Konstrukcja absolutna

Konstrukcja absolutna – rodzaj transformacji zdania. Konstrukcja składniowa będąca pewnego rodzaju równoważnikiem zdania, pozostająca w związku przynależności ze zdaniem nadrzędnym. Ośrodkiem jest tu wyraz, przeważnie rzeczownik, postawiony w odpowiednim przypadku (np. rzeczownik w ablatywie w przypadku łacińskiej konstrukcji ablativus absolutus) oraz forma imiesłowowa (participium). Forma imiesłowowa pozostaje z owym ośrodkiem w związku zgody, tj. imiesłów i ośrodek składniowy występują w tym samym przypadku gramatycznym (np. ablatywie w łacinie).


W języku angielskim: absolute constructionabsolute clause lub absolute.

W językach klasycznych

Pojęcia “konstrukcja absolutna” używa się przede wszystkim w odniesieniu do języków klasycznych – łaciny, greki i staro-cerkiewno-słowiańskiego. W przypadku języka łacińskiego jest to konstrukcja ablativus absolutus, języka greckiego – konstrukcja genetivus absolutus, języka staro-cerkiewno-słowiańskiego – konstrukcja dativus absolutus, w sanskrycie – locativus absolutus. Ośrodkami są tu odpowiednio ablatyw (ablativus), dopełniacz (genetivus), celownik (dativus) i miejscownik (locativus). Np. łacińskie “Romulo regnante” – “za panowania Romulusa”.

W językach nowożytnych

Dla języków nowożytnych pojęcia tego używa się bardziej swobodnie. Zalicza się tu przede wszystkim konstrukcje imiesłowowe. W języku polskim są to przede wszystkim wyrażenia imiesłowowe na -ąc i -szy. Bywają to wyrażenia niepoprawne logicznie, nominatywne (konstrukcja nominativus absolutus).

Zobacz też: absolutivum (nazwa nieodmiennych imiesłowów przysłówkowych w klasycznych językach indoirańskich, nawiązująca do terminu “konstrukcja absolutna”).


Tagi
Encyklopedia językoznawstwa ogólnegoEncyklopedia kultury antycznej

Dodaj komentarz