Les Temps modernes

“Les Temps modernes” – francuskie czasopismo wydawane od 1945 roku (pierwszy numer ukazał się 15 października 1945). Stanowiło magazyn polityczny, literacki i filozoficzny. Skupiali się wokół niego intelektualiści związani z egzystencjalizmem.

Do jego założycieli należeli filozofowi egzystencjalistyczni odgrywający znaczną rolę w życiu intelektualnym Francji – Jean-Paul Sartre, Simone de Beavoir i Maurice Merleau-Ponty. Czasopismo publikowane przez wydawnictwo Éditions Gallimard. Do współpracowników czasopisma należeli m.in. André Gorz, Raymond Aron, Michel Leiris, Albert Ollivier, Jean Paulhan, Jacques-Laurent Bost, Francis Jeanson, Claude Lanzmann, Bernard Pingaud, Jean-Bertrand Pontalis i Jean Pouillon.

Tytuł czasopisma oznacza dosłownie “czasy współczesne”. Został on zaczerpnięty z tytułu filmu Charlie’go Chaplina Dzisiejsze czasy (ang. Modern Times) z 1936 roku. Często zamiast właściwego tytułu stosowano akronim TM.

Czasopismo miało charakter lewicowy, starało się jednak o niezależność tak od komunistów, jak i od partii socjalistycznych. W pierwszych latach po II wojnie światowej przeciwstawiało się nawet radykalnym działaniom przeciw kolaborantom francuskim. Dążyło wtedy do promocji ideału zgody narodowej w nowej rzeczywistości politycznej, która połączyć miała tak tych, którzy opierali się nazistom we Francji, jak i tych, którzy im ulegali w czasie okupacji.

Zwłaszcza w pierwszych latach funkcjonowania czasopisma wiele miejsca poświęcano w nim literaturze pięknej. Czasopismo stworzyło własny program literatury zaangażowanej społecznie (littérature engagée), o celach politycznych i ideologicznych. Promowało aktywizm polityczny, kierując się do pokolenia intelektualistów, których doświadczenia wojenne pociągały za sobą chęć czynnego uczestnictwa w wydarzeniach historycznych. Celowo przeciwstawiało się neutralności politycznej czasopism literackich takich jak “Nouvelle Revue française”. Egzystencjalizm w literaturze nie zawsze wiązał się jednak z literaturą zaangażowaną: w czasopiśmie publikował np. związany z egzystencjalistyczną literaturą absurdu Samuel Beckett.

Program literacki “Le Temps moderne” stworzył Jean Paul Sartre w serii artykułów Czym jest literatura?, wydawanych następnie w postaci książkowej. Ukazywały się one od stycznia do czerwca 1946 roku. Sartre przeciwstawiał się ostro tradycji symbolizmu i klasycyzmu francuskiego, odrzucając poezję na rzecz prozy. Nawiązywał natomiast do tradycji realistycznych i naturalistycznych, zwłaszcza do twórczości Émile’a Zoli.

Sartre pozostawał redaktorem czasopisma aż do końca lat 70. Poruszało ono wtedy ważne aktualne kwestie polityczne, takie jak wojna algierska, wojna w Wietnamie, dekolonizacja Afryki i proces pokojowy na Bliskim Wschodzie. Odegrało też ważną rolę w rozwoju ruchu feministycznego we Francji.

Bibliografia:

• Anna Boschetti, The Intellectual Enterprise. Sartre and Les Temps modernes, Northwestern University Press, Evanston 1988.