Dzwonnica Giotta
Dzwonnica Giotta, Kampanila we Florencji – kampanila (wolnostojąca dzwonnica) przy katedrze Santa Maria del Fiore we Florencji, powstała w XIV wieku, zaprojektowana przez Giotta di Bondone i innych architektów włoskich (Andrea Pisano, Francesco Talenti).
Dzwonnica Giotta jest częścią kompleksu budynków związanych z katedrą we Florencji, ulokowanych przy Piazza del Duomo – stoi przy kościele Santa Maria del Fiore i Baptysterium we Florencji (Baptysterium św. Jana Chrzciciela). Jest to wieża gotycka na planie kwadratu o bokach długości 14,45 metra, z graniastymi wzmocnieniami narożników. Wieża ma ma 84,7 metra wysokości. Wyróżniają ją bogata dekoracja rzeźbiarska i inkrustacje z kolorowego marmuru. Budowę zakończono w 1359 roku.
Zobacz też: Kantoria w kościele Santa Maria del Fiore.
Dzwonnica Giotta – historia i architektura
Historia budowy kampanili we Florencji jest bardzo złożona. W 1334 roku malarz i architekt włoski Giotto di Bondone (ok. 1266 – 1337) otrzymał stanowisko nadzorcy architektonicznego katedry we Florencji i całego miasta (istniał w tym celu osobny urząd opera dell’duomo). Giotta znamy przede wszystkim jako malarza, prawdopodobnie miał niewielkie doświadczenie jako architekt – przypisuje mu się jednak często projekt architektoniczny kaplicy Scrovegnich (kaplica dell’Arena), dla której wykonał słynne freski.
Projekt Giotta zachował się do dziś i stanowi cenny i rzadki zabytek historii architektury. Jest to barwiony rysunek na pergaminie, przechowywany w Museo dell’Opera del Duomo (muzeum dzieł sztuki pochodzących z Katedry we Florencji, położone przy Piazza del Duomo). W muzeum tym znajdują się też oryginalne płaskorzeźby z kampanili, które w samym budynku zastąpiono kopiami.
W odróżnieniu od wczesnorenesansowego malarstwa Giotta, dzwonnica we Florencji ma jeszcze zasadniczo charakter gotycki. Projekt Giotta przewiduje elementy typowo gotyckie, takie jak ostrołukowe okna, maswerki, czy strzelista iglica. Gotycki wertykalizm dzwonnicy jest wręcz silny i odróżnia dzwonnicę Giotta od wcześniejszych włoskich kampanili (np. Krzywa Wieża w Pizie, XII wiek). Świadczy o tym zwłaszcza wysokość poziomu, na którym znajdują się dzwony, który jest dwukrotnie wyższy, niż pozostałe poziomy.
Według projektu Giotta zrealizowano jednak tylko fundamenty i pierwszą kondygnację budynku – gdy Giotto zmarł w 1337 roku, prace kontynuowali Andrea Pisano i Francesco Talenti. Średniowieczna anegdota mówi, że Giotto zmarł na atak serca gdy uświadomił sobie, że jego kampanila nie podźwignie ciężaru dzwonów. Andrea Pisano i Francesco Talenti zmodyfikowali oni projekt Giotta, znajdując w nim słabości konstrukcyjne. Zawaleniem groziła zwłaszcza projektowana wysoka, ale delikatna iglica, którą zwieńczyć miał masywny posąg św. Michała Archanioła. Ostatecznie iglicę zastąpiono bardziej solidnym dachem płaskim, który był w stanie wytrzymać oddziaływanie wiatru.
Wygląd zewnętrzny dzwonnicy zaprojektował głównie Talenti. Kampanila wyłożona jest wielokolorowym marmurem – marmur ten jest dopasowany wizualnie do charakterystycznego, biało-zielonego marmuru Baptysterium we Florencji, naprzeciw którego stoi Dzwonnica Giotta. Gotycka architektura dzwonnicy kontrastuje zarazem z romańskim baptysterium o cechach wczesnorenesansowych.
Andrea Pisano był także rzeźbiarzem, twórcą najstarszych ze słynnych drzwi Baptysterium we Florencji. Dla Dzwonnicy Giotta stworzył płaskorzeźby (medaliony reliefowe w kształcie rąbów) oraz posągi stojące niszach kampanili.