René Just Haüy

René Just Haüy, znany szeroko jako Abbé Haüy (1743-1822) – francuski mineralog i krystalograf. Cieszył się sławą najwybitniejszego znawcy kryształów swoich czasów. Odkrył prawa geometryczne dotyczące budowy kryształów, stworzył podstawy krystalograficznej systematyki minerałów.


René Just Haüy – biografia i działalność naukowa

René Just Haüy urodził się 28 lutego 1743 roku w Saint-Just-en-Chaussée. Jego bratem był Valentin Haüy (1745-1822), pedagog, pionier edukacji niewidomych. Studiował teologię, przyjął święcenia kapłańskie. Przylgnął więc do niego przydomek Abbé Haüy, pod którym był najszerzej znany (słowem “abbé” określano wielu francuskich pisarzy i uczonych, którzy byli duchownymi). Przez 22 lata był profesorem w Collège de Navarre. W 1782 roku został członkiem Francuskiej Akademii Nauk (Académie des sciences). W czasie rewolucji francuskiej był prześladowany. Od 1802 roku był profesorem przy Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu. W 1809 roku został profesorem Sorbony. Zmarł 1 czerwca 1822 roku w Paryżu.

Według anegdoty, którą sam podawał, zainteresowanie kryształami pojawiło się u niego, gdy przypadkowo rozbił kalcyt. Przyglądając się fragmentom odkrył, że rozszczepiły się one według płaszczyzn, które stykały się pod określonymi kątami. Rozbił więcej kawałków kalcytu odkrywając, że niezależnie od tego, jaki był ich pierwotny kształt, po przełamaniu fragmenty stanowią zawsze romboedry (równoległościany, których ściany stanowią romby). Kolejne eksperymenty tego rodzaju doprowadziły go do stworzenia ogólnej teorii budowy wewnętrznej kryształu.

Abbé Haüy stworzył więc pierwszą teorię budowy wewnętrznej kryształów. Głosiła ona, że kryształy zbudowane są z cząsteczek, które są wielościanami. Ta sama substancja ma różne postacie krystalograficzne, które otrzymać można przekształcając wszystkie ściany wszystkim przekształceniom danej klasy symetrii. Sformułował także także dwa prawa przynależące do praw krystalograficznych: były to sformułowane w 1781 roku prawo Haüy’ego (prawo wymiernych stosunków odcinków, prawo wymiernych wskaźników, prawo liczb całkowitych) oraz sformułowane w 1815 roku prawo symetrii. Teoria wewnętrznej budowy kryształów, którą sformułował Haüy, posłużyła później do zbudowania jego systemu klasyfikacji minerałów. Uczony badał także zjawiska piroelektryczność i piezoelektryczność kryształów.

Główne dzieła Haüy’ego to Traité de minéralogie (1801), Traité de physique (1803; dzieło napisane na prośbę Napoleona Bonaparte) i Tableau comparatif (1809; dzieło stanowiące ogólną klasyfikację minerałów).


Tagi
Humanistyczna encyklopedia nauki

Dodaj komentarz