Różdżka radiestezyjna

Różdżka radiestezyjna – rozszczepiony pręt stosowany w dawnym różdżkarstwie do poszukiwania wody i minerałów oraz złóż metali. Stanowi także przyrząd radiestezyjny, który stosuje współczesna radiestezja, ustępuje w niej jednak popularnością wahadełkom.

Z różdżkami radiestezyjnymi wiąże się nazwa pierwotnej postaci radiestezji – “różdżkarstwo”. Ze stosowanymi w starożytności i średniowieczu różdżkami do poszukiwania wody i metali wiąże się prawdopodobnie także różdżka magiczna, stanowiąca jeden z głównych atrybutów magii, powszechnie z nią kojarzony (także w kulturze popularnej).

Różdżka radiestezyjna – od wróżbiarstwa do współczesnej radiestezji

We współczesnej radiestezji różdżki radiestezyjne wyparło w dużej mierze wahadełko radiestezyjne, stosowane szeroko już w okresie międzywojennym. Według radiestetów cechować ma się ono większą dokładnością wskazań. Różdżki radiestezyjne stosowane są jednak nadal, zwłaszcza w sytuacjach, gdy radiesteta pracuje w ruchu lub gdy poszukiwany przez niego przedmiot znajduje się głęboko. Wiąże się to z faktem, że wskazania różdżki są silniejsze (choć mniej precyzyjne) niż wskazania wahadełka, a także z tym, że różdżkę trudniej wprawić w przypadkowy, niezwiązany z poszukiwaną substancją, a więc mylący dla radiestety ruch wahadłowy. Różdżki radiestezyjne stosowane są wciąż w najszerzej w najbardziej tradycyjnych gałęziach radiestezji, do których należą poszukiwanie źródeł wody pitnej, poszukiwanie podziemnych żył wodnych oraz poszukiwanie metali i innych kopalin. Poszukiwanie metali za pomocą różdżek było metodą powszechnie stosowaną w dawnym górnictwie. Ich stosowanie opisuje np. największy znawca metalurgii i górnictwa w XVI wieku, Georgius Agricola, w swoim dziele De re metallica – określa się je w nim terminem virgula furcata, dla odróżnienia od różdżek czarodziejskich – virgula divina.

Posługiwanie się różdżkami radiestezyjnymi nie stanowi formy wróżbiarstwa (dywinacji), gdyż tak współczesna radiestezja, jak i dawne różdżkarstwo związane z górnictwem i poszukiwaniem wody nie odwołuje się do sił nadprzyrodzonych, ale do faktycznych lub rzekomych sił przyrody. Nie było tak jednak zawsze – w starożytności i średniowieczu poszukiwania za pomocą różdżek radiestezyjnych traktowano właśnie jako formę wróżenia. Jest tak również w wielu innych kulturach – przyrządy zbliżone do europejskich różdżek radiestezyjnych stosowane są bowiem nie tylko w Europie, ale w wielu częściach świata. Wróżenie za pomocą różdżek zbliżonych do różdżek radiestezyjnych określane jest jako rabdomancja. Różdżka służąca do wróżenia to różdżka dywinacyjna.

Często jako różdżka służy przy tym zwykła rozwidlona gałązka. Operator trzyma rozwidloną część gałązki bliżej ciała za oba końce, grubszą łodygę trzymając z przodu. Kiedy różdżkarz, radiesteta lub rabdomanta przechodzi nad miejscem, pod którym znajduje się woda lub pożądany minerał, łodyga różdżki kieruje się w dół lub drga, wskazując miejsce, gdzie znajduje się woda, metal lub minerał. Sceptycy uważają, że powodzenie w tej metodzie wynika głównie z przypadku, a być może także ze zwiększonej wrażliwości na wskazówki wizualne o występowaniu wody lub minerałów, których wróżbita nie jest świadomy.