Amplifikacja tekstu

Amplifikacja tekstu – w terminologii edytorskiej: rozszerzenie tekstu poprzez dodanie do niego elementów, których nie zawierał oryginalnie. Stanowi błąd w tekście, który dodany może być przez autora, wydawcę, drukarza lub kopistę. W terminologii translatorskiej stanowi jeden z błędów w tłumaczeniu. Ponadto termin ten oznacza również figurę retoryczną.

Amplifikacja tekstu w terminologii edytorskiej i translatorskiej

Amplifikacja może mieć charakter autorski, pochodzić od samego autora stanowiąc wyraz jego pracy nad tekstem. Może stanowić także dodatek badacza tekstu, filologa uzupełniającego tekst o opuszczone lub stracone w historii tekstu elementy. Bywa także elementem pomyłki drukarza lub kopisty (błędy tekstu). Niekiedy stanowi rezultat innego rodzaju świadomego zamysłu użytkowników tekstu, zwłaszcza jako kontaminacja, rozumiana jako włączenie do tekstu nowych elementów w procesie jego recepcji społecznej (np. dodawanie nowych zwrotek do oryginalnego tekstu Bogurodzicy). Podobny charakter ma określenie interpolacja tekstu.

Amplifikacja tekstu jako błąd w tłumaczeniu

Pojęcie amplifikacji tekstu spotyka się także w terminologii translatorskiej, w której oznacza on pewien zabieg transformacyjny. Podobnie jak w terminologii edytorskiej określa ono dodanie do tekstu elementu nowego, nieobecnego w pierwotnym tekście autorskim. Tak rozumiana amplifikacja, podobnie jak substytucja części tekstu, uznawana jest zazwyczaj za wadę tłumaczenia. Niekiedy dopuszcza się dodanie własnych elementów w sytuacji, gdy tekst nie jest zrozumiały, zwłaszcza w przypadku zdań eliptycznych. Większa swoboda we wprowadzaniu amplifikacji panuje w tłumaczeniach literackich, unika się ich natomiast w tłumaczeniach filologicznych.

Amplifikacja w retoryce

Terminem “amplifikacja” określa się niekiedy także figurę retoryczną amplificatio. Polega ona na rozwijaniu i wzbogacaniu tematu wypowiedzi poprzez jego nowe ujęcie słowne.