Argumentum ad absurdum

Argumentum ad absurdum lub argumentum ab absurdo, także w formie argument ad absurdum – rodzaj argumentu, dosłownie “argument odwołujący się do absurdu”. Odnosi się on do sytuacji, w których uznanie danego poglądu pociąga za sobą uznanie innego, uznawanego za absurdalny. Nieco inne znaczenie terminu występuje w terminologii prawniczej, w której oznacza on omówioną niżej dyrektywę interpretacyjną. Argument ten nie stanowi (w odróżnieniu od serii podobnie nazwanych argumentów nielojalnych, takich jak argumentum ad hominem) chwytu erystycznego, ale jest rodzajem argumentacji rzetelnej.


Zobacz też: absurd w logice i filozofii.

Argumentu ad absurdum nie należy mylić z potocznie rozumianym nielojalnym, erystycznym sprowadzaniem czegoś do absurdu – takie rozumowania stanowią raczej błędy materialne polegające na fałszywym, przesadnym formułowaniu przesłanek lub wniosków tak, by wydawały się absurdalne. Potocznie rozumiane argumenty ad absurdum to zazwyczaj nieuprawniona hiperbolizacja poglądów przeciwnika tak, by wydawały się absurdalne.

Odrębnym, choć powiązanym pojęciem jest także reductio ad absurdum (redukcja ad absurdum) – czyli, w pewnym uproszczeniu, dowód nie wprost. Nieco podobnym w formie, ale błędnym argumentem jest argument ad consequentiam (odwołujący się do przykrych następstw czegoś).

Porównaj: argumentum ad amicitiam, argumentum ad antiquitatem, argumentum ad auditorem, argumentum ad baculum, argumentum ad captandum vulgus, argumentum ad consequentiam, argumentum ad crumenam, argumentum ad fidem, argumentum ad hominem, argumentum ad ignorantiam, argumentum ad invidiam, argumentum ad iudicium, argumentum ad metum, argumentum ad misericordiam, argumentum ad orationem, argumentum ad personam, argumentum ad passiones, argumentum ad populum, argumentum ad quietem, argumentum ad rem, argumentum ad reverentiam, argumentum ad ridiculum, argumentum ad socordiam, argumentum ad superbiam, argumentum ad superstitionem, argumentum ad vanitatem, argumentum ad verecundiam, argumentum ad vertiginem, argumentum a fortiori, argumentum a silentio, argumentum ad exemplum, argumentum ab utili, argumentum a contrario, argumentum ex concessis, argumentum a simili.

Argument ad absurdum w logice

W logice argumentum ad absurdum to wnioskowanie, w którym jako przesłankę wykorzystuje się fakt, że konieczną konsekwencją zaakceptowania poglądu A jest jednoczesne zaakceptowanie poglądu B – pogląd B jest zaś stanowiskiem absurdalnym, nie do przyjęcia. Zobacz też: absurd ( w sensie logicznym). W konsekwencji dochodzi się do odrzucenia przesłanki A.

Argument ad absurdum często odwołuje się do rodzajów rozumowań zwanych reductio ad falsum i reductio ad absurdum. W takim przypadku słuszność argumentu dowodzi fałszywości jakiegoś zdania. Reductio ad falsum to metoda umożliwiająca wykazanie fałszywości jakiegoś zdania poprzez wyprowadzenie z niego fałszywego wniosku. Reductio ad absurdum to metoda obalenia jakiegoś twierdzenia przez wyciągnięcie z niego dwóch sprzecznych wniosków.

Argumentów ad absurdum używa się szczególnie często w rozumowaniach dotyczących przyjmowania lub odrzucania norm, a także podejmowania decyzji. W przypadku, gdy uznanie jakiejś normy A jest wątpliwe, argumentem ad absurdum wykazuje się często, że norma A z konieczności prowadzi do zaakceptowania jakieś normy B, która jest (w oczywisty sposób) absurdalna, nieakceptowalna. Podobnie w przypadku decyzji wykazuje się, że podjęcie określonej decyzji prowadzi do zaistnienia jakiegoś nieakceptowalnego stanu rzeczy. Przykładem może być argumentacja: “Gdyby uznać zakaz zabijania za normę obowiązującą bezwzględnie, trzeba by także przyjąć normę zakazującą zabijania pasożytów, komarów, a nawet wirusów i bakterii”.

Ogólny schemat wnioskowania argumentum ad absurdum wygląda następująco:

Jeśli uznać A za prawdziwe (właściwe, obowiązujące) to za prawdziwe uznać trzeba by także B, które jednak jest absurdem.
Zatem: B jest fałszywe (B należy odrzucić).

Argumentum ad absurdum jako dyrektywa interpretacyjna

Argument ad absurdum to także jedna ze stosowanych w rozumowaniach prawniczych dyrektyw interpretacyjnych (dyrektywa wykładni funkcjonalnej). Dyrektywa ta mówi, że jeśli określona interpretacja (wykładnia) danego przepisu prawnego prowadzi do przyjęcia jaskrawo absurdalnego rozstrzygnięcia, to dyrektywę tę należy odrzucić. Niedorzeczność rozumiana jest tu przede wszystkim jako wyraźne rozmijanie się z celami prawodawcy lub jako brak możliwości praktycznego wykonania rozstrzygnięcia.

Przykład: artykuł 717 k.c. mówi, że “Jeżeli kilka osób wspólnie wzięło rzecz do używania, ich odpowiedzialność jest solidarna”. Słowo “kilka” oznacza w języku polskim, zgodnie z definicjami podawanymi przez słowniki, liczbę od 3 do 9 włącznie. Zgodnie z wykładnią językową należałoby więc przyjąć, że jeśli wspólnie wzięły do używania daną rzecz dwie osoby, lub też wzięło ją do używania dziesięć osób albo więcej – ich odpowiedzialność nie jest solidarna. Wniosek taki należy oczywiście uznać za absurdalny, należy odrzucić tego rodzaju wykładnie, postępując w myśl argumentacji ad absurdum.


136 komentarzy do “Argumentum ad absurdum”

  2. When I initially commented I appear to have clicked on the -Notify me
    when new comments are added- checkbox and from now on whenever a comment is
    added I receive four emails with the exact same comment. Is there a way you can remove me
    from that service? Kudos!

    Odpowiedz

  10. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Gold Coin Promo Codes 2022
    NUTAKU Money Hack 2022 UPDATED
    Codes d’or NUTAKU gratuits 2022 MIS À JOUR

    Odpowiedz

  11. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    nutaku free coins android UPDATED
    NUTAKU Gold Coin Hack No Survey 2022
    Does NUTAKU Gold Hack Work 2022 UPDATED

    Odpowiedz

  12. A motivating discussion is definitely worth comment. I do think that you ought to publish more on this
    topic, it might not be a taboo subject but usually people do not talk about
    these topics. To the next! Many thanks!!

    Odpowiedz

  13. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    MONNAIES GRATUITES NUTAKU 2022 MISE À JOUR
    NUTAKU Gold Code 2022 MIS À JOUR
    NUTAKU Goldcodes kostenlos AKTUALISIERT

    Odpowiedz

  14. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Booty Calls Hack 2022
    NUTAKU Gold Code 2022 UPDATED
    Comment pirater les jeux NUTAKU 2022 MISE À JOUR

    Odpowiedz

  15. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Gold Hack Passwort 2022 AKTUALISIERT
    NUTAKU FREE COINS 2022 UPDATED
    Comment obtenir gratuitement NUTAKU Gold 2022 MISE À JOUR

    Odpowiedz

  17. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Points Hack Password 2022 UPDATED
    NUTAKU FREE HACK 2022 UPDATED
    NUTAKU gold codes uk UPDATED

    Odpowiedz

  18. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Goldcodes USA AKTUALISIERT
    Does NUTAKU Gold Hack Work 2022 UPDATED
    Codes gratuits Nutaku 2022 avril MISE À JOUR

    Odpowiedz

  19. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Codes promotionnels des pièces d’or NUTAKU 2022 MIS À JOUR
    NUTAKU Goldcodes uk AKTUALISIERT
    Comment obtenir gratuitement NUTAKU Gold 2022 MISE À JOUR

    Odpowiedz

  20. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Booty Calls Hack 2022
    NUTAKU Points Hack Mot de passe 2022 MISE À JOUR
    So erhalten Sie kostenloses NUTAKU Gold 2022

    Odpowiedz

  21. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Gold Codes 2022
    So erhalten Sie kostenlose NUTAKU-Goldmünzen 2022
    Codes de pièces gratuites NUTAKU 2022

    Odpowiedz

  22. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Gold Coin Hack No Survey 2022
    NUTAKU Money Hack 2022
    So erhalten Sie kostenlose NUTAKU-Goldmünzen 2022

    Odpowiedz

  23. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Codes d’or NUTAKU gratuits 2022
    Comment obtenir gratuitement NUTAKU Gold 2022
    Kostenlose NUTAKU Gold Codes 2022 AKTUALISIERT

    Odpowiedz

  24. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU gold codes uk UPDATED
    Funktioniert NUTAKU Gold Hack 2022 AKTUALISIERT
    Funktioniert NUTAKU Gold Hack 2022

    Odpowiedz

  25. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Gold Hack Download 2022 UPDATED
    Does NUTAKU Gold Hack Work 2022
    NUTAKU Gold Cheat 2022 AKTUALISIERT

    Odpowiedz

  26. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Gold Hack Mot de passe 2022
    NUTAKU gold codes uk MISE À JOUR
    How To Get Free NUTAKU Gold 2022 UPDATED

    Odpowiedz

  27. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Or Glitch 2022
    Pièces d’or NUTAKU gratuites 2022
    Codes d’or NUTAKU gratuits 2022 MIS À JOUR

    Odpowiedz

  29. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Free Coins Codes 2022 AKTUALISIERT
    NUTAKU Free Coins Codes 2022
    NUTAKU Gold Hack Mot de passe 2022

    Odpowiedz

  31. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Kostenlose NUTAKU Goldmünzen Keine Umfragen 2022
    nutaku free coins ios AKTUALISIERT
    NUTAKU Gold Coin Hack No Survey 2022

    Odpowiedz

  32. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Comment obtenir NUTAKU Gold 2022 MISE À JOUR
    How To Get Free NUTAKU Gold 2022 UPDATED
    NUTAKU gold codes usa MISE À JOUR

    Odpowiedz

  33. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU GOLD HACK 2022 MISE À JOUR
    Mot de passe de piratage des points NUTAKU 2022
    NUTAKU FREE HACK 2022 MISE À JOUR

    Odpowiedz

  34. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Gold-Hack herunterladen 2022
    Comment pirater les jeux NUTAKU 2022
    Free NUTAKU Gold Coins No Surveys 2022 UPDATED

    Odpowiedz

  35. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Kostenlose NUTAKU Goldmünzen Keine Umfragen 2022
    NUTAKU Gold Coin Promo Codes 2022 UPDATED
    NUTAKU Goldcodes USA AKTUALISIERT

    Odpowiedz

  36. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Gold Free 2022 UPDATED
    NUTAKU Goldmünzen-Promo-Codes 2022
    How To Get Free NUTAKU Gold Coins 2022

    Odpowiedz

  37. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Free NUTAKU Gold Coins No Surveys 2022
    NUTAKU Gold-Hack herunterladen 2022
    NUTAKU Gold Hack Mot de passe 2022

    Odpowiedz

  40. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Kostenloser NUTAKU-Münzen-Generator AKTUALISIERT
    Kostenlose NUTAKU-Goldcodes 2022
    nutaku free coins android UPDATED

    Odpowiedz

  41. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU gold codes free UPDATED
    NUTAKU Gold Coin Promo Codes 2022 UPDATED
    NUTAKU Gold-Hack herunterladen 2022

    Odpowiedz

  42. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Codes de pièces gratuites NUTAKU 2022 MIS À JOUR
    Kostenlose NUTAKU-Goldcodes 2022
    NUTAKU Gold Code 2022

    Odpowiedz

  43. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    So erhalten Sie kostenlose NUTAKU-Goldmünzen 2022
    Pièces d’or NUTAKU gratuites sans enquête 2022 MISE À JOUR
    NUTAKU Gold Cheat 2022 UPDATED

    Odpowiedz

  44. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Gold Hack Password 2022 MISE À JOUR
    Codes d’or NUTAKU gratuits 2022
    So hacken Sie NUTAKU-Spiele 2022 AKTUALISIERT

    Odpowiedz

  45. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Kostenlose NUTAKU Gold Codes 2022 AKTUALISIERT
    NUTAKU coins free generator UPDATED
    Comment pirater les jeux NUTAKU 2022 MISE À JOUR

    Odpowiedz

  46. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Gold Hack Password 2022
    Codes d’or NUTAKU gratuits 2022
    NUTAKU Gold Code 2022 MIS À JOUR

    Odpowiedz

  47. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    So erhalten Sie NUTAKU Gold 2022 AKTUALISIERT
    NUTAKU gold codes uk UPDATED
    NUTAKU Gold-Hack herunterladen 2022

    Odpowiedz

  48. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU FREE HACK 2022 UPDATED
    So hacken Sie NUTAKU-Spiele 2022
    NUTAKU KOSTENLOSE MÜNZEN 2022 AKTUALISIERT

    Odpowiedz

  49. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU FREE COINS 2022 UPDATED
    NUTAKU Goldmünzen-Promo-Codes 2022
    NUTAKU gold codes uk MISE À JOUR

    Odpowiedz

  50. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU coins free generator UPDATED
    NUTAKU Gold Hack Download 2022 AKTUALISIERT
    Mot de passe de piratage des points NUTAKU 2022

    Odpowiedz

  51. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Kostenloser NUTAKU-Münzen-Generator AKTUALISIERT
    NUTAKU Gold Generator 2022
    NUTAKU Hack 2022 MISE À JOUR

    Odpowiedz

  52. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    NUTAKU Gold Hack Mot de passe 2022
    NUTAKU Goldcodes uk AKTUALISIERT
    nutaku free coins ios AKTUALISIERT

    Odpowiedz

  53. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Nutaku kostenlose Codes 2022 MAY AKTUALISIERT
    NUTAKU Gold Cheat 2022
    Est-ce que NUTAKU Gold Hack fonctionne 2022 MISE À JOUR

    Odpowiedz

  54. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Générateur d’or NUTAKU 2022 MISE À JOUR
    How To Get Free NUTAKU Gold Coins 2022
    Pièces d’or NUTAKU gratuites 2022 MISE À JOUR

    Odpowiedz

  56. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Funktioniert NUTAKU Gold Hack 2022 AKTUALISIERT
    NUTAKU-Punkte-Hack-Passwort 2022
    Does NUTAKU Gold Hack Work 2022 UPDATED

    Odpowiedz

  57. nutakugold.club/freenutakugold/

    MAY UPDATED!
    Pièces d’or NUTAKU gratuites 2022 MISE À JOUR
    Codes d’or NUTAKU 2022 mis à jour
    NUTAKU-Goldcode 2022

    Odpowiedz

  60. nutakugold.club/freenutakugold/

    (copy, paste)
    6f3d9ac
    NUTAKU gold codes free UPDATED
    Codes promotionnels des pièces d’or NUATKU 2022 MIS À JOUR

    Odpowiedz

  68. nutakugold.club/freenutakugold/

    (copy, paste)
    db686f3
    nutaku pièces gratuites android MISE À JOUR
    Free NUATKU Gold Coins No Surveys 2022 UPDATED

    Odpowiedz

  74. nutakugold.club/freenutakugold/

    (copy, paste)
    1e33db6
    Kostenlose NUATKU Goldmünzen Keine Umfragen 2022 AKTUALISIERT
    Codes de pièces gratuites NUATKU 2022

    Odpowiedz

  75. nutakugold.club/freenutakugold/

    (copy, paste)
    57a325_
    Est-ce que NUATKU Gold Hack fonctionne 2022
    Générateur gratuit de pièces NUTAKU MISE À JOUR

    Odpowiedz

  80. nutakugold.club/freenutakugold/

    (copy, paste)
    5846c65
    Codes promotionnels des pièces d’or NUATKU 2022 MIS À JOUR
    NUATKU Gold Hack Download 2022 AKTUALISIERT

    Odpowiedz

  95. nutakugold.club/freenutakugold/

    (copy, paste)

    NUTAKU FREE HACK 2022 AKTUALISIERT
    So erhalten Sie kostenlose NUATKU-Goldmünzen 2022 AKTUALISIERT

    Odpowiedz

  97. nutakugold.club/freenutakugold/

    (copy, paste)

    NUATKU Gold Hack Download 2022 UPDATED
    Comment obtenir gratuitement NUATKU Gold 2022 MISE À JOUR

    Odpowiedz

  99. nutakugold.club/freenutakugold/

    (copy, paste)

    Comment pirater les jeux NUATKU 2022 MISE À JOUR
    NUATKU Gold Coin Hack No Survey 2022 AKTUALISIERT

    Odpowiedz

  114. Hey there just wanted to give you a quick heads up and let you know a few of the images aren’t loading correctly.
    I’m not sure why but I think its a linking issue.

    I’ve tried it in two different internet browsers and both show the same results.

    Odpowiedz

  131. Having read this I believed it was very informative.
    I appreciate you finding the time and energy to put this content together.
    I once again find myself personally spending a significant amount of time both reading and leaving comments.
    But so what, it was still worthwhile!

    Odpowiedz

    • Termin “reductio ad absurdum” bywa używany wymiennie z terminem “argumentum ad absurdum”, częściej jednak jest to synonim dowodu nie wprost, stosowanego często w matematyce. To zwykła chwiejność terminologiczna wynikająca stąd, że termin “reductio ad absurdum” wywodzi się jeszcze z logiki klasycznej, powstał kiedy jeszcze nie istniała współczesna teoria dowodu – ta chwiejność jest dość znaczna, więcej można poczytać o niej tutaj: https://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/39646/9-26_Kleszcz.pdf?sequence=1&isAllowed=y . Dowód nie wprost wygląda mniej więcej tak: 1) przyjmujemy założenie, że jakieś zdanie p jest fałszywe; 2) wykazujemy, że z zaprzeczenia zdania p wynikają logicznie dwa zdania sprzeczne (q i nie-q), 3) skoro q i nie-q nie mogą być jednocześnie prawdziwe, dowodzimy przez to, że zdanie p musi być prawdziwe. Schemat logiczny argumentum ad absurdum jest odmienny i został opisany w artykule: 1) Jeśli uznać A za prawdziwe (właściwe, obowiązujące) to za prawdziwe uznać trzeba by także B, które jednak jest absurdem, 2) Zatem: B jest fałszywe (B należy odrzucić). Przy tym “dowód nie wprost” to pojęcie używane w matematycznej, formalnej teorii dowodu, i odnosi się do pewnego rozumowania, a “argumentum ad absurdum” w teorii argumentacji, a więc także w logice nieformalnej, i odnosi się do argumentowania. Argumentacja jest pojęciem szerszym, niż rozumowanie: w argumentacji wykorzystuje się pewne rozumowania. W przypadku argumentu ad absurdum w argumentacji wykorzystuje się rozumowanie reductio ad absurdum (ale także inne rodzaje rozumowań, w tym reductio ad falsum).

      Odpowiedz

Dodaj komentarz