Archiwum redakcyjne

Archiwum redakcyjne, także archiwum czasopisma – w archiwistyce: typ archiwum, archiwum gromadzące wycinki prasowe, archiwalne numery czasopism, fotografie itp. materiały. Pojęcie to można rozumieć dwojako: jako zbiór materiałów, które utraciły aktualność, bieżące znaczenie, ale są istotne dla historii danego czasopisma, oraz jako zbiór informacji nieodzownych w bieżącej pracy redakcji czasopisma. Termin ten określa ponadto samo pomieszczenie, w którym przechowuje się tego rodzaju zbiory. W języku angielskim: editorial archives. W języku francuskim: archives de la rédaction, także archives d’une revue.


Drugie znaczenie terminu odróżnia archiwum redakcyjne od większości innych rodzajów archiwów, w których przechowuje się materiały archiwalne zbędne dla działalności bieżącej. Archiwa redakcyjne zbierają bowiem materiały dokumentacyjno-informacyjne dotyczące zdarzeń aktualnych, dostarczając dziennikarzom i redaktorom danych potrzebnych w przygotowaniu bieżących numerów czasopisma. Są to głównie dane liczbowe i statystyczne, dokumenty źródłowe, informacje biograficzne, a także materiały ilustracyjne (archiwa ilustracji, archiwa graficzne). Archiwum redakcyjne przydatne jest więc tak w przygotowaniu treści artykułów, jak i w adiustacji merytorycznej (adiustacja). Ze względu na odmienność tego rodzaju archiwów są one określane częściej terminem dział dokumentacyjny czasopisma. Profil tematyczny działu dokumentacyjnego określa sama tematyka czasopisma.

Dawniej głównym nośnikiem informacji gromadzonych w archiwum czasopisma były wycinki prasowe, skrupulatnie sporządzane i gromadzone w albumach. Zbiory wycinków uzupełniał księgozbiór podręczny. Składały się na niego przede wszystkim słowniki językowe, encyklopedie uniwersalne i specjalistyczne, informatory biograficzne oraz kompendia statystyczne.

Współczesne archiwum redakcyjne opiera się na cyfrowym zapisie informacji. Tradycyjne wycinki prasowe wyparte zostały przez komputeryzację, rozwój informatyki i telekomunikacji. Na skutek rozwoju Internetu zmalała rola archiwów redakcyjnych w ogólności. Wiele jego elementów zastępują elektroniczne techniki wyszukiwawcze, płatne i ogólnodostępne bazy danych oraz zbiory gromadzone w zwykłych witrynach internetowych, w tym na stronach internetowych samych czasopism.

Archiwa redakcyjne w Polsce i na świecie

Do największych i najstarszych archiwów redakcyjnych należy archiwum gazety “The New York Times”, w którego skład wchodzi zbiór wycinków wraz z indeksem alfabetycznym prowadzony od 1851 roku. Obszerny zbiór informacji o Francji po 1945 roku, w tym wycinki własne i pochodzące z innych dzienników paryskich, zawiera archiwum gazety “Le Monde”. Bardzo obszerny dział dokumentacyjny gromadził niemiecki tygodnik “Der Spiegel” – do lat 80. XX wieku był to największy tego rodzaju dział dokumentacyjny w Europie, zawierający bazę około 200 tysięcy aktualizowanych na bieżąco biogramów.

Dokumentacyjne służby prasowe zaczęły się w zalążkowej formie kształtować w Polsce w drugiej połowie XIX wieku. Już przed I wojną światową badania prasoznawcze i tworzenie archiwów prasowych rozpoczął Stanisław Jarkowski (1882-1947). W okresie międzywojennym Stanisław Jarkowski rozwijał nowoczesną archiwistykę prasową, był wicedyrektorem pierwszego polskiego biura wycinków prasowych (Informacja Prasowa Polska IPP), a także wydawcą czasopisma “Biuletyn IPP” (1924–25) i serii “Biblioteka Prasowa Polska” (1921–39).

Po II wojnie światowej rozwijała się intensywnie polska sieć archiwów redakcyjnych. Do najważniejszych powstałych w tym okresie ośrodków należały Centralny Ośrodek Dokumentacji Prasowej PAP i Dział Dokumentacji Polskiego Radia i Telewizji. Własne działy dokumentacji utworzyły także wydawnictwa regionalne we Wrocławiu, w Poznaniu i w Gdańsku.

Zobacz też: archiwum biblioteki.

Bibliografia:

  • Grzegorz Czapnik, Zbigniew Gruszka, Podręczny słownik bibliotekarza, 2011.
  • Walery Pisarek (red.), Słownik terminologii medialnej, 2006.
  • Geoffrey Whatmore, Archiwum redakcyjne w prasie, 1969.

Linki zewnętrzne: Stanisław Jarkowski, Zarys wiedzy o prasie, 1938: http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/plain-content?id=8894


Tagi
Encyklopedia literatury

Dodaj komentarz