Film absolutny
Film absolutny – kierunek w niemieckim kinie awangardowym lat dwudziestych i trzydziestych, grupa filmów stanowiących kompozycje animowanych linii, plam, figur i innych form. Filmy takie ukazywały rytmiczne związki między seriami obrazów – jedność artystyczna dzieła opierała się na ciągłości rytmicznej, a także psychologicznej, nie na konwencjonalnej ciągłości narracyjnej. Filmy absolutne stosowały jednak nie tylko formy abstrakcyjne, ale także także formy figuratywne, przedstawiające rzeczywistość i jej wygląd (nawiązywały tak do malarstwa abstrakcyjnego, jak i do figuratywnego ekspresjonizmu w malarstwie).
Tak formy abstrakcyjne, jak i figuratywne podporządkowane były jednak kreacji autonomicznej rzeczywistości filmowej (“absolutnej” rzeczywistości filmowej – słowo “absolutny” używane jest tu podobnie jak w muzykologicznym terminie “muzyka absolutna”, oznaczającym muzykę pozbawioną treści pozamuzycznej, programowej, odnoszącej się do zewnętrznej rzeczywistości) – traktowane były jako tworzywo tej autonomicznej rzeczywistości. W języku niemieckim – absoluter Film (także ogólniej abstrakter Film – “film abstrakcyjny”); w języku angielskim – absolute film. Podobnie jak termin “film czysty”, określenie “film absolutny” stosowane jest też często szerszej, jako synonim terminu “film abstrakcyjny” – bywa też zresztą przeciwnie.
Prekursorem gatunku był Walter Ruttmann. W 1925 odbył się w Berlinie przegląd filmowy, na którym pokazywano dzieła niemieckiej awangardy filmowej (w tym przede wszystkim dzieła twórców filmu absolutnego) i francuskiej awangardy filmowej (w tym dzieła zbliżonego nurtu francuskiego – cinéma pur).
Klasyczne przykłady: Walter Ruttmann – cykl Lichtspiel Opus (1921-1925); Hans Richter – cykl Rhytmus (1921-1925); Viking Eggeling – Symfonia diagonalna (Diagonal-Symphonie, Symphonie Diagonale, 1924); Oskar Fischinger – Studien 1-4 (1921-1925).
Bibliografia:
- Maria Kornatowska, Film absolutny, w: Materiały do słownika rodzajów i gatunków filmowych, Zagadnienia rodzajów literackich 1962, t. IV, z. 2 (7).
- Andrzej Gwóźdź, Film absolutny – nieoficajlny nurt ekspresjonizmu niemieckiego, w: Alicja Helman, Alina Madej (red.), Niemiecki ekspresjonizm filmowy, Katowice 1985.