Umywanie rąk

Obmywanie rąk

Umywanie rąkobmywanie rąk – zwyczaj umywania rąk w czasie posiłku znany jest od czasów najdawniejszych. Polega na podawaniu pod koniec posiłku gościom zgromadzonym przy stole miseczek z wodą tak, aby obmyli sobie palce. Był to obyczaj znany już w starożytnym Egipcie. Bardzo powszechny był wśród Greków i Rzymian, którzy nie tylko obmywali ręce po posiłku i w trakcie uczt, ale także pomiędzy poszczególnymi daniami.


W innych językach: język angielski – table ablutions; język francuski – ablutions de table

Praktyka obmywania rąk ukształtowała się ze względów higienicznych: gdy powstała, nie znano wielu współczesnych rodzajów sztućców, jedzenie brano do ust palcami. W czasie wystawniejszych posiłków niewolnik nalewał wodę wprost na palce biesiadników: woda była przeważnie aromatyzowana (ziołami, pachnidłami). Przy skromniejszych okazjach korzystano ze zwykłych miseczek.

Akwamanilia

Zobacz więcej w osobnym artykule: akwamanile.

W średniowieczu wykształcił się specjalny typ naczyń do umywania rąk, akwamanilia, w liczbie pojedynczej akwamanile (z łaciny, w liczbie pojedynczej aquamanile, w liczbie mnogiej aquamanilia). Znane w zapiskach od V w. n.e., początkowo były to naczynia liturgiczne, służące do obmywania rąk przez kapłana w czasie Mszy Świętej. Akwamanilia świeckie znane są natomiast od XII wieku, a wyszły z użycia pod koniec XVI wieku, gdy rozpowszechniły się w Europie widelce. Często tę średniowieczną nazwę rozciąga się też na naczynia do umywania rąk znane z innych kultur, np. perskie czy arabskie.

W sztuce późniejszej, od średniowiecza po XVIII wiek, dzbanek do polewania rąk w czasie mycia określany jest terminem “nalewka”. Specyficzną formą nalewki jest aiguière.

“Umywać ręce” – związek frazeologiczny

Związek frazeologiczny “umywać ręce“, tj. “odżegnywać się od czegoś”, “wypierać się czegoś”, “zrzucać z siebie odpowiedzialność” pochodzi z Ewangelii wg św. Mateusza (27, 23-24). Poncjusz Piłat, widząc, że nie może ocalić Jezusa przed nienawiścią tłumu, poprzez symboliczny gest umycia rąk odżegnał się od winy za jego śmierć. Gest ten stał się symbolem oportunizmu oraz unikania odpowiedzialności za swoje winy.

Umywanie rąk w kulturze staropolskiej

Według Encyklopedii staropolskiej Zygmunta Glogera umywanie rąk po posiłku było obyczajem powszechnym także wśród szlachty dawnej Polski. Służba podawała ręczniki i wodę, u magnaterii nieraz w bardzo kosztownych, ozdobnych miednicach. Zwyczaj umywania rąk miał też charakter symboliczny: istniał wśród rajców miejskich, którzy obmywali ręce w izbie sądowej przed wydaniem wyroku na znak, że przystępują do tego z czystym sumieniem.

Średniowieczny przepis na wodę do umywania rąk

Le Ménagier de Paris (pol. Gospodarz paryski), francuski poradnik dotyczący prowadzenia gospodarstwa domowego pochodzący z XIV wieku, zawiera osobny przepis na wodę do umywania rąk. Należy zagotować w wodzie garść szałwii. Odlać płyn i schłodzić, aż będzie tylko lekko ciepły. Szałwię zastąpić można majerankiem, rumiankiem lub najlepiej mieszanką rozmarynu i skórki pomarańczowej. Nadają się do tego także liście laurowe. Tak sporządzony środek z pewnością miał właściwości tak kosmetyczne, jak i dezynfekcyjne, do pewnego stopnia zastępując mydło.


Tagi
Wielka encyklopedia kulinarna

Dodaj komentarz