akustyka
Akustyka: nauka o falach sprężystych – dźwiękach, ultradźwiękach i infradźwiękach.
fonetyka
Błąd fonetyczny
Błąd fonetyczny: naruszenie normy językowej w zakresie wymowy
Barwa głoski
Barwa głoski: brzmienie danej głoski, właściwy dla tej głoski ton, który pozwala odróżnić ją od pozostałych głosek.
Akcent wyrazowy
Akcent wyrazowy: akcent wyrazu lub zestroju akcentowego, określonego rodzaju wzmocnienie sylaby lub kilku sylab wyrazu lub zestroju akcentowego .
Akcent
Akcent: zjawisko fonetyczne polegające na wyróżnieniu spośród innych sylab określonej sylaby danego wyrazu lub zestroju akcentowego za pomocą określonych środków, jak intonacja, iloczas i energia akustyczna.
Nagłos
Nagłos: początkowa faza artykulacyjna wyrazu, sylaby lub morfemu.
Akcent zdaniowy
Akcent zdaniowy: akcent padający na tę sylabę zdania, która podkreślana jest znaczeniowo (akcent zdaniowy logiczny) lub emocjonalnie (akcent zdaniowy emocjonalny).
Akcent wewnętrzny
Akcent wewnętrzny (akcent wewnątrzwyrazowy): akcent padający na wewnętrzną sylabę wyrazu.
Akcent iloczasowy
Akcent iloczasowy: akcent oparty na iloczasie, opozycji głosek długich i krótkich.
Akcent toniczny
Akcent toniczny: akcent tonalny, akcent chromatyczny, akcent muzyczny, akcent muzykalny, akcent melodyczny. Polegający na zmianie wysokości dźwięków mowy, zmianie intonacji.
Akcent swobodny ruchomy
Akcent swobodny ruchomy: rodzaj akcentu wyrazowego (akcent swobodny). Nie jest związany ani z określoną sylabą, ani z określonym morfemem wyrazu.
Akcent swobodny nieruchomy
Akcent swobodny nieruchomy: akcent, który pada na dowolną sylabę wyrazu, jednak zawsze w tym samym morfemie.
Akcent ruchomy
Akcent ruchomy: rodzaj akcentu wyrazowego, akcent nie związany fonetycznie z określoną sylabą i morfologicznie z określonym morfemem.
Akcent stały
Akcent stały: rodzaj akcentu wyrazowego, pada zawsze na tę samą sylabę.
Akcent proparoksytoniczny
Akcent proparoksytoniczny: akcent na trzecią sylabę od końca. Typowy w języku macedońskim. Częsty także w języku polskim.
Akcent paroksytoniczny
Akcent paroksytoniczny: najczęstszy rodzaj akcentu wyrazowego w języku polskim, akcent na drugą sylabę od końca.
Akcent poboczny
Akcent poboczny: dodatkowy akcent wyrazowy, uzupełnia akcent główny. W języku polskim zestrojowy i inicjalny.
Akcent oksytoniczny
Akcent oksytoniczny Akcent oksytoniczny, także akcent finalny lub akcent wygłosowy – rodzaj akcentu wyrazowego (stałego), akcent padający na ostatnią sylabę wyrazu (wygłos) lub na ostatnią sylabę zestroju akcentowego. Wyróżnia się, prócz akcentu wygłosowego, jeszcze trzy inne formy akcentu stałego. Akcent padający na pierwszą sylabę to akcent inicjalny, na przedostatnią – akcent paroksytoniczny (typowy dla języka polskiego), na trzecią sylabę … Czytaj dalej
Akcent logiczny
Akcent logiczny: rodzaj akcentu zdaniowego, w odróżnieniu od akcentu emocjonalnego podkreśla sens, znaczenie części zdania.
Akcent językowy
Akcent językowy: akcent zgodny z systemem akcentowym danego języka.
Akcent inicjalny
Akcent inicjalny: inaczej akcent nagłosowy, padający na pierwszą sylabę wyrazu.
Akcent główny
Akcent główny: akcent decydujący o spoistości zestroju akcentowego. W języku polskim pada na drugą sylabę od końca. Inne akcenty w w wyrazie – akcent poboczny.
Akcent emocjonalny
Akcent emocjonalny: akcent emfatyczny, rodzaj akcentu zdaniowego. Podkreśla się tu wartość uczuciową wyrazu lub innego elementu językowego.
Akcent ekspiracyjny
Akcent ekspiracyjny: akcent ekspiratoryczny, akcent ekspiratoryjny. Rodzaj akcentu wyrazowego. Bliski odpowiednik: akcent dynamiczny.
Akcent dynamiczny
Akcent dynamiczny: przycisk, akcent przyciskowy. Akcent oparty na sile artykulacji.
Aliteracja
Aliteracja: powtórzenie jednakowych głosek w celu wzmocnienia ekspresji na początku sąsiadujących z sobą w tekście wyrazów. Środek stylistyczny. Wiersz aliteracyjny. Przykłady aliteracji.
Alfabet fonetyczny
Alfabet fonetyczny: systemy transkrypcji fonetycznej w formie alfabetu. Znane alfabety fonetyczne to np. międzynarodowy alfabet fonetyczny i slawistyczny alfabet fonetyczny.
Afrykaty
Afrykaty: spółgłoski zwarto-szczelinowe (w języku polskim trzy główne typy, w języku niemieckim pf).
A pochylone
A pochylone: zwężone, ścieśnione, podwyższone. Zapisywane jako á. Występowało historycznie w języku polskim (pochodzi z a długiego), obecnie tylko w gwarach.
Afereza
Afereza: stosowana dla uniknięcia hiatu w metryce antycznej forma wyrzutni. Następnie podobne znaczenie w językoznawstwie. Także figura retoryczna, ablatio.
Barwa dźwięku mowy
Barwa dźwięku mowy: różnice w strukturze akustycznej głosek opisuje fonetyka akustyczna. Barwa dźwięków mowy zależy od ich przebiegów akustycznych oraz ich realizacji w kanale głosowym.
Akcent w dialektach
Akcent w dialektach: w dialektach i gwarach języka polskiego akcent nie różni się od języka ogólnego. Wyjątkiem są gwary peryferyjne: kaszubskie, gwara podhalańska, gwara jabłonkowska. Także w sensie potocznym – “akcent lwowski”, “akcent kresowy”, “akcent krakowski”
