Argumentum ad baculum

Argumentum ad baculum, także argumentum ad baculinum, z języka łacińskiego – “argument (odwołujący się) do kija” –  w logice: nielojalny argument erystyczny (trop erystyczny, chwyt erystyczny). Sposób argumentowania stanowiący w zasadzie próbę zastraszenia oponenta, polegający bądź to na sformułowaniu werbalnej groźby przykrych konsekwencji w razie braku zgody na przedstawione żądanie (lub braku uznania przez oponenta przedstawionej tezy), bądź to na rzeczywistym, niewerbalnym użyciu siły, środków przymusu w celu zmuszenia drugiej strony do spełnienia określonych żądań. Podobnie jak argumentacja ad populum, ad personam i ad misericordiam chwyt ten stanowi sofizmat kontestacyjny (mający skłaniać do kontestacji danego poglądu).


Niejako przeciwieństwem argumentu ad baculum jest argument ad crumenam – stosując go przedstawia się oponentowi w dyskusji obietnicę odniesienia jakichś korzyści, jeśli zmieni on zdanie. Niekiedy stosuje się dla niego także nazwę argumentum ad carotam (“argumet odwołujący się do marchewki”), nawiązującą do związku frazeologicznego “kij i marchewka”.

Nazwa w formie argumentum baculinum (także ad baculinum) to analogiczna forma przymiotnikowa, dosłownie “argument kijowy”.

Groźba użycia siły nie stanowi oczywiście metody racjonalnego dochodzenia do prawdy, a także właściwego kształtowania postaw i norm. Samo wzięcie pod uwagę możliwości użycia siły czy też rozważenie padających gróźb w przypadku podejmowania określonych decyzji nie jest natomiast czymś nieracjonalnym, ma charakter zdroworozsądkowy.

Chwytem bliskim argumentacji ad baculum jest także argumentum ad metum, tj. forma perswazji mająca na celu wywołanie strachu. Innym podobnym błędnym argumentem jest argument ad consequentiam, nakazujący uznanie czegoś za fałsz ze względu na przykre następstwa (niekoniecznie te związane z użyciem siły).

Argumentum ad baculum: Przykłady

Argumentacja ad baculum opiera się na następującej pseudotautologii: jeśli dla osoby x niepożądane jest (ze względu na groźbę użycia wobec niej siły), by osoba ta uznała, że p, to osoba x powinna odrzucić zdanie ‘p’.

  • W sporze terytorialnym pomiędzy państwami przedstawiciel jednej ze stron grozi użyciem siły militarnej.
  • Rodzice źle uczącego się ucznia wymierzają mu karę w celu nakłonienia go do poprawy wyników w nauce.
  • Zakazanie demonstracji ze względu na możliwość użycia siły przez kontrdemonstrantów.
  • To samo co ty mówił taki jeden człowiek, którego niedawno znaleziono z betonowymi butami.
  • Mam czarny pas judo.

Literatura przedmiotu:

  • John Woods, Appeal to Force, w: The Death of Argument. Fallacies in Agent Based Reasoning, Springer 2004.
  • Jon Woods, Ad Baculum, “Grazer Philosophische Studien” 2:133-140 (1976).

Porównaj: argumentum ad absurdum, argumentum ad amicitiam, argumentum ad antiquitatem, argumentum ad auditoremargumentum ad captandum vulgus, argumentum ad consequentiam, argumentum ad crumenam, argumentum ad fidem, argumentum ad hominem, argumentum ad ignorantiam, argumentum ad invidiam, argumentum ad iudicium, argumentum ad metum, argumentum ad misericordiam, argumentum ad orationem, argumentum ad personam, argumentum ad passiones, argumentum ad populum, argumentum ad quietem, argumentum ad rem, argumentum ad reverentiam, argumentum ad ridiculum, argumentum ad socordiam, argumentum ad superbiam, argumentum ad superstitionem, argumentum ad vanitatem, argumentum ad verecundiam, argumentum ad vertiginem, argumentum a fortiori, argumentum a silentio, argumentum ad exemplum, argumentum ab utili, arguementum a contrario, argumentum ex concessis, argumentum a simili.


Tagi
Encyklopedia filozofiiEncyklopedia retorykiKsięga przysłówLeksykon języka łacińskiego

Dodaj komentarz