Pietro Aldobrandini

Pietro Aldobrandini (1571-1621) – włoski duchowny, kardynał, polityk Państwa Kościelnego. Pochodził ze znanego rodu arystokratycznego Aldobrandinich, był bratankiem papieża Klemensa VIII (Ippolito Aldobrandini). Zasłynął jako patron sztuk pięknych.

Pietro Aldobrandini – biografia

Był synem Pietra Aldobrandiniego (zm. 1587) i Flaminii Ferraci (zm. 1605). Urodził się w Rzymie 31 marca 1571 roku. Papież Klemens VIII (1636-1605), główny twórca potęgi rodu Aldobrandinich, był młodszym bratem jego ojca. Pietro Aldobrandini pobierał nauki w oratorium przy rzymskim kościele Santa Maria “in Vallicella”. 17 września 1593 roku dzięki poparciu wuja został kardynałem. Za pontyfikatu Klemensa VIII papieski nepotyzm osiągnął zresztą swój szczyt – kardynałem został też siostrzeniec papieża Cinzio Passeri Aldobrandini.

Pietro Aldobrandini odgrywał dużą rolę w życiu Kościoła, uzyskując wiele beneficjów i dostojeństw kościelnych – m.in. został sekretarzem stanu Stolicy Apostolskiej. Funkcja ta, która stanowiła pewnego rodzaju odpowiednik premiera Państwa Kościelnego, dawała mu czasową kontrolę nad polityką Kościoła. Liczne zgromadzone beneficja przynosiły kardynałowi Aldobrandiniemu około 60 tysięcy skudów rocznego dochodu, co było sumą zawrotną. Aldobrandini był m.in. gubernatorem Fermo (1595-1605), gubernatorem Civita Castellana (1600-1606), kamerlingiem Świętego Cesarstwa Rzymskiego (od 1599) i arcybiskupem Rawenny (od 1604). Pieniądze te posłużyły także na gromadzenie dzieł sztuki, mecenat artystyczny i działalność budowlaną kardynała.

Do jego największych osiągnięć politycznych należało odzyskanie dla Państwa Kościelnego miasta i terytorium Ferrary w 1598 roku. Następnie (1598-1606) pełnił funkcję legata i gubernatora tego miasta. Za odzyskanie Ferrary otrzymał od Klemensa VIII willę we Frascati, malowniczo położoną w okolicach Rzymu. Pietro Aldobrandini był również zręcznym dyplomatą. W 1601 roku doprowadził do zawarcia pokoju między Francją i Sabaudią (traktat z Lyonu), które toczyły spór o położony w Piemoncie Markizat Saluzzo. Zmarł 10 lutego 1621 roku w Rzymie.

Kardynał Aldobrandini jako mecenas sztuki

Kardynał Aldobrandini był nie tylko mecenasem artystów, ale też zagorzałym kolekcjonerem dzieł sztuki. Do jego zbiorów należało nazwane jego imieniem Wesele Aldobrandini (Gody Aldobrandyjskie), rzymski fresk z I wieku p.n.e., odkryty w 1605 roku na Eskwilinie, obecnie w zbiorach Biblioteki Watykańskiej. Do najcenniejszych dzieł sztuki w posiadaniu Pietro Aldobrandiniego należały też Bachanalie, obraz Tycjana z lat 1520-1523. Pierwotnie należał on do rodu d’Este, władców Ferrary – stał się łupem kardynała po zajęciu tego miasta.

Kardynał Aldobrandini był także właścicielem słynnej podmiejskiej willi Aldobrandini, położonej we Frascati w okolicach Rzymu. Powstała ona już około 1550 roku, bratankowi nadał ją Klemens VIII za zasługi w odzyskaniu dla papiestwa Ferrary. Kardynał Aldobrandini przekształcił ją jednak znacznie, od niego pochodzi też jej obecna nazwa. Projektantem willi był Giacomo della Porta, współpracownik Michała Anioła. Po jego śmierci praca kontynuował Carlo Maderno. Miała stać się ona dla kardynała Aldobrandiniego miejscem wypoczynku od obowiązków państwowych i życia dworskiego. Odtąd nazwę “Frascati” nosiło wiele podmiejskich pałaców i ogrodów. Za willą Carlo Maderno wzniósł w 1602 roku teatr na wodzie, jedno z pierwszych tego rodzaju założeń, podobnie jak sama willa często kopiowane (np. w warszawskich Łazienkach). Teatr ten miał charakter komemoracyjny – w hemicyklu (półkolu) umieszczono inskrypcje wychwalające kardynała jako tego, który przywrócił pokój światu chrześcijańskiemu i jako tego, który odzyskał dla Kościoła Ferrarę.

Do artystów, których Pietro Aldobrandini objął swoim patronatem, należał np. Annibale Carracci. Wykonał on krajobrazy “lunetowe” w obecnym Palazzo Pamhilj, który stanowił wtedy własność kardynała Aldobrandiniego – do współpracowników Carracciego należał przy tym Franesco Albani. Najbardziej znanym z tych dzieł jest fresk Ucieczka do Egiptu (1603, Rzym, Galleria Doria Pamhilj). Dla Aldobrandiniego powstał też obraz Carracciego Koronacja Matki Boskiej (ok. 1595, Nowy Jork, Metropolitan Museum). Wsparciem Aldobrandiniego cieszył się także Domenichino, który wykonał w jego willi serię fresków o tematyce mitologicznej.

Sekretarzem i doradcą w zakresie spraw sztuki kardynała Aldobrandiniego był przez pewien czas teoretyk sztuki Giovanni Battista Agucchi. Następnie pełnił on te same funkcje dla papieża Klemensa VIII. Wśród pisarzy, których wspierał Aldobrandini, byli poeta Giambattista Marino (który współpracował z Agucchim) i Torquato Tasso.

Linki zewnętrzne: Biogram kardynała Pietro Aldobrandiniego w encyklopedii Treccani (język włoski)