Albizzi

Albizzi (także Albizi) – renesansowy włoski ród patrycjuszowski pochodzący z Arezzo, przez pewien czas sprawujący władzę we Florencji. Zasłynął także z patronatu nad sztuką rodzącego się we Florencji renesansu.

Albizzi w historii Florencji

Ród Albizzich znany jest źródłom od XII wieku, wzbogacił się na handlu suknem, jednym z głównych bogactw średniowiecznej Toskanii. Już w XII wieku rodzina przeniosła się z Arezzo (ośrodka produkcji włókienniczej) do Florencji. W XIV i XV wieku odgrywał kluczową rolę w patrycjacie Florencji – rywalizował przy tym z innymi rodami kupiecko-bankierskimi, takimi jak Medyceusze i rodzina Alberti.

Piero degli Albizzi w czasie targających Florencją sporów wewnętrznych pomiędzy gibelinami i gwelfami stanął na czele gibelinów, partii  arystokratycznej. Został stracony 23 grudnia 1379 roku w czasie buntu ciompich, robotników tekstylnych. Na skutek buntu ciompich w 1378 roku ród Albizzich po raz pierwszy został wygnany z miasta.

Do Florencji ród powrócił w 1382 roku, stając na czele rządów oligarchicznych. Maso degli Albizzi (1347-1417), formalnie jako gonfaloniere de giustizia (gonfalonier, wyższy urzędnik włoskiej republiki miejskiej)  sprawował już faktyczną władzę nad Florencją – od 1382 roku aż do śmierci. Zasłynął on jako pogromca zbuntowanych ciompich w 1387 roku oraz jako mecenas sztuki. Prowadził agresywną politykę wewnętrzną, m.in. doprowadził do wygnania z Florencji zamożnego rodu Albertich (słynny architekt i humanista Leon Battista Alberti urodził się już na wygnaniu w Genui).

Jego syn Rinaldo degli Albizi (1370-1442) był gonfalonierem w latach 1429-1434. Także on prowadził politykę antyplebejską i uchodził za okrutnego, despotycznego władcę. Rodzina Albizzich usiłowała doprowadzić do zamordowania Kosmy Medyceusza, a gdy to się nie udało, uwięziono go, a następnie wygnano z miasta w 1433 roku. Niechęć ludu Florencji do Albizzich umożliwiła jednak przejęcie władzy Medyceuszom – już w 1434 roku to Albizzich wygnano z Florencji.

Za panowania Albizzich Florencja rozpoczęła ekspansję terytorialną w Toskanii. W 1384 roku do jej terytorium przyłączono Arezzo. W 1382 roku florentyńczycy zajęli Montepulciano. w 1406 włączyli do swojego państwa Republikę Pizy (kontrolowaną już wcześniej), uzyskując dostęp do morza. W 1411 roku zajęli Cortonę, a w 1421 Livorno. Ród Albizzich skutecznie przeciwstawiał się zagrożeniu ze strony Viscontich i króla Neapolu Władysława I Andegaweńskiego. Florencja nie była już niewielkim miastem-państwem, ale państwem terytorialnym, dorównującym innym regionalnym potęgom, takim jak Mediolan czy Republika Wenecka.

Jako wielki ród panujący Florencji, Albizzi wiązali się oczywiście także z rozwojem sztuki quattrocenta. Sandro Botticelli stworzył obraz Matteo Albizzi przedstawiany Siedmiu Sztukom Wyzwolonym (1485, Paryż Luwr). Powstał on z okazji ślubu Matteo Albizziego i Tornabuoni. Nienawiść do Albizzich była tak wielka, że w 1440 roku Andrea del Castagno na zlecenie mieszkańców Florencji stworzył fresk przedstawiający ich i ich zwolenników powieszonych do góry nogami – znajdował się on na fasadzie Palazzo del Podestà (Palazzo Bargello).

Bibliografia:

• Nicolas Scott Baker, Florence in the Early Modern World. New Perspective, Routledge, 2020.