Uniwerbizacja

Uniwerbizacja – w terminologii językoznawczej: utworzenie jednego wyrazu z ciągu dwóch innych takie, że następuje wprowadzenie nazwy jednowyrazowej na miejsce nazwy dwuwyrazowej. Zazwyczaj ciągiem wyrazów łączonych jest grupa rzeczownika z przymiotnikiem, a wyrazem powstałym przez uniformizację jest rzeczownik. Wyraz powstały drogą uniwerbizacji to uniwerbizm.


Zobacz też: adideacja.

Przykłady: podstawówka zamiast szkoła podstawowa, sylabowiec zamiast skrót sylabowy, przegubowiec zamiast autobus przegubowy, poprawczak zamiast dom poprawczy, kredytówka zamiast karta kredytowa. W przykładach tych nowe wyrazy wprowadzane są za pomocą derywacji prostej sufiksalnej. Możliwa jest jednak również derywacja paradygmatyczna, np. mammograf zamiast aparat mammograficzny lub kompozycja dwóch wyrazów, np. mammobus skomponowane z autobus i aparat mammograficzny.

Główną przyczyną powstawania nazw drogą uniwerbizacji jest dążenie do ekonomiczności środków językowych. Zobacz więcej: ekonomia języka. Zjawisko to jest charakterystyczne zwłaszcza dla stylu dziennikarskiego, a w mniejszym stopniu dla gwary młodzieżowej. Stosunkowo często wyrazy utworzone w ten sposób uchodzą za potoczne lub za nadużywane, rażąc wielu użytkowników języka. Wiąże się to z faktem, że powstające w ten sposób nowe wyrazy zastępują często stałe związki frazeologiczne, niekiedy o charakterze terminów. Inną przyczyną jest dążenie do internacjonalizacji języka.

Etymologia: z języka łacińskiego, unus, una, unum – “jeden”, verbum, verbi – słowo”. W języku angielskim: univerbation, także univerbisation.


Tagi
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego

Dodaj komentarz