Babilońska niewola papieży

Babilońska niewola papieży, także babilońska niewola Kościoła, niewola babilońska papiestwa – okres w dziejach Kościoła od 1309 roku do 1377 roku, kiedy to papieże rezydowali nie w Rzymie, ale w Awinionie. Papiestwo zależne było wtedy politycznie od królów Francji, co oznaczało upadek tak politycznego, jak i moralnego znaczenia Kościoła. W historiografii na określenie tego okresu używa się terminu “niewola awiniońska”. “Babilońska niewola Kościoła” to określenie barwne i opisowe, występujące w pismach polemicznych epoki.


Babilońska niewola papieży – pochodzenie i znaczenie terminu

Określenie to stanowi grę słów: jest to aliteracja, oparta na podobieństwie brzmieniowym rymujących się wyrazów “Awinion” i “Babilon”. Aliteracja ta nawiązuje jednocześnie do Wielkiego Babilonu w Piśmie Świętym (Apokalipsa św. Jana) i niewoli babilońskiej w historii narodu żydowskiego. W obu przypadkach starożytny Babilon stanowi symbol zła. Skojarzenie z niewolą babilońską Żydów wygnanych po upadku królestwa Judy do Babilonii wiąże się z faktem, że zależność od Francji postrzegano jako zniewolenie Kościoła.

Asocjacja z Babilonem apokaliptycznym pochodzi natomiast od Petrarki, który na papiestwo swoich czasów ukuł obraźliwe określenie “nieświęty Babilon”, odwołując się bezpośrednio do Nierządnicy z Babilonu, zwanej też Wielkim Babilonem. W tym kontekście odnosi się ono nie tyle do niewoli, co do pełnego przepychu i niemoralnego trybu życia, który prowadzić mieli papieże w Awinionie.

Siedzibę papieży z Rzymu do Awinionu przeniósł ulegający wpływom Francji papież Klemens V. Wiązało się to z niepokojami politycznymi w Rzymie, który targany był walkami stronnictw, a także z zagrożeniem ze strony Świętego Cesarstwa Rzymskiego, którego władcy rościli sobie prawo do supremacji nad Kościołem i życiem religijnym. W Awinionie rezydowało kolejno siedmiu papieży – wszyscy byli z pochodzenia Francuzami i byli zależni od Francji.

Okres niewoli awiniońskiej zakończył się w 1376 roku, kiedy to papież Grzegorz XI powrócił do Rzymu. Wkrótce rozpoczęła się jednak wielka schizma zachodnia, okres podziału Kościoła zachodniego, w którym upadek autorytetu papiestwa i Kościoła postępował. Określenia “babilońska niewola Kościoła” używano więc nadal.

W agresywnej propagandzie protestanckiej upowszechniło się także nazywanie “Babilonem” papiestwa i Kościoła katolickiego. Określenie to nawiązuje do Wielkiego Babilonu w Apokalipsie św. Jana, wiąże się jednak także ze średniowiecznym terminem “babilońska niewola Kościoła”. Najbardziej znanym przykładem jego użycia jest traktat Marcina Lutra O babilońskiej niewoli Kościoła (De captivitate Babylonica Ecclesiae) z 1520 roku. Ma ono charakter polemiki teologicznej, według której to papiestwo utrzymuje Kościół w niewoli. Utożsamienie katolicyzmu z “Babilonem” występowało później zwłaszcza w tradycji purytańskiej (np. Alexander Hislop, Dwa Babilony, 1858).

 


Tagi
Encyklopedia BibliiEncyklopedia historycznaEncyklopedia religiiEncyklopedia sztuk pięknychKsięga przysłów

Dodaj komentarz