Żart (żarty)
Żart – zachowanie lub wypowiedź mające na celu rozśmieszenie kogoś. Żartowanie jest odmianą zabawy, która ma na celu wywołanie efektu komicznego (zob. też śmieszność, komizm). Istotą żartu jest chwilowe wprowadzenie kogoś w błąd, w tym także postawienie go w sytuacji pozornie przykrej, kłopotliwej lub drażniącej – śmieszność ujawnia się po zakończeniu żartu, jako wyjaśnienie tego błędu.
Żarty słowne a żarty sytuacyjne
Żarty sytuacyjne polegają na zaaranżowaniu pewnych sytuacji życiowych. Stanowiący istotę żartu błąd może polegać np. na niezgodności znaczenia wypowiedzi z rzeczywistością – mamy wtedy do czynienia z żartem słownym. Należy więc uznać, że żart słowny nie jest przeciwieństwem żartu sytuacyjnego, ale jego specyficzną odmianą, w której zaaranżowana sytuacja to sytuacja komunikacyjna.
W każdym z rodzajów żartów, czynnikiem konstytuującym komizm jest zaskoczenie. Wynika ono z wyraźnego kontrastu pomiędzy zapowiedzią czegoś a rozwiązaniem sytuacji. W przypadku żartów słownych chodzi tu o rozwiązanie nietypowej sytuacji komunikacyjnej, często opierającej się na zastosowaniu paradoksu – rozwiązaniem takim jest często nieoczekiwana pointa.
Żart, tak sytuacyjny jak i słowny, może mieć znaczenie estetyczne, stając się elementem sztuki i folkloru. Najczęściej funkcje estetyczne przysługują żartom słownym (np. kawały, dowcipy, a także całe złożone formy sztuki słowa – kabaret, komedia jako gatunek literacki i filmowy). Istnieją jednak również żarty muzyczne, filmowe oraz wykorzystujące do realizacji celów estetycznych środki graficzne.
Od żartu należy odróżnić komizm, śmieszność, humor i satyrę. Komizm i śmieszność to pewne właściwości żartów (i to nie wszystkich – śmieszne są tylko żarty udane). Humor to pewna dyspozycja psychiczna tak twórców, jak i odbiorców żartów – umiejętność postrzegania życia i tworów kultury w kategorii komizmu.
Żart a dowcip i kawał oraz inne formy humoru słownego
Szczególną formą żartu jest więc żart językowy, który może przybierać także formy literackie – do jego najbardziej rozpowszechnionych rodzajów należy kawał, określany też jako dowcip lub dowcip słowny. Inne formy literackie żartu językowego to np. anegdota, dykteryjka, facecja, barzelletta (gatunek literacki w literaturze włoskiej).
Kawał to gatunek z pogranicza literatury i folkloru – zwięzły utwór humorystyczny przeznaczony głównie do opowiadania, operujący często kalamburem, pointą i paradoksem. Słowo “kawał” bywa kwalifikowane jako potoczne (a przez to zastępuje się go często słowami “żart” i “dowcip”) – nie jest tak jednak we wszystkich słownikach. Z drugiej strony, także słowo “kawał” bywa synonimem żartu w ogólnym znaczeniu, odnosząc się do wielu form tak humoru słownego, jak i sytuacyjnego.
Oczywiście nie wszystkie żarty słowne są kawałami – żarty słowne przybierają wiele innych form. Mogą to być osobne, różne od kawału gatunki literatury i folkloru – np. facecje, anegdoty i dykteryjki, a więc najczęściej różnego rodzaju zabawne historyjki. Żartami mogą być również pewnego rodzaju środki stylistyczne, takie jak pastisz, parodia, gra słowna i kalambur.
Dowcip jest natomiast pojęciem wieloznacznym. Może stanowić ścisły synonim kawału. Poza tym jednak słowo “dowcip” to termin o szerokim zakresie semantycznym, pojęcie o wiele bardziej istotne dla kultury, niż żart i kawał. Dowcipem można nazywać zdolność umysłu do tworzenia zaskakujących skojarzeń, obrazów i zestawień pojęciowych. Tak rozumiany dowcip obejmuje umiejętność wysławiania się w sposób błyskotliwy i elegancki, a więc także umiejętność tworzenia udanych żartów słownych. Inne znaczenie terminu “dowcip” to utrwalony (najczęściej w formie słownej) przejaw komizmu – stanowi on popis inwencji twórcy, wymaga jednak także pewnych umiejętności od odbiorcy. Podstawą tak rozumianego dowcipu jest granie sensami, operowanie sprzecznością i wielopłaszczyznowość znaczenia.
Określenia takie jak “żartobliwy”, “żartobliwa wypowiedź”, “dla żartu”, “z intencją żartobliwą” odnoszą się nie tylko do samego faktu, że coś jest żartem – podkreślają też, że określane tak wydarzenia i wypowiedzi są błahe i nieistotne. Tymczasem żarty wyrażać mogą również treści istotne dla życia publicznego i osobistego. Mogą mieć również duże znaczenie estetyczne – np. w komedii literackiej lub jako forma typowego dla sztuki barokowej konceptu.
Zobacz też: argumentum ad ridiculum, w logice – argument odwołujący się do śmieszności.
Article writing is also a fun, if you know after that you can write otherwise it is difficult to write.
What’s up mates, its impressive article regarding tutoringand completely explained, keep it up all the time.
Hey there just wanted to give you a quick heads up and let you know a few of the images aren’t loading correctly. I’m not sure why but I think its a linking issue. I’ve tried it in two different internet browsers and both show the same results.
Yes! Finally something about %keyword1%.
Игра Lucky Jet на деньги – это не только развлечение, но и шанс для дополнительного дохода. Открывайте стратегии выигрыша на сайте букмекера 1win.