Dawid Donatella

Dawid Donatella – renesansowa rzeźba z brązu autorstwa Donatella, powstała we Florencji w połowie XV wieku. Tematem dzieła jest biblijny Dawid w momencie triumfu po pojedynku z Goliatem. Porównaj: Dawid – Michał Anioł, Dawid z głową Goliata – Caravaggio.


Dawid Donatella – opis, historia i interpretacja dzieła

Rzeźba znajduje się obecnie w zbiorach Museo Nazionale del Bargello we Florencji. Jest to pierwsza stworzona od czasów starożytności rzeźba przedstawiająca nagiego człowieka. W fakcie tym ujawnia się renesansowy antropocentryzm i związany z nim kult piękna ciała ludzkiego – Dawid Donatella rozpoczyna dojrzały renesans w sztuce.

Historia zamówienia i powstania Dawida Donatella nie jest całkiem jasna. Przyjmuje się szeroko, że statua powstał między 1460 a 1466 rokiem (Donatello żył w latach 1386-1466). Z dokumentów wiemy, że w 1469 roku posąg stał już na dziedzińcu Palazzo Medicci we Florencji – stanowił wtedy ozdobę dworskiej ceremonii ślubnej. Dzieło powstało niewątpliwie we Florencji, wydaje się pewne, że zamawiającymi byli rządzący wtedy miastem Medyceusze. Niektórzy historycy sztuki uważają, że Dawid Donatella był pierwotnie częścią fontanny, która zdobiła dziedziniec Pałacu Medyceuszy – mogła stać jednak także na kolumnie lub ozdobnym postumencie.

Najbardziej znana z rzeźb Donatella jest zarazem najbardziej zagadkową. W ostatnich latach popularność zyskuje teoria przesuwająca czas jej powstania aż o kilkadziesiąt lat wcześniej – na lata 1435-1440. Interesujący jest także fakt, że wiele szczegółów posągu Dawida rozmija się z opisem biblijnym, nawiązuje natomiast do rzeźby starożytnej. Nagość i zmysłowość Dawida każą łączyć go z popularnym w epoce renesansu neoplatonizmem – według tej interpretacji, Dawid Donatella to przede wszystkim alegoria miłości, platońskiego Erosa. Renesansowy neoplatonizm popularny był w założonej przez Medyceuszy Akademii Florenckiej – rzeźba Donatella wyraża prawdopodobnie jej idee filozoficzne. Być może właśnie dlatego materiałem Dawida jest lśniący brąz – blask ciała nawiązuje do platońskiej teorii idei, w której świat zmysłowy jest tylko odbiciem doskonałego świata idei.

Dawid ukazany jest tu jako młody pasterz. Dzieło nawiązuje do popularnego w sztuce motywu biblijnego – młody i słaby fizycznie, ale inteligentny i energiczny pasterz Dawid (późniejszy król Izraela) pokonuje potężnego olbrzyma Goliata, przywódcę wrogich Izraelitom Filistynów. W ujęciu Donatella Dawid trzyma w lewej ręce procę do strzelania kamieniami, za pomocą której obezwładnił Goliata, w prawej ręce trzyma zaś miecz, którym odciął mu głowę.

Postać Dawida przedstawiona jest w kontrapoście (układ, w którym ciężar ciała opiera się na jednej nodze) podobnie jak w przypadku Dawida Michała Anioła. W odróżnieniu od Dawida Michała Anioła, jest to jednak kontrapost bardzo wyrazisty, a wręcz przesadny. Ze względu na tak wyraźny kontrapost, ciało Dawida wydaje się rozkołysane. Lewa noga Dawida spoczywa przy tym na odciętej głowie Goliata, rzeźba nie ma jednak nastroju makabry, głowa olbrzyma nie burzy radosnego wrażenia całości. Lewa ręka Dawida opiera się na jego boku, w geście triumfu, który jednak jest przy tym nieco arogancki, przekorny, zaczepny.

Ciało Dawida jest młodzieńcze i szczupłe, niemal dziewczęce. Razem z rozkołysaną postawą ciała i długimi włosami Dawida wprowadza to do dzieła pierwiastek erotyczny. Kapelusz Dawida to kapelusz pasterski, przedstawiony przy tym bogato, obfitujący w detale. Łączy się z nim wieniec, który symbolizuje zwycięstwo. Sandały to typowe obuwie wojskowe, wzorowane na antycznym.

Podobnie jak Dawid Verrocchia, rzeźba Donatella jest pochwałą potęgi, bogactwa i wyrafinowania kulturalnego włoskiego miasta-państwa. Wychwala zalety małego, ale dynamicznego organizmu państwowego, który zdolny jest w stanie przeciwstawić się nawet najpotężniejszym wrogom. Dawid jest tu więc symbolem samej Florencji. Taka wymowa dzieła kontrastuje rzeźbę Donatella z Dawidem Michała Anioła, w którym wyraźny jest renesansowy indywidualizm, podkreślenie doskonałości konkretnej jednostki ludzkiej, przez co jego wymowa polityczna bliższa jest monarchicznym ideom późniejszego renesansu.


Tagi
Encyklopedia BibliiEncyklopedia sztuk pięknych

Dodaj komentarz