Gradient adiabatyczny

Gradient adiabatyczny (także adiabatyczny gradient temperatury itp.) – w meteorologii: wielkość stosowana w modelach procesów termodynamicznych zachodzących w układach izolowanych termicznie (przemiana adiabatyczna, określana też terminem proces adiabatyczny). Określa przede wszystkim zmiany temperatury mas powietrza przemieszczających się pionowo.

Powietrze wstępujące do góry oziębia się bez oddawania ciepła otoczeniu, ponieważ przemieszczając się do sfery, w której panuje niższe ciśnienie atmosferyczne zwiększa swoją objętość. Powietrze zstępujące na dół zagęszcza się, a jego temperatura wzrasta bez dopływu ciepła z zewnątrz.

Gradient wilgotnoadiabatyczny i gradient suchoadiabatyczny

Tempo zmiany temperatury powietrza opadającego lub wznoszącego się przy braku wymiany ciepła z otoczeniem określa gradient suchoadiabatyczny. Gradient suchoadiabatyczny wynosi 1°C na 100 metrów wysokości.

Tempo zmiany temperatury opadającego lub wznoszącego się powietrza nasyconego parą wodną przy braku wymiany ciepła z otoczeniem określa gradient wilgotnoadiabatyczny. Gradient wilgotnoadiabatyczny wynosi 0,6°C na 100 metrów wysokości. Zmienia się on jednak w zależności od temperatury – razem z jej spadkiem jego wielkość zbliża się stopniowo do wielkości gradientu suchoadiabatycznego.

W przypadku gradientu wilgotnoadiabatycznego spadek temperatury powietrza wznoszącego się jest więc wolniejszy, niż w przypadku gradientu suchoadiabatycznego. Dzieje się tak ze względu na wydzielające się w powietrzu nasyconym parą wodną utajone ciepło kondensacji.

Zobacz też: atmosfera ziemska.