Argumentum ad vertiginem

Argumentum ad vertiginem – chwyt erystyczny, a także określenie wypowiedzi stosowanych w sytuacjach, w których oponent nie jest w stanie zrozumieć powagi argumentacji merytorycznej; dosłownie “argument do lekkomyślności”, “argument odwołujący się do płochości” (z języka łacińskiego: vertigo, vertiginis – “obrót”, “wir”, “zawrót głowy”).


Argument taki opiera się na bezpośrednim, wyrażonym wprost traktowaniu przeciwnika dyskusji jako osoby lekkomyślnej, niepoważnej lub niezdolnej do zrozumienia wagi i znaczenia przytaczanych argumentów merytorycznych, względnie powagi sytuacji i znaczenia danej sprawy. Przybiera np. następującą postać: “jeśli nie rozumiesz mojego stanowiska, znaczy to po prostu, że twoje stanowisko jest absurdalne, niemożliwe do racjonalnego utrzymania. Jednocześnie nie ma niestety żadnego sposobu, żeby ci to wytłumaczyć”.

Często argument ad vertiginem nie jest nielojalny czy podstępny – rzeczywiście zdarzają się sytuacje, w których partner dyskusji nie jest w stanie przyjąć lub zrozumieć racjonalnej argumentacji. Zdarza się też, że oponenci przeczą prawdom oczywistym, powszechnie znanym faktom, a nawet prawom logiki. Należy go więc w takich sytuacjach odróżnić od prymitywnych ataków ad personam, których celem jest poniżenie adwersarza.

Argumentu tego nie wymienia John Locke w Rozważania dotyczących rozumu ludzkiego. Termin wprowadził Gottfried Wilhelm Leibniz jako uzupełnienie do przedstawionego przez Locke’a zestawu argumentów erystycznych.

Porównaj: argumentum ad absurdum, argumentum ad amicitiam, argumentum ad antiquitatem, argumentum ad auditorem, argumentum ad baculum, argumentum ad captandum vulgus, argumentum ad consequentiam, argumentum ad crumenam, argumentum ad fidem, argumentum ad hominem, argumentum ad ignorantiam, argumentum ad invidiam, argumentum ad iudicium, argumentum ad metum, argumentum ad misericordiam, argumentum ad orationem, argumentum ad personam, argumentum ad passiones, argumentum ad populum, argumentum ad quietem, argumentum ad rem, argumentum ad reverentiam, argumentum ad ridiculum, argumentum ad socordiam, argumentum ad superbiam, argumentum ad superstitionem, argumentum ad vanitatem, argumentum ad verecundiamargumentum a fortiori, argumentum a silentio, argumentum ad exemplum, argumentum ab utili, arguementum a contrario, argumentum ex concessis, argumentum a simili.


Tagi
Encyklopedia filozofiiEncyklopedia retorykiKsięga przysłówLeksykon języka łacińskiego

Dodaj komentarz