Archiwa: Encyklopedia sztuk pięknych

Prawo Malraux

Prawo Malraux (loi Malraux): francuskie prawo mające na celu ochronę historycznej tkanki miejskiej.

Abalone

Abalone: ślimaki morskie cenione w sztuce kulinarnej.

sztuka Eskimosów

sztuka Eskimosów: tradycje artystyczne Eskimosów (Inuitów).

akustyka

Akustyka: nauka o falach sprężystych – dźwiękach, ultradźwiękach i infradźwiękach.

Hans von Aachen

Hans von Aachen – niemiecki malarz renesansowy.

László Paál

László Paál (1846-1879, Paál László) – węgierski malarz ze szkoły barbizońskiej.

Magodia (magoidia) Magodia (magoidia) – w teatrze starożytnej Grecji rodzaj sceny komicznej. Obejmowała ona występy mężczyzn, którzy dla wywołania efektu komicznego występowali w strojach kobiet. Stanowiła osobny podgatunek mimu, który rozkwitał w III wieku p.n.e. Cechowała ją groteskowość i obsceniczność. Magodia w teatrze starożytnej Grecji Z literatury greckiej magodie przejął następnie mim rzymski. Męscy aktorzy … Czytaj dalej

D’Este

D’Este (Este, Estensi): włoski ród panujący, książęta Ferrary i Mantui.

Cornelis Engebrechtsz.

Cornelis Engebrechtsz. (Cornelis Engelbrechtsz., Cornelis Engelbrechtsen, ok. 1458-1533): niderlandzki malarz.

Wizerunek (effigium)

Wizerunek, podobizna, effigium: reprezentacja plastyczna osoby.

Ekfraza

Ekfraza: literacki, w tym zwłaszcza poetycki opis dzieła sztuki, także figura retoryczna.

Drzwi Wschodnie Baptysterium we Florencji

Drzwi Wschodnie: drugie drzwi Baptysterium we Florencji (po drzwiach Andrei Pisano). Wykonał je z brązu w latach 1402-1425 Lorenzo Ghiberti.

Podniesienie krzyża

Podniesienie krzyża: obraz ołtarzowy Rubensa stworzony w latach 1610-1611.

Kantoria w kościele Santa Maria del Fiore

Kantoria w kościele Santa Maria del Fiore: trybuny śpiewacze (cantorie), Luca della Robbia i Donatello.

Escorial

Escorial, El Escorial, San Lorenzo de Escorial, Eskurial: monumentalne założenie architektoniczne obejmujące pałac królewski z klasztorem, mauzoleum i kościołem św. Wawrzyńca.

El Greco

El Greco, właściwie Domenikos Theotokopulos (ok. 1540-1614): malarz pochodzenia greckiego działający w Hiszpanii. Czołowy przedstawiciel manieryzmu.

gemmy Abraksasa

Gemmy Abraksasa: starożytne gemmy, amulety gnostyckie,

della Rovere

Della Rovere: włoski ród arystokratyczny, papieże i kardynałowie, władcy Urbino.

Śmierć Marii

Śmierć Marii (Zaśnięcie Marii): obraz Caravaggia powstały w latach 1605-1606.

De re aedificatoria – Ksiąg dziesięć o sztuce budowania

De re aedificatoria, Ksiąg dziesięć o sztuce budowania: renesansowy traktat o architekturze Leona Battisty Albertiego

Gerard David

Gerard David (ok. 1460-1523): niderlandzki malarz, przedstawiciel wczesnego renesansu północnego.

Dawid z głową Goliata

Dawid z głową Goliata – obraz Caravaggia z 1610 roku.

Luis Dalmau

Luis Dalmau: hiszpański malarz, zapoczątkował styl hispano-flandryjski.

Dawid Donatella

Dawid Donatella: renesansowa rzeźba z brązu autorstwa Donatella, powstała we Florencji w połowie XV wieku.

Bernardo Daddi

Bernardo Daddi (Bernardus Florentinus, Bernard z Florencji, ok. 1290-1348): malarz włoski wczesnego renesansu.

Dawid Michała Anioła

Dawid Michała Anioła – jedno z najbardziej znanych dzieł sztuki renesansu, marmurowa rzeźba, którą w latach 1501-1504

Danae

Danae: postać w mitologii greckiej, matka Perseusza, kochanka Zeusa.

Dawid

Dawid, król Izraela Dawid – król starożytnego Izraela i Judy, jedna z głównych postaci historycznych w Biblii i jedna z kluczowych postaci w dziejach kultury. Jego życie przypada na przełom X i XI wieku p.n.e., panowanie Dawida datuje się tradycyjnie na około 1012-972 p.n.e. W chrześcijaństwie Dawid stanowi typ mesjański. Zobacz też: Dawid Michała Anioła, … Czytaj dalej

Dante

Dante Aligheri (Alighieri): najwybitniejszy poeta literatury włoskiej i średniowiecznej, filozof, działacz polityczny.

Andrea del Castagno

Andrea del Castagno (ok. 1419-1457), właściwie Andrea di Bartoldi di Simone: włoski malarz wczesnego renesansu.

Ludovico Carracci

Ludovico (Lodovico) Carracci: włoski malarz wczesnobarokowy.

Agostino Carracci

Agostino Carracci (1557-1602): włoski rytownik i malarz wczesnego baroku.

Annibale Carracci

Annibale Carracci (1560-1609): włoski malarz, grafik i rysownik wczesnego baroku.

Carracci

Carracci: rodzina malarzy włoskich, bracia Agostino i Ludovico Carracci oraz ich kuzyn Ludovico. Akademia Carraccich, Accademia Carracci (Accademia dei Carracci, Akademia Bolońska, Accademia degli Incamminati).

Vittore Carpaccio

Vittore Carpaccio (ok. 1460- 1526); włoski malarz wczesnorenesansowy, przedstawiciel szkoły weneckiej.

Vicente Carduco

Vincente Carducho: hiszpański malarz manierystyczny, autor dzieła Diálogos de la pintura (Dialogi o malarstwie).

Grający w karty

Grający w karty, Szulerzy, Gra w karty: obraz Caravaggia.

Dzwonnica Giotta

Dzwonnica Giotta, Kampanila we Florencji: kampanila przy katedrze Santa Maria del Fiore we Florencji.

Camerino d’alabastro

Camerino d’alabastro (camerini d’alabastro): alabastrowa komnata w Ferrarze, pokój (studiolo) księcia Alfonsa I d’Este.

Camera degli Sposi

Camera degli Sposi (Komnata Małżonków, Komnata Małżeńska, Sala Małżeńska), Camera Picta (Komnata Malowana): komnata audiencyjna w Palazzo Ducale w Mantui z freskami Andrei Mantegni.

Jacques Callot

Jacques Callot (1592-1635): francuski rysownik i grafik, przedstawiciel manieryzmu.

Eugenio Caxés

Eugenio Caxés (Eugenio Cajés): hiszpański malarz barokowy.

Caravaggio

Caravaggio, wł. Michelangelo Merisi: włoski malarz, czołowy przedstawiciel malarstwa wczesnego baroku.

Baptysterium we Florencji

Baptysterium we Florencji (Baptysterium św. Jana Chrzciciela, wł. Battistero di San Giovanni): romańskie baptysterium słynne mozaiki i drzwi (Ofiara Izaaka, Drzwi Raju).

Bankiet oficerów gwardii cywilnej św. Jerzego

Bankiet oficerów gwardii cywilnej św. Jerzego: obraz Fransa Halsa z 1616 roku

Chrzest Pański

Chrzest Pański (Chrzest Chrystusa, Chrzest Chrystusa w Jordanie, chrzest w Jordanie) – chrzest Jezusa Chrystusa, w religii i w sztuce.

Makata

Makata: tkanina dekoracyjna jedwabna, złotolita lub srebrnolita. Często haftowana lub aplikowana.

Alessio Baldovinetti

Alessio Baldovinetti (Alesso Baldovinetti, Alesso di Baldovinetto, ur. 1425, zm. 1499) – włoski malarz renesansowy.

Filippo Baldinucci

Filippo Baldinucci (1625-1697): kolekcjoner rysunków i historyk sztuki.

Giovanni Baglione

Giovanni Baglione – włoski malarz barokowy, historyk sztuki.

Sisto Badalocchio

Sisto Badalocchio (ur. 1585, zm. po 1620): włoski malarz i grafik wczesnego baroku.

Bachus

Bachus, Bacchus: łacińska forma imienia Bakchos, które w mitologii greckiej funkcjonuje jako alternatywne imię Dionizosa.

Dirck van Baburen

Dirck van Baburen (około 1595-1624): niderlandzki malarz, caravaggionista utrechcki,

Chory Bachus

“Chory Bachus”, “Bacchino malato”: obraz Caravaggia z 1594 roku

Babilońska niewola papieży

Babilońska niewola papieży: określenie okresu w dziejach Kościoła, także określenie polemiczne.

Pietro Aldobrandini

Pietro Aldobrandini (1571-1621): kardynał, mecenas i kolekcjoner sztuki.

Andrea Alciato

Andrea Alciato (1492-1450): włoski humanista, prawnik, autor popularnego dzieła “Emblemata”.

Francesco Albani

Francesco Albani (1578-1660): włoski malarz.

Albizzi

Albizzi (Albizi): władcy Florencji, ród oligarchiczny.

Leon Battista Alberti

Leon Battista Alberti : architekt i teoretyk sztuki epoki renesansu, humanista, pisarz, uczony.

Giovanni Battista Agucchi

Giovanni Battista Agucchi: teoretyk sztuki okresu renesansu, sekretarz papieski.

Modlitwa w Ogrójcu

Modlitwa w Ogrójcu, konanie w Ogrójcu, Chrystus w Ogrójcu, Chrystus na Górze Oliwnej: wydarzenie z życia Chrystusa, częsty temat w sztuce.

Pieter Aertsen

Pieter Aertsen (Aertsz, Aertszen, Aertszone): niderlandzki malarz renesansowy, znany z martwych natur i scen rodzajowych.

badine

Badine: rodzaj dekoracyjnej laski.

pokłon trzech króli

Pokłon trzech króli, także motyw pokłonu trzech króli, hołd trzech króli, adoracja dzieciątka Jezus przez trzech króli: motyw w sztuce.

Akademia Świętego Łukasza

Akademia Świętego Łukasza (Accademia di San Luca): renesansowa akademia artystyczna założona w 1577 w Rzymie.

Art director

Art director: zawód w branży reklamowej i w mediach, pracownik działu kreatywnego.

alabaster

Alabaster: minerał, głównie alabaster gipsowy, także kalcytowy.

Adlerglas

Adlerglas, także pod nazwą Adlerhumpen lub Reichsadlerhumpen: niemieckie wyroby szklane, przede wszystkim duże naczynia szklane służące do picia (kufle) zdobione motywem orła.

Elias Adam

Elias Adam (Eliasz Adam) – złotnik niemiecki działający prawdopodobnie w Augsburgu, urodzony w Sulechowie.

Alfons Mucha

Alfons Mucha, właściwie Alfons Maria Mucha (1860-1939) – czeski malarz i grafik, dekorator, twórca grafiki użytkowej, w tym ozdobnych druków (przede wszystkim afisze).

Albrecht Dürer

Albrecht Dürer (1471-1528) – niemiecki malarz epoki renesanu, uznawany za najwybitniejszego przedstawiciela niemieckiego malarstwa renesansowego. Był również wybitnym grafikiem, rysownikiem i teoretykiem sztuki.

Apla

Apla: w poligrafii – płaszczyzna w całości zadrukowana jednym kolorem, nierastrowana (bez punktów rastrowych). Efektem jest jednolita powierzchnia druku. W sztukach plastycznych – część rysunku (kreskowego) lub część obrazu (półtonowego) pokryta jednolitym – najczęściej ciemnym – kolorem.

Antykwa

Antykwa, określana także terminem pismo humanistyczne, niekiedy łacinka: krój pisma powstały w XV wieku, przechodzący różne fazy rozwojowe (przede wszystkim antykwa renesansowa, antykwa barokowa i antykwa klasycystyczna), nawiązujący do pisma rzymskiego. Do dziś stanowi dominujący typ pism drukarskich.

Audiowizualność

Audiowizualność: kategoria estetyczna, semiotyczna i antropologiczna. Służy ona do opisu dominującego od drugiej połowy XX wieku sposobu artykulacji kultury – kultura, w której dominują techniki i praktyki audiowizualne.

Atelier Gleyre

Atelier Gleyre: pracownia i szkoła malarska w Paryżu, którą prowadził Charles Gleyre. Znana z tego, że studiowali tu impresjoniści.

Atelier

Atelier, ateliers: miejsce pracy artysty (pracownia, warsztat, studio) – zwłaszcza malarza, fotografika, rzeźbiarza, grafika, architekta.

Aranżacja

Aranżacja: rodzaj adaptacji dzieła sztuki. Szczególnie aranżacja utworu muzycznego, forma transkrypcji.

Anamorfoza

Anamorfoza – w terminologii sztuk pięknych: liniowe, jednokierunkowe zwężenie lub rozszerzenie obrazu. Niekiedy także szerszej – odtworzenie pierwotnej postaci obrazu zniekształconego. Analogicznie w terminologii filmowej: stosowane w filmie panoramicznym zwężenie obrazu, uzyskiwane dzięki obiektywom anamorfotycznym.

Anaglifoskop

Anaglifoskop (okulary anaglifoskopowe) – układ optyczny służący do odbioru trójwymiarowych obrazów (rysunków, fotografii, filmów).

Anaglif

Anaglif – obraz stereoskopowy (przestrzenny) powstający w czasie oglądania dwóch przesuniętych względem siebie różnobarwnych obrazów.

Środki audiowizualne

Środki audiowizualne: wzrokowo-słuchowe metody przekazu treści. Audiowizualne środki przekazu, materiały audiowizualne i audiowizualne środki techniczne.

Aldyny

Aldyny, aldyna, aldy: cenne renesansowe druki z oficyny Aldusa Manutiusa (Aldo Manuzio), także krój czcionek.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne: czasopismo naukowe wydawane od 1959 przez KUL, poświęcone archiwistyce, muzeom i bibliotekom kościelnym.

Aparat mikrofilmowy

Aparat mikrofilmowy: aparat do tworzenia mikrofilmów, zwłaszcza kopii książek w bibliotekach i dokumentów w archiwach.

Akcydensy

Akcydensy: drobne druki okolicznościowe i użytkowe.

Akrolit

Akrolit: w sztuce greckiej posąg z drewna i kamienia, także ogólniej technika rzeźbiarska – rzeźby z różnych materiałów.

Aksamit

Aksamit, welur: tkanina składająca się z podłoża i runa z gęstych, krótkich nitek (tworzących charakterystyczny meszek).

Akroterion

Akroterion, akroterium, naszczytnik: ozdobne zwieńczenie budynku, przede wszystkim frontonu. Także dekoracja urn, sarkofagów.

Charles Adam

Charles Adam: francuski producent porcelany – porcelana Vincennes (XVIII wiek).

Akant

Akant: rodzaj roślin z rodziny akantowatych. Liść akantu to jeden z najczęstszych ornamentów.

Aha

Aha (ha-ha): niewidoczna, ukryta optycznie bariera w parkach i ogrodach, zwłaszcza w naturalistycznych ogrodach angielskich.

Akwamanile

Akwamanile, akwamanila, akwamanilia, akwamanilla: średniowieczne naczynia do obmywania rąk, zwłaszcza liturgiczne, także świeckie i lawetarze.

Aiguière

Aiguière: w języku francuskim dzbanek na wodę. W sztuce rodzaj nalewki, dzbanka do polewania rąk

Agora

Agora: plac miejski w starożytnej Grecji, zwłaszcza Agora w Atenach. Symbolika agory, rodzaje agor.

Agnusek

Agnusek, Agnus Dei, agnus: woskowy medalion z Barankiem Bożym, poświęcony przez papieża.

Ceramika agatowa

Ceramika agatowa, ceramika marmurkowa: ceramiczne naśladowanie agatu, onyksu, marmuru.

Szkło agatowe

Szkło agatowe, szkło chalcedonowe: rodzaj szkła, szkło przypominające wyglądem agat, znane od starożytności.

Agat

Agat: kamień półszlachetny, odmiana chalcedonu. Charakterystyczna budowa wstęgowa.

Afisz

Afisz: druk ulotny przeznaczony do celów informacyjnych i reklamowych.

Ambonka

Ambonka: pojazd konny, dwukołowy wózek dostawczy. Także w terminologii żeglarskiej – bocianie gniazdo. W liturgii: ambonka i ambona.

Bifolium

Bifoilum, bifolia: arkusz złożony na pół, co daje dwie karty i cztery stronice.

Aegikranion

Aegikranion Aegikranion (zlatynizowane aegikranium, aegicranium) – w terminologii sztuk pięknych: dekoracyjny element architektoniczny, ornament w kształcie czaszki kozy (kozła) lub barana w ujęciu frontalnym. Typowy dla sztuki starożytności klasycznej, najczęściej występował w sztuce sakralnej (dekoracja ołtarzy) oraz w sztuce sepulkralnej (dekoracja grobów). Zazwyczaj jako dekoracja rzeźbiarska, często w formie fryzu, płaskorzeźby, reliefu. Pierwotnie aegikranion symbolizował … Czytaj dalej

Aedicula

Aedicula, edykuł, edicula, edykula: kaplica rzymska, kapliczka. W architekturze i sztuce dekoracyjnej także nisza, obramowanie, model budynku lub element deokracyjny.

Aedes

Aedes (aedis): w języku łacińskim świątynia, dom, pokój. Także termin architektoniczny: budynek świątynny, w odróżnieniu od templum.

Adyton

Adyton – najbardziej ukryta część sanktuarium starożytnego, najczęściej naos. Sanktuarium takim mogła być świątynia, ale też święty gaj lub grota. Porównaj: abaton.

Styl Adamów

Styl Adamów: klasycystyczny styl w architekturze i dekoracji wnętrz z elementami preromantycznymi.

Adamaszek

Adamaszek: tkanina jedwabna (rzadziej lniana, bawwełniana) jednobarwna, w splocie atłasowym, przeważnie dwustronna i jednokolorowa, wzorzysta.

Acupictura

Acupictura: hafty średniowieczne (głównie XIV wiek) z efektami artystycznymi przypominającymi efekty malarskie.

Achroit

Achroit: minerał, bezbarwna odmiana elbaitu, zaliczana do turmalinów, kamień szlachetny.

Action Painting

Action Painting: kierunek w sztuce abstrakcyjnej, nurt ekspresjonizmu abstrakcyjnego.

Ampla

Ampla: typ abażuru w formie misy i typ lampy olejnej (rzymskiej, następnie także wczesnochrześcijańskiej i islamskiej).

Alegoreza

Alegoreza, interpretacja alegoryczna: metoda odczytywania znaków zakładająca, że mają one sens dosłowny (sens literalny) i sens ukryty (sens alegoryczny)

Album

Album: definicja i historia, publikacja z reprodukcjami malarstwa, dzieł sztuki i rysunkami oraz kolekcja

Acheiropita

Acheiropita, acheiropoieta, achiropita: ponadnaturalny, nie uczyniony ludzką ręką wizerunek Chrystusa, także Maryi i świętych. Mandylion, Veraikon.

Amor vacui

Amor vacui: wyrażenie łacińskie, “miłość do pustki (próżni)”, “umiłowanie pustki”. Występuje głównie w terminologii sztuk pięknych, przeciwieństwo horror vacui.

Emeici

Emeici, 峨嵋刺 – rodzaj tradycyjnej chińskiej broni ręcznej. stosunkowo długi metalowy pręt o zaostrzonych końcach, rodzaj sztyletu do walk w wodzie.

Agrafa: architektura

Agrafa – motyw dekoracyjny w formie imitującej ozdobną klamrę.

Agrafka

Agrafka, agrafa: zapinka łącząca elementy ubioru.

Abbotsford period

Abbotsford period: styl XIX-wiecznych brytyjskich mebli neogotyckich.

Przedstawienie akefaliczne

Przedstawienie akefaliczne: przedstawienie plastyczne bezgłowego stwora, postaci pozbawionej głowy .

Akselbant

Akselbant (sznur galowy): pleciony ozdobny sznur naramienny używany jako odznaka przez generałów, oficerów sztabu generalnego, adiutantów i żandarmerię.

Afgan

Afgan, afghan, kobierzec afgański: typ kobierca turkmeńskiego (plemię Ersari). Krótko strzyżone, wąsko wiązane dywany, dużych rozmiarów.

Aeropittura

Aeropittura, aeropiktura: kierunek w malarstwie włoskim związany z futuryzmem. Fascynacja lotem, ruchem, samolotami.

Archibanco

Archibanco: średniowieczna ciężka skrzynia włoska, służąca także jako ława, prototyp cassapanca.

Arba

Arba: prymitywny wóz dwukołowy na Bliskim Wschodzie i w Azji Środkowej. Także wóz do przewozu zboża na Ukrainie, czterokołowy.

Biurko amerykańskie

Biurko amerykańskie: typ dużego biurka, prostokątny blat, wsparty na dwóch kolumnach szuflad. Mebel postrzegany jako typowo amerykański.

Barbizończycy

Barbizończycy, szkoła barbizońska, szkoła z Barbizon: grupa francuskich malarzy pejzażystów, prekursorzy realizmu.

Balthus

Balthus, Balthazar Klossowski de Rolla: francuski malarz, indywidualny styl bliski realizmowi magicznemu i surrealizmowi.

Victor Baltard

Victor Baltard (1805-1874): francuski architekt epoki II Cesarstwa, znany szczególnie jako twórca projektu Hal Centralnych (Les Halles) w Paryżu.

Claude Ballin młodszy

Claude Ballin młodszy: najwybitniejszy odlewnik i cyzeler epoki rokoka.

Claude Ballin

Claude Ballin: francuski złotnik barokowy, przedstawiciel stylu Ludwika XIV.

Balleroy

Balleroy: miejscowość we Francji (Normandia, departament Calvados). Pałac Château de Balleroy.

Nicolas Bachelier

Nicolas Bachelier: francuski rzeźbiarz renesansowy i architekt, działał głównie w Tuluzie.

Académie Suisse

Académie Suisse, Atelier Suise: pracownia malarska w Paryżu, założona w XIX wieku. Uczęszczali tu malarze sprzeciwiający się akademizmowi, w tym przyszli impresjoniści.

Egreta

Egreta, rzadziej egretka: Ozdoba z piór ptasich w nakryciu głowy lub fryzurze. Także w Polsce – sorgucz.

Drążek

Drążek: w terminologii mebli, drążek na ubrania.

Diagonalizm

Diagonalizm: zasada kompozycyjna obrazów, rzeźb, innych dzieła sztuki – akcentowanie osi skośnych. Zwłaszcza malarstwo barokowe i hellenistyczne.

Demi-commode

Demi-commode: typ komody, powstały we Francji za Ludwika XV. Niewielka, na krótkich nóżkach, umieszczana pod lustrem.

Dekalkomania

Dekalkomania: technika malarska (surrealiści, automatyzm). Technika zdobienia ceramiki (porównaj “dekal”).

Dagoba

Dagoba: cejlońska forma stupy.

Facjatka

Facjatka, facjata: rodzaj pomieszczenia strychowego. Czasem pokoik, ubogie mieszkanie na strychu. Ozdobna facjatka to mansarda.

Dywizjonizm

Dywizjonizm: technika malarska, stosowana przez impresjonistów, oparta na osiągnięciach optyki. Wywodzi się z niej pointylizm

Dzban

Dzban, dzbanek, także kruża: naczynie służące do przechowywania i przenoszenia płynów.

Dumbwaiter

Dumbwaiter, dumb waiter, dumb-waiter: stolik z obrotowymi blatami, lazy Susan, dziś niewielka winda.

Dripping

Dripping, drip painting: technika artystyczna, forma sztuki abstrakcyjnej, wylewanie farby na płótno.

Draperia

Draperia, draperie: pomarszczona tkanina, tkanina ułożona w fałdy. Stosowana przeważnie jako element wystroju wnętrz, zwłaszcza we wnętrzach barokowych (pałace barokowe).

Decollage

Decollage, décollage, dekolaż: technika artystyczna opierająca się na całkowitym lub częściowym niszczeniu obiektów działań artystycznych. Stanowi przeciwieństwo kolażu.

Dekoracja

Dekoracja, dekoracje: zespół elementów służących do ozdoby dzieł sztuki, budowli oraz przedmiotów rzemiosła.

Ława darniowa

Ława darniowa, ławka darniowa: miejsce do siedzenia wykonane z darni. Ogrody średniowieczne, renesansowe i staropolskie.

Fajanse damasceńskie

Fajanse damasceńskie: wyroby fajansowe w Turcji, produkowane także w samym Damaszku (nazwa umowna).

Correxit

Correxit: w sztukach pięknych (rycina, rysunek) element podpisu, dodatkowy podpis oznaczający udział w pracach innego artysty.

Choefory

Choefory: w starożytnej Grecji dziewczęta niosące dzbany na głowie, ofiarnice. Także tytuł tragedii Ajschylosa (“Ofiarnice”).

Chinois

Chinois: termin antykwaryczny, typ kobierców wschodnich.

Certosina

Certosina: technika zdobnicza zbliżona do inkrustacji i intarsji.

Cementarius

Caementarius, cementarius: w dawnej terminologii architektonicznej murator, architekt.

Cassone

Cassone: renesansowa skrzynia, często prezent ślubny. Wywodzi się od niej cassapanca.

Cassettone

Cassettone: włoski mebel renesansowy, skrzynia lub szafka z szufladami.

Cassapanca

Cassapanca: ozdobna włoska ława renesansowa. Prototyp kanapy. W Polsce: ława podnosista.

Campo santo

Campo santo: włoski cmentarz w formie czworobocznego dziedzińca z krużgankami (Camposanto).

Cachemire

Cachemire: oktagonalne fajanse holenderskie z Delft, XVII i XVIII wiek, wzory chińskie i kaszmirskie

Bukietera

Bukietera: ozdobny wazon na kwiaty cięte. Bukietery wykonywano od XVII wieku ze srebra i krytształu, następnie z porcelany i fajansu.

Berkemeyer

Berkemeyer: cylindryczny puchar szklany zdobiony szkłem brodawkowym.

Berettino

Berettino: technika dekorowania ceramiki. Głównie majoliki Faenzy. Azzurro sopra azzurro, bianco sopra azzurro.

Fajanse belwederskie

Fajanse belwederskie: ceramika produkowana w pałacu Belweder (Warszawa). Manufakturę belwederskich fajansów założył Stanisław August Poniatowski. Wzorce rokokowe i dalekowschodnie.

Beluard

Beluard, belluard, belluarda, belloard, belloarda, beluarda, balward, balwarda, beloard, belward, belwarda, weluard, weluarda, baluard: rodzaj baszty lub bastionu.

Bedestan

Bedestan, (bezistan, bazzistem, bezzistan, bezestan, bedesten): hala targowa, targ turecki na kosztowne towary.

Barakan

Barakan, burakan: rodzaj tkaniny wełnianej lub półwełnianej, zwłaszcza w kulturze staropolskiej.

Bankietka

Bankietka: niewielka, lekka, wyściełana ławka.

Bancone

Bancone: renesansowy mebel włoski. Dziś lada, kontuar.

Aerografia ceramiczna

Aerografia ceramiczna: technika zdobienia ceramiki.

Sztuka abstrakcyjna

Sztuka abstrakcyjna, abstrakcjonizm: kierunek w sztuce współczesnej.

Abrys

Abrys: w terminologii architektonicznej, termin historyczny (plan, obrys, zarys).

Abażur

Abażur – dekoracyjna osłona lamp i świeczników, chroniąca oczy przed nadmierną ilością jaskrawego światła.

Akademizm

Akademizm: kierunek w sztuce XIX wieku, głównie w malarstwie. Najszerszej obecny w sztuce francuskiej. Eklektyzm, nawiązanie do uznawanych za doskonałe dawniejszych stylów artystycznych, nawiązanie do estetyki antycznej, zamiłowanie do tematyki historycznej.

Antykizacja

Antykizacja, antykizowanie: stylizacja na sztukę antyczną lub w ogóle historyczną.

Akcentuacja

Akcentuacja: system akcentowy, system akcentuacyjny danego języka. Oznaczenie graficzne akcentów. Także w muzyce, w sztukach pięknych.

Abakus

Abakus: w architekturze starożytnej. Część kolumny (głowica, kapitel). Różne formy w różnych porządkach architektonicznych. W architekturze późniejszej: impost.

Agon: mitologia

Agon: znana dzięki Pauzaniaszowi personifikacja igrzysk. Posąg w Olimpii, dzieło Dionizjosa z Argos.

Abaton

Abaton: niedostępna komnata, część świątyni lub cały okręg sakralny w religii starożytnej Grecji. Szczególnie znany był Abaton w świątyni Asklepiosa w Epidauros. Także wyobrażone miejsce w mitologii Thomasa Bulfincha.

Wzór szacha Abbasa

Wzór szacha Abbasa: także “szach Abbas”, kwiatowy wzór kobierców perskich.

Naczynia antropomorficzne

Naczynia antropomorficzne: w sztuce niemal wszystkich kultur już od neolitu, naczynia przybierające formy ciała ludzkiego, twarzy, części ciała. Ozdobne (np. rytony, face jugs) i sepulkralne (urny, kanopy).

Abrewiatura

Abrewiatura: system skrótów rozpowszechniony w starożytności, bardzo rozbudowany w średniowieczu. Zróżnicowany w czasie i przestrzeni, podstawowe formy ukształtowały się jednak w czasach karolińskich. Także w muzyce (np. znaki repetycji) dla ergonomii zapisu. W muzyce określa się tak także ozdobniki.

Magdalena Abakanowicz

Magdalena Abakanowicz (1930-2017) – polska rzeźbiarka, prekursorka form przestrzennych w tkaninie, reprezentantka sztuki włókna. Sławę przyniosły jej abakany, monumentalne formy wykonane technikami tkackimi.

Alvar Aalto

Alvar Aalto, pełne imię Hugo Alvar Henrik Aalto, urodzony 3 lutego 1898 w Kuortane, zmarły 11 maja 1976 w Helsinkach – fiński architekt, urbanista i projektant mebli.