Archiwistyka

Archiwistyka – termin te ma dwa znaczenia, obejmuje (1) całokształt działalności praktycznej, której przedmiotem są archiwa i materiały archiwalne; (2) dyscyplinę naukową, której przedmiotem są archiwa i materiały archiwalne: rozpatrywane są one z punktu widzenia relacji, które zachodzą pomiędzy nimi w procesach archiwotwórczych.


Inne języki często oddają różnicę w obu znaczeniach terminu. Archiwistyka rozumiana jako działalność to w języku angielskim archivistics, w języku francuskim archivistique, w języku niemieckim Archivwesen. Archiwistyka rozumiana jako nauka to w języku angielskim archive science, w języku francuskim archivistique lub science d’archives, w języku niemieckim Archivwissenchaft. W języku polskim funkcjonuje także stosowany niekiedy zamiennie dla sensu (2) termin nauka o archiwach.

Zobacz też: archiwum – definicja ogólna.

Archiwistyka – jej przedmiot i działy

Nauka o archiwach wchodzi w skład nauk pomocniczych historii, zajmuje się metodami pracy archiwów (w tym zasadami gromadzenia, przechowywania, klasyfikowania, opracowywania i udostępniania dokumentów) oraz historią archiwów. Ze względu na potrzeby organizacji pracy naukowej, a także potrzeby dydaktyczne, archiwistykę rozumianą jako naukę dzieli się na trzy dziedziny – teorię archiwalną, metodykę archiwalną i archiwoznawstwo.

Gromadzenie to dział archiwistyki obejmujący narastanie zasobów archiwalnych i ich rozmieszczenie w sieciach archiwalnych. Przechowywanie obejmuje przede wszystkim zagadnienia obejmujące zadania i wymogi techniczne związnane z użytkowaniem gmachów archiwalnych – w skład ściśle rozumianej archiwistyki nie wchodzi natomiast konserwacja dokumentów i profilaktyka archiwalna. Opracowywanie obejmuje przede wszystkim przygotowanie struktury archiwalnej zasobów (w tym podział na serie, podserie, klasy i jednostki), zasady tworzenia standardów opisów archiwaliów oraz informację archiwalną. Udostępnianie obejmuje problemy dostępności, formy, trybu i zasad korzystania z zasobu, a także część problematyki archiwoznawczej.

Teoria archiwalna to historia archiwistyki, jej podział na dyscypliny szczegółowe, formułowanie definicji pojęć archiwalnych oraz zasad funkcjonowania archiwów. Metodyka archiwalna zajmuje się optymalizacją funkcjonowania archiwów. Archiwoznawstwo zajmuje się przede wszystkim historią i strukturą archiwów oraz kształtowaniem się zasobów archiwalnych.

Charakterystyka materiałów archiwalnych. Dyplomatyka

Materiały archiwalne przechowywane są w archiwach, które stanowią jednocześnie ośrodki naukowe i ośrodki usługowe – cechą charakterystyczną materiałów archiwalnych, która odróżnia je od materiałów gromadzonych przez biblioteki jest to, że powstają one w związku z działalnością instytucji publicznych i prawnych oraz posiadają lub posiadały moc prawną. W skład materiałów archiwalnych wchodzą przede wszystkim akta, dokumenty, dyplomy i księgi.

Akt to dowolne pismo urzędowe, w szerokim znaczeniu tego słowa (porównaj też: akt w sensie ogólnym). Termin “dokument” ma bardziej sprecyzowane znaczenie – dokumenty w ścisłym sensie to pisma spełniające rolę świadectwa prawnego, którym przysługują pewne charakterystyczne cechy zewnętrzne i wewnętrzne (zależne od czasu i miejsca ich powstania), a także odpowiednie uwierzytelnienie. Nauka o akcie i dokumencie (zwłaszcza o dokumentach średniowiecznych) to dyplomatyka. Zadania dyplomatyki to przede wszystkim badania nad czasem i miejscem powstania dokumentów oraz nad ich autentycznością.


Tagi
Encyklopedia historycznaEncyklopedia literatury

1 komentarz do “Archiwistyka”

Dodaj komentarz