Leszek Nowak

Leszek Nowak, 1943-2009 – polski filozof zajmujący się przede wszystkim filozofią nauki i metodologią nauk humanistycznych. Związany z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, należał do czołowych reprezentantów tzw. “szkoły poznańskiej” (poznańskiej szkoły metodologicznej).

Leszek Nowak – biografia i myśl filozoficzna

Urodzony 7 stycznia 1943 w Więckowicach, ukończył Liceum Ogólnokształcące w Międzychodzie. Studiował na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu, w 1965 roku uzyskując magisterium z prawa, oraz na Uniwersytecie Warszawski, gdzie w 1966 roku uzyskał magisterium z filozofii. Na stałe związał się z uniwersytetem w Poznaniu, gdzie w latach 1965-1970 był pracownikiem Wydziału Prawa, a od 1970 Instytutu Filozofii. W 1967 uzyskał doktorat z teorii prawa, w 1970 habilitację z metodologii ogólnej nauk. W 1974 został kierownikiem Zakładu Dialektyki Poznania (następnie Zakład Epistemologii). Od 1976 był profesorem nadzwyczajnym UAM, od 1990 profesorem zwyczajnym. W latach 1962-1980 był członkiem PZPR – jako filozof wspierał marksizm, dystansując się jednak od jego ortodoksyjnej formy. Po 1980 roku wspierał “Solidarność” (zawieszony w prawach nauczyciela akademickiego do 1989). Zmarł 20 października 2009 w Poznaniu.

Początkowo myśl Leszka Nowaka nawiązywała przede wszystkim do pozytywizmu i marksizmu. Nie przyjął jednak oficjalnej interpretacji marksizmu-leninizmu, wraz z innymi reprezentantami szkoły poznańskiej (Jerzy Giedymin, Jerzy Kmita, Jerzy Topolski) rozwijając marksistowską filozofię humanistyki, nauki i historii, która odwoływała się do osiągnięć filozofii analitycznej (zwłaszcza Kazimierza Ajdukiewicza). Następnie stworzył własną koncepcję filozoficzną pod nazwą metafizyka unitarna. Według metafizyki unitarnej istnieje tylko jeden rodzaj elementów, tzw. atrybuty. W dziedzinie filozofii nauki Leszek Nowak opracował “idealizacyjną koncepcję nauki”, według której idealizacja jest główną metodą poznania naukowego. Ponadto stworzył koncepcję “nie-Marksowskiego materializmu historycznego”, wedle której przejścia między formacjami historycznymi mają charakter nierewolucyjny. Skonstruował również (zwłaszcza w niepublikowanej pracy U podstaw teorii procesu historycznego) własną teorię rozwoju życia społecznego, która miała tłumaczyć rozwój sytuacji politycznej w Polsce.

Był współzałożycielem czasopisma filozoficznych “Poznań Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities” (od 1975, następnie wydawanego jako seria książkowa) i “Poznańskie Studia z Filozofii Nauki” (od 1992 pod nazwą “Poznańskie Studia z Filozofii Humanistyki”)