Aktualizm: geologia
Aktualizm geologiczny, uniformitaryzm, uniformitarianizm: jedna z podstawowych zasad geologii, w wyjaśnianiu przeszłości Ziemi należy opierać się wyłącznie na obserwacji sił działających obecnie.
Encyklopedie humanistyczne
Aktualizm geologiczny, uniformitaryzm, uniformitarianizm: jedna z podstawowych zasad geologii, w wyjaśnianiu przeszłości Ziemi należy opierać się wyłącznie na obserwacji sił działających obecnie.
Aktualizm, aktualizm filozoficzny: określenie stanowisk odkreślających rolę stawania się i zmienności w strukturze ontycznej rzeczywistości, zwłaszcza idealizm aktualny Giovanniego Gentile. Podobne stanowiska występują także w teologii i antropologii filozoficznej (przede wszystkim związanej z teologią protestancką). W innych znaczeniach termin ten występuje w psychologii (psychologia Wilhelma Wundta i jego kontynuatorów) oraz w naukach przyrodniczych i filozofii przyrody (zasada aktualizmu i aktualizm geologiczny). W naukach przyrodniczych określa się tak koncepcje podkreślające ciągłość procesów zachodzących w przyrodzie.
Aktualność: jedna z cech prasy. Także w filozofii (istnienie aktualne, akt). Ogólnie: to co teraźniejsze, bieżące.
Akt filmu, akt filmowy, akt: pierwotnie także jednostka podziału fabuły filmu, obecnie jedynie odcinek taśmy filmowej.
Archiwistyka: nauka o archiwach i całokształt działalności, której przedmiotem są archiwa i materiały archiwalne.
Aktualizacja: w językoznawstwie: użycie znaku językowego w konkretnej wypowiedzi. W filozofii – działanie aktu istnienia w obrębie istoty. W informatyce – w odniesieniu do uzupełniania i wymiany danych. W ekonomii – w odniesieniu do podnoszenia i obniżania cen. W poetyce – w odniesieniu do języka poetyckiego.
Akt perlokucyjny: w teorii aktów mowy Austina. Także: perlokucja, aspekt perlokucyjny.
Akt, akt teatralny, akt sztuki, akt dramatu, akt przedstawienia teatralnego: obok sceny zasadniczy element kompozycyjny utworu dramatycznego, zamknięta formalnie i treściowo część dramatu.
Akt: definicje terminów (ujednoznacznienie), w tym w sztukach pięknych, w teatrze i w filozofii (akt i możność).
Akt lokucyjny: akt mowy – w teorii aktów mowy J.L. Austina. Także: lokucja.
Akt illokucyjny: W teorii aktów mowy J.L. Austina, rozwiniętej przez Searle’a. Także zastosowanie jej w teorii literatury (Richard Ochmann). Inaczej: illokucja.
Akt mowy: użycie przez konkretnego użytkownika w konkretnej sytuacji konkretnego wypowiedzenia. Austin, Searle i Paul Grice – teoria aktów mowy. Pojęcie aktu mowy w językoznawstwie.
Acta martyrum, gesta martyrum: “Protokoły sądowe męczenników”, relacje pisane z procesu i męczeństwa pierwszych chrześcijan. Dały początek późniejszej literaturze hagiograficznej.
Antrakt: przerwa pomiędzy aktami przedstawienia lub muzyka między nimi (muzyka antraktowa). Artykuł podaje także synonimy i znaczenia słownikowe tego terminu.