Lutowanie twarde
Lutowanie twarde – lutowanie w temperaturze powyżej 450°C. Wykorzystywane są w nim lutowia (luty) twarde, a więc trudnotopliwe spoiwa lutownicze, które stanowią stopy metali o temperaturze topnienia wyższej niż 450°C (zazwyczaj w granicach 600 – 1080°C). Metoda łączenia ze sobą części metalowych za pomocą lutów z metali nieżelaznych o wysokich temperaturach topnienia, do których należą np. miedź, srebro i stopy aluminium. Od lutowania miękkiego różni się zastosowaniem wyższej temperatury, a od spawania brakiem stopienia łączonych części. Lutowanie twarde stosuje się zwłaszcza cienkich elementów metalowych, do łączenia odmiennych metali oraz do łączenia części szczególnie trudnych do spawania lub lutowania miękkiego.
Lutowanie twarde znajduje zastosowanie wszędzie tam, gdzie niezbędna jest wysoka trwałość połączeń lutowych. Połączenia wykonane za pomocą lutowania twardego cechuje duża wytrzymałość mechaniczna, w granicach 20-70 KG/mm2. Stosowane jest więc tam, gdzie występują znaczne naprężenia w złączu oraz wysokie temperatury pracy. Do jego wad należy duża energochłonność oraz wysoki koszt spoiw lutowniczych, a także większa trudność pracy oraz koszt oprzyrządowania. Do jego głównych zastosowań należy produkcja narzędzi skrawających, kołnierze połączeń rurociągów, łączenie części mechanizmów precyzyjnych, połączenia ślusarskie oraz budowa ram rowerowych.
Czynnikiem odtleniającym w lutowaniu twardym jest boraks. Jako topniki stosuje się w lutowaniu twardym także kwas borowy oraz mieszaniny boraksu z kwasem borowym. Rzadziej stosuje się topniki alkaiczne, w tym dodawane do boraksu wodorotlenek sodu i węglan sodu oraz (w przypadku lutowania stopów żarowytrzymałych zawierających tlenki chromu, wolframu, molibdenu i tytanu) sole kwasu fluorowego.
Najczęściej stosowane luty twarde to stopy miedzi (mosiądz, brąz oraz stopy miedzi ze srebrem, manganem i krzemem), stopy srebra (z miedzą, cynkiem i innymi metalami) oraz luty niklowe (np. nikiel z niewielkim dodatkiem manganu). Stosuje się także luty aluminiowe (siluminy), luty złote oraz luty z palladem, rzadziej również luty na osnowie magnezu, kobaltu, tytanu, wanadu, cyrkonu i hafnu. Lutowanie twarde odbywa się za pomocą lampy lutowniczej, palnika gazowego lub palnika acetylowego (przy stosowaniu palników acetylenowych istnieje jednak ryzyko przegrzania spoin).