularność i często je kopiowano. Oryginalny styl Callota wywarł duży wpływ nie tylko na współczesną mu grafikę we Francji, ale także na twórców XIX i XX wieku. Admiratorem twórczości Callota był Francisco Goya. Jego cykle graficzne zainspirowały najważniejsze cykle graficzne Goi: Okropności wojny Callota jego Okropności wojny (1810-1815), a Capricci Callota jego Los Caprichos (Kaprysy, 1795-1796, wyd. 1799).  Bogatym zbiorem prac Callota dysponuje Musée lorrain, muzeum historyczne w Nancy.


Tagi
Encyklopedia sztuk pięknych

Dodaj komentarz