Argumentum ad populum

Argumentum ad populum – chwyt erystyczny, stanowiący argument mający na celu pozyskanie słuchaczy do swoich poglądów i postaw poprzez odwołanie się do ich instynktów, przesądów zbiorowych, egoizmu narodowego itp. Z języka łacińskiego, dosłownie: “argument (odwołujący się) do (upodobań) ludu”, “demagogia”. Argumenty ad populum spotyka się szczególnie często w propagandzie i agitacji politycznej, a także w reklamie.


Rozumie się przez to najczęściej argumenty skierowane do tłumu lub do ludzi prostych, niewykształconych. Nie są oni zdolni lub chętni do śledzenia argumentów racjonalnych, które często są nadmiernie abstrakcyjne, zbyt trudne do zrozumienia. Tłum podatny jest natomiast na argumenty odwołujące się do stereotypów i na wszelkiego rodzaju uproszczenia myślowe. Argumenty ad populum odwołują się często do emocji – są to jednak emocje zbiorowe (szczególnie prymitywne i negatywne), dlatego też często odróżnia się je od argumentów ad passiones w ścisłym sensie. Argumenty demagogiczne, w tym te nastawione na wykorzystanie złej woli motłochu, określa się także jako argumenty ad captandum (ad captandum vulgus).

W obrębie reklamy szczególnie często spotyka się argumenty odwołujące się do snobizmu odbiorców. Mogą one wskazywać na (rzekomą) nowoczesność czy też elitarność reklamowanego produktu. Częste jest także odwoływanie się do powszechnych mniemań, mody i konformizmu odbiorców (np. “w tym sezonie wszyscy to noszą”).

W agitacji politycznej dużą role odgrywają tzw. spiskowe teorie dziejów, przedstawiające nieracjonalnie pewne zdarzenia jako wynik tajnych intryg i spisków. Także samo odwołanie się do dumy narodowej, zawodowej itp. może stanowić argument ad populum – zwłaszcza gdy ma na celu podłechtanie próżności odbiorców (jest wtedy jednocześnie argumentem ad vanitatem). Duma narodowa może być w erystyce wykorzystywana także jako forma wzbudzenia nadmiernych, niemożliwych do realizacji ambicji (“będziemy walczyć do ostatniej kropli krwi”) – oczywiście odróżnienie argumentacji podstępnej od szczerego (nawet jeśli zabarwionego patosem) patriotyzmu nie zawsze jest w takim przypadku łatwe.

Częste jest także przedstawianie samego siebie jako przynależącego do zbiorowości (np. “równego chłopa”, “szarego człowieka”), zaś przeciwników jako wyobcowanych z niej, nierozumiejących jej rzeczywistych potrzeb (np. “warszawka”, “jajogłowi”, “urzędasy”). Także w tym przypadku trudno bezpośrednio ocenić szczerość argumentującego.

Argumentum ad populum: przykłady

  • Badania ankietowe wykazują, że 76% Polaków źle ocenia pracę rządu. Rząd pracuje źle.
  • Muzyka pop jest ciekawsza niż muzyka Beli Bartoka, słucha jej o wiele więcej ludzi.
  • Przecież wszyscy tak robią.
  • Powinieneś wziąć kredyt we frankach, teraz już nikt nie bierze kredytów w złotówkach.
  • Będziemy walczyć aż do zwycięstwa.
  • Jako że szczerze kocham i szanuję wszystkich rodaków…
  • Sto milionów much nie może się mylić.
  • Jeszcze nikt na to nie narzekał.

Porównaj: argumentum ad absurdum, argumentum ad amicitiam, argumentum ad antiquitatem, argumentum ad auditorem, argumentum ad baculum, argumentum ad captandum vulgus, argumentum ad consequentiam, argumentum ad crumenam, argumentum ad fidem, argumentum ad hominem, argumentum ad ignorantiam, argumentum ad invidiam, argumentum ad iudicium, argumentum ad metum, argumentum ad misericordiam, argumentum ad orationem, argumentum ad personam, argumentum ad passiones, argumentum ad quietem, argumentum ad rem, argumentum ad reverentiam, argumentum ad ridiculum, argumentum ad socordiam, argumentum ad superbiam, argumentum ad superstitionem, argumentum ad vanitatem, argumentum ad verecundiam, argumentum ad vertiginem, argumentum a fortiori, argumentum a silentio, argumentum ad exemplum, argumentum ab utili, arguementum a contrario, argumentum ex concessis, argumentum a simili.


Tagi
Encyklopedia filozofiiEncyklopedia politologiiEncyklopedia retorykiKsięga przysłówLeksykon języka łacińskiego

Dodaj komentarz