Akupunktura

Akupunktura – jedna z podstawowych metod stosowanych w tradycyjnej medycynie chińskiej, opierająca się na nakłuwaniu ciała cienkimi igłami w wybranych, specjalnych miejscach. Podobny charakter ma akupresura, forma masażu miejsc ciała widzianych w medycynie chińskiej jako istotne dla przepływu energii. Wierzy się, że procedura taka może zmodyfikować przepływ energii w ciele pacjenta tak, by przybierał on formy korzystne dla jego zdrowia. Według tradycyjnej medycyny chińskiej może ona wyleczyć bardzo wiele chorób i zredukować wiele problemów zdrowotnych.

Podstawowe założenia i pojęcia związane z akupunkturą

Ogólne założenia medycyny chińskiej

Tradycyjna medycyna chińska postrzega ciało ludzkie jako element kosmosu poddany uniwersalnym prawom harmonii energetycznej i jedności przeciwieństw. Podobnie jak w przypadku praktyk feng shui, czyli planowania otaczającej człowieka przestrzeni tak, by była ona zgodna z przepływem energii chi, możliwe jest także planowanie i manipulacja przepływem energii chi w samym ciele ludzkim, w tym zwłaszcza usuwanie różnego rodzaju przeszkód w przepływie energii.

W odróżnieniu od konwencjonalnej medycyny zachodniej, tradycyjna medycyna chińska stara się połączyć ściśle ciało i umysł. Emocje i wszelkiego rodzaju stany mentalne wywierają na organizm ludzki i stany chorobowe taki sam wpływ, jak mechanizmy czysto fizjologiczne. Lekarz chiński bierze w leczeniu pacjenta pod uwagę także środowisko, w którym żyje, warunki, w których pracuje, jego relacje personalne, a przede wszystkim traktowany holistycznie, ogólny stan zdrowia.

Medycyna chińska operuje wielu pojęciami i symbolami obcymi kulturze zachodniej, często trudnymi do objaśnienia poza specyfiką kulturową Chin, zaczerpniętymi z religii i filozofii chińskiej. Medycyna zachodnia opisuje zdrowie pacjenta w kategoriach mierzalnych, traktowanych ilościowo procesów fizjologicznych, opierając się na osiągnięciach biochemii i biofizyki. Medycyna chińska opisuje zdrowie w kategoriach pojęć jakościowych, takich jak yin i yang, system organów ciała, energia chi i pięć elementów. By właściwie przygotować się do zabiegu akupunktury i chcąc poznać postulowane w medycynie chińskiej postulowane mechanizmy ich działania, warto zapoznać się z tymi podstawowymi pojęciami.

Medycyna chińska postrzega chorobę jako skutek nierównowagi w opisanym niżej systemie dwunastu organów, pięciu żywiołów, elementów yin i yang oraz energii chi. Celem kuracji jest przywrócenie zaburzonej wewnętrznej harmonii ciała. Lekarze chińscy wiedzą, że przyczyną choroby mogą być emocje, pasożyty, zła dieta, wpływ pogody i środowiska czy zewnętrzne i wewnętrzne urazy. Nie są one jednak podstawowymi przyczynami – podstawową przyczyną jest wewnętrzna słabość energetyczna organizmu, która sprawia, że drugorzędne przyczyny choroby, takie jak zła dieta i infekcje, są dla danego organizmu niszczące.

Każdy pacjent leczony jest inaczej, traktowany indywidualnie. Każdy organizm ma bowiem inną charakterystykę. Dlatego też, inaczej niż na Zachodzie, nawet w przypadku tej samej choroby dwaj różni ludzie mogą być leczeni bardzo odmiennie. Każdy organizm ma inny, właściwy tylko dla siebie balans energetyczny – akupunktura stosowana jest zawsze indywidualnie tak, by naprawić zaburzony przepływ energii w organizmie, wzmocnić ciało jako całość i niejako przymusić je do samoleczenia.

Akupunktura a yin i yang

Według starożytnej, tradycyjnej filozofii chińskiej we wszechświecie i ciele ludzkim jako elemencie wszechświata działają dwie przeciwstawne, ale dopełniające się siły. Siła yang reprezentuje ciepło, męskość, aktywność, światło, ruch w górę. Siła yin reprezentuje zimno, żeńskość, bierność, ciemność, ruch w dół. Żaden element wszechświata nie jest ani w pełni yin, ani w pełni yang, każdy natomiast stanowi mieszankę, kombinację działania obu tych sił. Yin i yang są w ciągłym ruchu, stale ze sobą współdziałają, walczą, mieszają się ze sobą, przenikają się, wpływają na siebie.

Przyczyną chorób jest brak równowagi yin i yang w organizmie. Jeśli np. pacjent cierpi na nadciśnienie, przyczyną tej choroby jest według medycyny chińskiej nadmiar siły yang w sercu, a terapia powinna zmierzać do zmniejszenia jej ilości i zwiększenia ilości yin. Taki właśnie cel ma akupunktura – nakłucie ciała umożliwia uwolnienie zbędnej energii, napływ brakującej oraz usunięcie istniejących w ciele przeszkód w przepływie energii.

Akupunktura a energia chi (qi)

Innym kluczowym pojęciem medycyny chińskiej jest energia chi (poprawniej nazywana energią qi, co należy czytać pośrednio między “czi” i “ci”). Energia chi to fundamentalna energia życiowa wszechświata, obecna w całym środowisku (powietrzu, wodzie, żywności, świetle). W odniesieniu do ciała ludzkiego decyduje ona o tym, że organizm żyje, porusza się i funkcjonuje. Człowiek rodzi się już z pewną ilością energii chi, którą następnie przyswaja sobie wraz z oddychaniem. Ilość, jakość i przepływ energii chi w organizmie ludzkim decyduje o jakości życia. Energia ta przepływa przez ciało przez kanały energetyczne określane jako meridiany. Istnieją miejsca, w którym meridiany łączą się, w których przepływ energii chi osiąga największe natężenie. Punkty te to punkty akupunkturowe, szczególnie istotne w praktykowaniu akupunktury – to one właśnie są nakłuwane, a w przypadku akupresury masowane.

Organy ciała

Tradycyjna medycyna chińska wyróżnia dwanaście głównych organów ciała. Są to żołądek, płuca, jelito większe, jelito mniejsze, serce, śledziona, wątroba, nerki, pęcherz, woreczek żółciowy, osierdzie oraz tors rozumiany jako ogrzewacz ciała. Każdy z organów ciała powiązany jest z innymi emocjami, każdy też ma właściwy dla siebie poziom energii chi. Z dwunastoma organami ciała wiąże się także dwanaście podstawowych meridian, kanałów energetycznych.

W swoich diagnozach lekarze chińscy opierają się przede wszystkim na kontroli symptomów związanych z dwunastoma organami. Choroba wywoływana jest przez brak balansu yin i yang w jednym lub kilu z dwunastu organów oraz przez niewłaściwy przepływ energii chi pomiędzy organami. Zadaniem diagnozy jest wykrycie niewłaściwego przepływu energii. Dopiero po analizie objawów można przeprowadzić właściwie zabieg akupunktury, porównać profil objawów z energetyczną mapą ciała (rozmieszczeniem meridian i punktów akupunkturowych) – ustalić które punkty, jak długo i jak głęboko powinny być nakłuwane. Diagnoza organów ciała wymaga precyzji i wiedzy, jest dla akupunktury równie istotna, co sam przebieg zabiegu.

Pięć żywiołów

Innym kluczowym elementem medycyny chińskiej ściśle związanym z akupunkturą jest koncepcja pięciu elementów (pięć żywiołów, wu xing). Pięć elementów to woda, złoto, drewno, ogień i ziemia. Żywioły łączą się ze sobą, pochodzą od siebie wzajemnie, wzajemnie się kontrolują. Każdy z opisanych wyżej dwunastu organów powiązany jest z jednym z pięciu elementów. Lekarze chińscy używają łącznie systemu żywiołów i organów do opisu i leczenia choroby – tak np. nerki wiążą się z wodą, a serce z ogniem, choroby nerek i serca związane są więc ze sobą, gdyż ogień i woda łączą się ze sobą jako żywioły. Choroba nerek wywołana może być przez chorobę serca, dlatego tak dobór ziół stosowanych w leczeniu, jak i sposób przeprowadzenia zabiegu akupunktury powinny być opracowane tak, aby schłodzić serce i ogrzać nerki.

Akupunktura a medycyna konwencjonalna

Wiedza o relacjach między żywiołami i organami jest bardzo złożona, dlatego też akupunkturzysta nie uchodzi w Chinach za znachora – akupunktura wymaga przyswojenia ogromnej wiedzy, równie obszernej i złożonej, co wiedza konieczna do zostania lekarzem na Zachodzie. Lekarz chiński cieszy się równym prestiżem społecznym, co lekarz zachodni. Akupunktura uznawana jest dziś w Chinach za dyscyplinę akademicką. Przez kilka stuleci była jednak głównie chińską praktyką ludową, gdyż po okresie bujnego rozkwitu w starożytności chińskiej przestała być nauczana w szkołach medycznych cesarskich Chin.

Chociaż system medycyny chińskiej z pewnością nie jest systemem naukowym (w rozumieniu zachodnim), istnieją pewne ciekawe zbieżności między odkryciami naukowymi a doświadczeniami medycyny chińskiej. Medycyna zachodnia także uznaje częste współwystępowanie chorób nerek i chorób serca, nie jest jednak dla niej jasne, dlaczego tak często występują one łącznie.

Mechanizm działania akupunktury nie został wyjaśniony naukowo. Przede wszystkim z tego powodu medycyna głównego nurtu bardzo powoli akceptowała akupunkturę, nawet pomimo faktu, że bardzo znaczna część akupunkturzystów to lekarze. Wiele krajowych towarzystw medycznych do dziś nie uznaje akupunktury za osobną specjalność.

Istnienie energii chi i innych religijno-filozoficznych czynników postulowanych w tradycyjnej medycynie chińskiej nie zostało oczywiście udowodnione przez naukę. Nie ulega jednak wątpliwości, także dla medycyny zachodniej, że akupunktura przynajmniej niekiedy działa. W przypadku nagłych ustąpień bólów migrenowych jest to działanie szybkie i spektakularne. Próby naukowego wytłumaczenia działania akupunktury nie przyniosły jednak pełnego, zadowalającego wyjaśnienia – odwołują się one najczęściej do utożsamienia energii meridian z istniejącymi rzeczywiście częściami układu nerwowego; do faktu, że nakłucie powoduje wydzielanie endorfin w organizmie, a przez to działa przeciwbólowo. Przeciwbólowe działanie akupunktury i to, że łagodzi ona objawy niektórych chorób potwierdziły liczne testy kliniczne.

Korzyści ze stosowania akupunktury

Akupunktura ma bardzo szeroki zakres wskazań, przy czym oczywiście w stosunku do różnych chorób efekty lecznicze wystąpić mogą z różnym stopniem intensywności. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje akupunkturę jako skuteczny środek wspomagający leczenie ponad 40 chorób. Należą do nich m.in. alergie, choroby układu oddechowego, schorzenia układu pokarmowego, problemy ginekologiczne, schorzenia neurologiczne, niektóre choroby oczu i wieku dziecięcego. Wskazania tradycyjnej medycyny chińskiej polecają natomiast akupunkturę jako metodę leczenia około 200 chorób. Korzyści ze stosowania akupunktury zależą przede wszystkim od umiejętności przeprowadzającego zabieg, w tym zwłaszcza od umiejętności doboru właściwych punktów akupunkturowych.

Istnieją choroby, w których akupunktura może stanowić jedyną metodę leczenia lub przy których wspomaganie farmakologiczne jest tylko nieznacznie i przy których przynieść może nawet całkowite wyleczenie. Należą do nich przede wszystkim niektóre neuralgie oraz zanik nerwu wzrokowego. Największą grupą chorób leczonych akupunkturą są jednak te choroby, przy których konieczne jest także wspomaganie farmakologiczne i fizjoterapeutyczne. Istnieją wreszcie choroby, gdzie akupunktura stosowana jest jedynie jako metoda pomocnicza, dotyczy to zwłaszcza leczenia bólów nowotworowych i innych silnych stanów bólowych.

Szczególnie szeroko używa się akupunktury w leczeniu alkoholizmu i wielu innych uzależnień. W 2002 roku centrum akupunktury w Maine (Stany Zjednoczone) uzyskało grant na badania jej skuteczności w leczeniu alkoholizmu. Wyniki badań opisuje Lorraine Savage w artykule Grant to Study Acupuncture’s Effectiveness on Patients Suffering from Substance Abuse (“Healthcare Review”, 19 marca 2002). Badania wskazują, że akupunktura ucha umożliwia uzależnionym od alkoholu przezwyciężenie stanów lękowych

Szczególnie często i skutecznie stosuje się akupunkturę w leczeniu migren i innych bólów głowy, bólów i urazów kręgosłupa oraz w leczeniu zapalenia stawów. Efektywność akupunktury w przypadku tych dolegliwości przekracza korzyści z leczenia farmaceutycznego, a często wiąże się także z mniejszymi kosztami.

Historia akupunktury

Według legend chińskich, akupunktura odkryta została przez starożytnych lekarzy dzięki przypadkowej obserwacji nieoczekiwanej poprawy stanu zdrowia chińskich wojowników, którzy odnieśli drobne rany. Najważniejszy starożytny podręcznik medycyny chińskiej, Huangdi Neijing (“Wewnętrzny Kanon Medycyny Żółtego Cesarza”, 黄帝内经), powstał w epoce Walczących Królestw i za czasów dynastii Han, jego najstarsze partie liczą więc sobie nawet 2500 lat. Znaczna część tej księgi poświęcona jest właśnie akupunkturze. Od jej czasów powstały w Chinach tysiące innych podręczników akupunktury, akupunktura stała się szeroko znana także w wielu innych krajach Dalekiego Wschodu. Większość znanych w Europie form medycyny dalekowschodniej, w tym akupresura, japoński masaż shiatsu czy makrobiotyka, ma swoje źródła właśnie w medycynie chińskiej. Pierwszy podręcznik medycyny chińskiej poświęcony wyłącznie akupunkturze powstał w III wieku n.e.

Na początku XX wieku kilku lekarzy zachodnich, którzy przebywali w Chinach, zafascynowało się tradycyjną medycyną chińską, rozpoczęli oni jej propagowanie na Zachodzie. W zasadzie jednak była ona szerzej praktykowana tylko wśród społeczności emigrantów chińskich. Boom na akupunkturę rozpoczął się, najpierw w Stanach Zjednoczonych, wraz z wizytą prezydenta Nixona w Chinach w latach 70. – Nixonowi towarzyszyło wielu dziennikarzy opisujących różne aspekty kultury chińskiej, w tym np. operacje wykonywane bez użycia środków znieczulających. Akupunktura uśmierzała ból operowanych, w pełni świadomych pacjentów, co budziło zdumienie zachodnich obserwatorów. James Reston, dziennikarz pracujący dla gazety “The New York Times”, przeszedł w 1971 roku w Chinach operację usunięcia wyrostka robaczkowego i przekonująco opisał swoje doświadczenia z akupunkturą jako środkiem zwalczającym ból pooperacyjny. Dziś w samych tylko Stanach Zjednoczonych pracuje 9000 akupunkturzystów, w tym 4000 lekarzy. Z akupunktury korzysta około 15 milionów Amerykanów. Środowisko lekarskie zachowuje jednak pewien dystans do akupunktury, a badania naukowe nad nią rzadko są wspierane przez czynniki oficjalne. Szczególnie popularna stała się jednak akupunktura nie w Stanach Zjednoczonych, ale we Francji. Francuski neurolog Paul Nogier opracował własny, nowoczesny system akupunktury, zrywający z wieloma tradycjami chińskimi, nawiązujący za to do osiągnięć współczesnej neurologii.

Popularna stała się na Zachodzie także akupunktura japońska, w której używane są bardzo cienkie igły i w której nie stosuje się dodatkowej terapii ziołami. Jeszcze innym rodzajem akupunktury, który zyskał sobie znaczną popularność, jest akupunktura ucha, polecana szczególnie w walce z uzależnieniem od nikotyny.

Wizyta w gabinecie akupunktury

Wywiad medyczny

Przed wykonaniem zabiegu akupunktury przeprowadzający go musi zapoznać się najpierw z pełną historią choroby pacjenta, z wszystkimi fizjologicznymi i psychologicznymi objawami schorzeń, które mu dolegają. Należy więc przeprowadzić przed zabiegiem możliwie pełen wywiad medyczny. Jak wspomniano wyżej, każdy pacjent traktowany jest inaczej, w ciele każdego pacjenta zachodzą bowiem inne rodzaje nierównowagi energetycznej. Wiedza o związkach pięciu żywiołów, dwunastu organów, energii chi oraz elementów yin i yang jest bardzo złożona i konieczna do postawienia prawidłowej diagnozy oraz opracowania planu zabiegu (lub serii zabiegów) akupunktury. Diagnoza stawiana przez akupunkturzystę jest więc równie istotna, co sam zabieg.

Oprócz wywiadu dotyczącego choroby lekarz medycyny chińskiej bada dokładnie pacjenta, np. badając puls w różnych miejscach ciała, oglądając jego język i skórę, obserwując jego zachowanie i poszukując nieujawnionych przez niego symptomów choroby. Tylko w ten sposób akupunkturzysta może ocenić, w jakich miejscach ciała zachodzi nierównowaga energetyczna.

Przebieg zabiegu. Głębokość wkłucia. Czy akupunktura boli?

Po diagnozie wykonujący zabieg wkłuje igły w ciało, odnosząc diagnozę przede wszystkim do dwunastu głównych meridian powiązanych z dwunastoma głównymi organami. Na samych tylko głównych dwunastu meridianach jest około 2000 punktów akupunkturowych, które mogą być nakłuwane. Najczęściej jednak wybiera się tylko kilka z 200 najważniejszych punktów. W ciągu jednej sesji rzadko nakłuwa się więcej, niż 20 punktów, niekiedy wystarczy nawet tylko jedno nakłucie. Igły stosowane do zabiegu akupunktury zawsze są sterylizowane, w związku z czym jest ona zabiegiem bezpiecznym.

Głębokość wkłucia jest bardzo zróżnicowana, zależy głównie od tego, jaki kanał energetyczny jest nakłuwany. W przypadku niektórych punktów stosuje się jednie płytkie wkłucia podskórne. W przypadku innych wkłucia są głębokie, od dwóch do nawet siedmiu centymetrów. Na to, jak głęboko wbijana jest igła wpływ ma także grubość tkanki tłuszczowej, wiek pacjenta, temperatura otoczenia i wiele innych czynników. To, czy igła została wbita prawidłowo i odpowiednio głęboko pozwala skontrolować efekt odbicia, odczuwane przez pacjenta wrażenie rozpierania.

Nawet głębokie wkłucia nie wywołują jednak w zasadzie bólu. Brak dolegliwości bólowych w zabiegu akupunktury wiąże się przede wszystkim z faktem, że stosowane igły są bardzo cienkie oraz tym, że w odróżnieniu od igieł używanych do zastrzyków nie są puste w środku. Igły do akupunktury nie powodują więc rozerwania tkanek, nakłucie często nie powoduje nawet krwawienia. Mimo tego wielu pacjentów skarży się na poczucie dyskomfortu w czasie zabiegu, np. na odczuwanie szczypania. Poziom odczuwanego dyskomfortu zależy od czynników indywidualnych, osobistej wrażliwości, oraz od stopnia unerwienia konkretnego miejsca, w które wkłuwa się igłę. Wielu jednak relacjonuje też przeciwne, przyjemne doznania, odczuwanie relaksacji, które według tradycyjnej medycyny chińskiej wiąże się z z zachodzącymi w organizmie procesami leczniczymi.

W zależności od stosowanej techniki zabiegu, lekarz często nie tylko nakłuwa ciało, ale także przesuwa i obraca igły. Niekiedy stosuje się także słaby prąd elektryczny podłączony do niektórych igieł. Czas wkłucia, to, jak długo igły pozostają w ciele, także jest bardzo zróżnicowany. Niektórzy pacjenci wymagają jedynie szybkiego włożenia i wyjęcia igły w celu tonifikacji przepływu energii. U innych stosuje się dłuższy czas zabiegu, nawet ponad godzinę. Przeciętnie zabieg akupunktury nie trwa jednak długo, typowy czas trwania zabiegu to około 30 minut.

Zróżnicowana jest także częstotliwość zabiegów, w wielu przypadkach konieczne jest bowiem ich powtarzanie. Niektóre schorzenia wymagają tylko jednej sesji zabiegowej, inne dwóch lub nawet sześciu sesji, rozciągniętych na tygodnie czy nawet całe miesiące.

Zabieg akupunktury łączy się tradycyjnie także z okadzaniem, stosowaniem tzw. kadzidełek lub olejków eterycznych. Do punktów energetycznych przykłada się także prócz igieł pałeczki ziołowe – jest to pokrewny akupunkturze i często przeprowadzany łącznie zabieg zwany moxa, będący formą terapii ciepłem. Określany jest on także terminem “przypieczki”. Stosowane mieszanki ziołowe zawierają najczęściej piołun lub bylicę pospolitą (Artemisia vulgaris, artemizja). Zioła spalane są przy punkcie akupunkturowym lub przy końcu igły – wierzy się, że podobnie jak nakłuwanie zabieg taki pobudza energię chi. Zabieg akupunktury łączy się często także ze stawianiem baniek (baniek chińskich, nieco różnych od polskich), o podobnym, pobudzającym główne punkty energetyczne działaniu.

Koszt zabiegu akupunktury

W Polsce zabiegi akupunktury są refundowane przez NFZ, ale jedynie w ramach poradni leczenia bólu. Najczęściej korzysta się jednak z zabiegów prywatnych. Koszt jednego zabiegu akupunktury z pewnością nie powinien być niższy, niż 50 złotych, rozpiętość cen jest jednak znaczna. Wahają się one od 60 złotych do nawet 250 złotych. Cena zależy od długości zabiegu, doświadczenia i kwalifikacji lekarza (unikać należy oczywiście wszelkiego rodzaju zabiegów nieprofesjonalnych) oraz lokalizacji. Przeciętny koszt standardowego zabiegu w Polsce to około 100 złotych. Droższe są zabiegi specjalistyczne, w tym zwłaszcza terapia antynikotynowa połączona z nakłuwaniem uszu. W Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych ceny są wyższe, jeden zabieg kosztuje przeważnie od 50 do 200 dolarów amerykańskich. Ceny w Chinach zbliżone są natomiast do polskich. Zróżnicowana lokalnie jest także możliwość dofinansowania zabiegu, tak np. w Stanach Zjednoczonych Medicaid pokrywa koszt zabiegu jedynie w niektórych stanach i tylko w przypadku wybranych dolegliwości.

Środki ostrożności

Akupunktura jest w zasadzie bardzo bezpieczną metodą medycy tradycyjnej. Podstawą bezpieczeństwa metody jest oczywiście zachowanie całkowitej higieny zabiegu, do czego jednak profesjonalne gabinety akupunktury są w pełni przygotowane. Pacjent powinien pozostawać pod opieką lekarską, w razie wątpliwości co do stanu swojego zdrowia powinien skontaktować się z więcej niż jednym lekarzem medycyny konwencjonalnej. Każdy gabinet akupunktury powinien zapewnić osobie poddawanej terapii pełne poczucie komfortu i pewność, że przeprowadzający zabieg akupunktury jest profesjonalistą, lekarzem medycyny, który przeszedł odpowiednie szkolenia zakończone uzyskaniem certyfikatów.

Akupunktury nie można stosować samodzielnie, w warunkach domowych. Możliwe jest natomiast samodzielne stosowanie wielu technik akupresury. Możliwe jest także samodzielne przeprowadzanie w domu niektórych powiązanych technik medycyny chińskiej, w tym stawianie baniek, co wymaga jednak pewnego doświadczenia.

Przeciwwskazaniem do zabiegu są m.in. uogólnione choroby skórne, hemofilia, gruźlica, wiek niemowlęcy, ostry brzuch. Konsultacji lekarskiej wymaga akupunktura w ciąży, w chorobie nowotworowej, przy chorobach psychicznych, w stanach wyczerpania organizmu i w stanach silnego pobudzenia emocjonalnego. Choroby nowotworowe stanowią przeciwwskazanie ze względu na możliwość wywołania przerzutów lub przyspieszenia wzrostu nowotworu na skutek polepszenia ukrwienia, niekiedy jednak stosuje się także przy nich akupunkturę dla zmniejszenia dolegliwości bólowych.

Regulacje prawne

W Polsce brak jest obecnie regulacji prawnych dotyczących wykonywania i nauczania zabiegów akupunktury. W poradniach leczenia bólu zabiegi akupunktury wykonywane są jedynie przez lekarzy medycyny zachodniej i opierają się na typowej dla medycyny konwencjonalnej diagnostyce. Akupunktura w paradygmacie tradycyjnym wykonywana jest natomiast także przez osoby nie będące lekarzami. Należy traktować ją jako element medycyny alternatywnej, uzupełniający wobec medycyny zachodniej. Zawód akupunkturzysta uznany jest w Polsce przez Ministerstwo Pracy i Opieki i Społecznej. Akupunkturzyści przynależą do średniego personelu medycznego, wykonywanie tego zawodu nie wymaga posiadania uprawnień lekarza.

Odmiennie wygląda sytuacja w Chinach, gdzie medycyna tradycyjna nauczana jest w wyższych szkołach lekarskich, gdzie obok instytucji medycyny zachodniej istnieją instytucje medycyny tradycyjnej i gdzie lekarzy medycyny zachodniej i lekarzy chińskich obejmują zbliżone regulacje prawne.

W związku z faktem że w Polsce, inaczej niż w Chinach, zawód akupunkturzysty nie jest objęty regulacjami prawnymi, wykonywać mogą go prócz lekarzy, pielęgniarek i farmaceutów dowolne osoby, jedynie na podstawie wpisu do ewidencji gospodarczej. Umożliwia to praktykowanie akupunktury osobom nie posiadającym doświadczenia i odpowiedniej wiedzy, w tym także szarlatanom i oszustom. W związku z tym osoby pragnące poddać się zabiegowi akupunktury powinny raczej korzystać z usług lekarzy w paradygmacie medycyny zachodniej. Jeśli chcą korzystać z usług akupunkturzystów działających w paradygmacie medycyny chińskiej, bardziej tradycyjnym, muszą, dla bezpieczeństwa i skuteczności zabiegu, przeprowadzić samodzielnie staranną weryfikację.

Akupunktura w ciąży

Nie ma przeciwwskazań do stosowania akupunktury w ciąży, lekarz omija jednak w czasie zabiegu te punkty energetyczne, które mają wpływ na funkcjonowanie macicy. Wiele dolegliwości związanych z ciążą, w tym zwłaszcza bóle migrenowe, bezpieczniej jest leczyć za pomocą akupunktury, niż za pomocą środków farmakologicznych. Akupunktura leczy także wiele innych dolegliwości związanych z ciążą, często długotrwałych i trudnych do wyleczenia za pomocą środków konwencjonalnych. Należą do nich żylaki, nudności i wymioty, zgaga, dolegliwości układu moczowo-płciowego, stres, bezsenność i depresja. Nie każdy akupunkturzysta podejmuje się jednak przeprowadzania zabiegów u kobiet w ciąży, przed przeprowadzeniem zabiegu należy odbyć konsultację z lekarzem przeprowadzającym zabieg.