Ewaporymetr (atmometr, ewaporometr)

Ewaporymetr, także atmometr lub ewaporometr – przyrząd do mierzenia parowania. Stosowany zwłaszcza w meteorologii, jako przyrząd do mierzenia tempa parowania wody do atmosfery ziemskiej, oraz jako przyrząd do mierzenia intensywności parowania z otwartych zbiorników wodnych i z powierzchni gleby. Stosowany m.in. w meteorologii, gleboznawstwie i agroklimatologii.

Zobacz też: barograf, barometr, ceilometr.

Terminy “ewaporymetr”, “atmometr” i “ewaporomtr” bywają traktowane jako synonimy, często jednak uznaje się je za odrębne urządzenia. Atmometr to przyrząd do pomiaru parowania z powierzchni zwilżonej (sztucznej). Ewaporometry służą natomiast do pomiaru parowania z powierzchni swobodnej wody. Wyróżnia się także ewapotranspirometr, służący do pomiaru ewapotranspiracji (transpiracji z powierzchni gruntu, terenów zielonych i komórek roślinnych), oraz lizymetr, stosowany do pomiaru parowania z powierzchni gleby.

Etymologia: z języka łacińskiego (evaporo – “paruję”) i z języka greckiego (metreo – “mierzę”).

Ewaporymetr (atomometr) – rodzaje i zasada działania

Podział i działanie ewaporymetrów zależy przede wszystkim ze względu na rodzaju podłoża, z którego mierzy się parowanie. Odmiennie działają ewaporymetry do mierzenia transpiracji z wilgotnych powierzchni porowatych (w tym zwłaszcza z gleby) oraz z powierzchni zbiorników wodnych. Pierwszy typ ewaporymetrów to często naczynia umieszczone w gruncie – tak, aby powierzchnia wody zrównała się z powierzchnią samego gruntu. Po uwzględnieniu zmian związanych z opadami deszczu (a także spadkami wilgotności związanymi z działalnością człowieka itp.), zmiany w poziomie wody w określonych odcinkach czasu (np. dobowych) wskazują na intensywność parowania. W drugim typie ewaporymetrów tempo parowania mierzy się np. według spadku wagi zanurzonego w wodzie materiału chłonnego.

Intensywność parowania jest silnie zależna od czynników takich jak właściwości fizyczne parującej powierzchni i podaż wody z otoczenia. W związku z tym najczęściej występujące rodzaje ewaporymetrów to urządzenia niedokładne, zbierane dzięki nim dane często nie odzierciedlają prawidłowo przebiegu procesów związanych z parowaniem. Zastosowanie praktyczne ewaporymetrów jest więc ograniczone.

Ewaporymetr glebowy stanowi metalowy zbiornik wypełniony monolitem glebowym, z zachowaną pokrywą roślinną gleby. Mierzenie parowania polega w nim na wyznaczaniu masy wyparowanej wody poprzez ważenie zbiornika w określonych odcinkach czasu.

Do najczęściej występujących rodzajów atmometrów należy ewaporymetr Wilda (także ewaporymetr Wilda-Fuessa). Jego główną częścią jest metalowa szalka z wodą, która za pomocą połączona jest z urządzeniem wagowym (podobnie do wagi listowej). Waga wskazuje ciężar wyparowanej wody.

Lizymetr to wpuszczony w grunt pojemnik wypełniony monolitem glebowym. Służy do pomiaru ilości wody wsiąkającej w ziemię.

Atmometr Livingstona (sfera Livingstona) także służy do pomiaru parowania z ciał porowatych. Jako powierzchnię parującą stosuje się w nim wilgotną sferę ceramiczną, która stymuluje parowanie z roślinności. Urządzenie takie pozwala na mierzenie procesów parowania związanych ze wzrostem roślinności. Jego twórcą był amerykański fizjolog roślin Burton Edward Livingston.

Ewaporometr Pichégo (spotyka się też błędną nazwę ewaporometr Piche’a) odparowuje wodę ze skrawka bibuły, który zamyka podzielony na stanowiące miarkę poziomy cylinder. Bibuła jest stale zwilżana przez stykającą się z nią, odpowiednio wyskalowaną rurkę z wodą. Atmometry takie umieszcza się w klatkach meteorologicznych, służących do zabezpieczenia urządzeń przed czynnikami atmosferycznymi.

Ewaporymetry pływające służą do bezpośredniego pomiaru panowania w warunkach, które panują na większych obszarach wodnych. Stanowią umieszczone na pływających tratwach zbiorniki metalowe. Dolna część zbiornika jest zanurzona w wodzie. Pomiaru dokonuje się poprzez wyznaczenie objętości wyparowanej wody.