Muzyka etiopska
Muzyka etiopska (abisyńska): tradycje muzyczne Etiopii.
Muzyka etiopska (abisyńska): tradycje muzyczne Etiopii.
Kult przodków w Chinach: jeden z głównych elementów religijności Chin, w chińskiej religii ludowej i w konfucjanizmie.
Różdżka radiestezyjna: przyrząd stosowany w radiestezji do poszukiwania wody, metali, innych substancji.
Radiestezja: poszukiwanie substancji przy zastosowaniu promieniowania i przyrządów radiestezyjnych.
Akropol w Atenach: wzgórze w Atenach z zespołem zabytków starożytnych (Partenon, Erechtejon).
Akropol: w starożytnej Grecji "górne miasto" stanowiące fortyfikacje i ośrodek kultowy.
Asz-Szabab (Al-Shabab, Al-Shabaab): islamska organizacja fundamentalistyczna w Somalii.
Żywoty świętych: gatunek literatury biograficznej, życie świętych przedstawione w tradycyjnej konwencji hagiograficznej.
Escorial, El Escorial, San Lorenzo de Escorial, Eskurial: monumentalne założenie architektoniczne obejmujące pałac królewski z klasztorem, mauzoleum i kościołem św. Wawrzyńca.
Gemmy Abraksasa: starożytne gemmy, amulety gnostyckie,
Della Rovere: włoski ród arystokratyczny, papieże i kardynałowie, władcy Urbino.
Śmierć Marii (Zaśnięcie Marii): obraz Caravaggia powstały w latach 1605-1606.
Danae: postać w mitologii greckiej, matka Perseusza, kochanka Zeusa.
Ludovico (Lodovico) Carracci: włoski malarz wczesnobarokowy.
Abominarium (abominaria): zbiór klątw kościelnych, średniowieczna księga z klątwami kościelnymi
Chrzest Pański (Chrzest Chrystusa, Chrzest Chrystusa w Jordanie, chrzest w Jordanie) - chrzest Jezusa Chrystusa, w religii i w sztuce.
Bachus, Bacchus: łacińska forma imienia Bakchos, które w mitologii greckiej funkcjonuje jako alternatywne imię Dionizosa.
Babilońska niewola papieży: określenie okresu w dziejach Kościoła, także określenie polemiczne.
Pietro Aldobrandini (1571-1621): kardynał, mecenas i kolekcjoner sztuki.
Andrea Alciato (1492-1450): włoski humanista, prawnik, autor popularnego dzieła "Emblemata".
Giovanni Battista Agucchi: teoretyk sztuki okresu renesansu, sekretarz papieski.
Modlitwa w Ogrójcu, konanie w Ogrójcu, Chrystus w Ogrójcu, Chrystus na Górze Oliwnej: wydarzenie z życia Chrystusa, częsty temat w sztuce.
Eneida: epos Wergiliusza z I wieku p.n.e., narodowy poemat rzymski.
Pokłon trzech króli, także motyw pokłonu trzech króli, hołd trzech króli, adoracja dzieciątka Jezus przez trzech króli: motyw w sztuce.
Akademia Świętego Łukasza (Accademia di San Luca): renesansowa akademia artystyczna założona w 1577 w Rzymie.
Kabalistikon (kabalistykon), cabalisticon, cabalisticum, sermo occultus: gatunek poetycki oparty na zaszyfrowanym kodzie, forma przepowiedni.
Aktualizm, aktualizm filozoficzny: określenie stanowisk odkreślających rolę stawania się i zmienności w strukturze ontycznej rzeczywistości, zwłaszcza idealizm aktualny Giovanniego Gentile. Podobne stanowiska występują także w teologii i antropologii filozoficznej (przede wszystkim związanej z teologią protestancką). W innych znaczeniach termin ten występuje w psychologii (psychologia Wilhelma Wundta i jego kontynuatorów) oraz w naukach przyrodniczych i filozofii przyrody (zasada aktualizmu i aktualizm geologiczny). W naukach przyrodniczych określa się tak koncepcje podkreślające ciągłość procesów zachodzących w przyrodzie.
Batłomiej z Bydgoszczy: jeden z pierwszych polskich leksykografów, autor dwóch słowników polsko-łacińskich, bernardyn.
Argumentum ad fidem - nielojalny chwyt erystyczyny, "argument odwołujący się do wiary".
Bendedykt z Poznania, Benedykt Sterneberg: polski kronikarz.
Apoteoza - uznanie istoty ludzkiej za istotę boską.
Antropomorfizacja: figura retoryczna i środek stylistyczny, przypisanie cech ludzkich przedmiotom ożywionym lub nieożywionym.
Alienacja - proces, w którym wytwory człowieka lub elementy istoty człowieka stają się dla niego czymś obcym - stają się samodzielną rzeczywistością.
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne: czasopismo naukowe wydawane od 1959 przez KUL, poświęcone archiwistyce, muzeom i bibliotekom kościelnym.
Akrolit: w sztuce greckiej posąg z drewna i kamienia, także ogólniej technika rzeźbiarska - rzeźby z różnych materiałów.
Akant: rodzaj roślin z rodziny akantowatych. Liść akantu to jeden z najczęstszych ornamentów.
Akwamanile, akwamanila, akwamanilia, akwamanilla: średniowieczne naczynia do obmywania rąk, zwłaszcza liturgiczne, także świeckie i lawetarze.
Agora: plac miejski w starożytnej Grecji, zwłaszcza Agora w Atenach. Symbolika agory, rodzaje agor.
Agnusek, Agnus Dei, agnus: woskowy medalion z Barankiem Bożym, poświęcony przez papieża.
Agat: kamień półszlachetny, odmiana chalcedonu. Charakterystyczna budowa wstęgowa.
Ambonka: pojazd konny, dwukołowy wózek dostawczy. Także w terminologii żeglarskiej - bocianie gniazdo. W liturgii: ambonka i ambona.
Aegikranion Aegikranion (zlatynizowane aegikranium, aegicranium) – w terminologii sztuk pięknych: dekoracyjny element architektoniczny, ornament w kształcie czaszki kozy (kozła) lub barana w ujęciu frontalnym. Typowy dla sztuki starożytności klasycznej, najczęściej występował w sztuce sakralnej (dekoracja ołtarzy) oraz w sztuce sepulkralnej (dekoracja grobów). Zazwyczaj jako dekoracja rzeźbiarska, często w formie fryzu, płaskorzeźby, reliefu. Pierwotnie aegikranion symbolizował ...
Aedicula, edykuł, edicula, edykula: kaplica rzymska, kapliczka. W architekturze i sztuce dekoracyjnej także nisza, obramowanie, model budynku lub element deokracyjny.
Aedes (aedis): w języku łacińskim świątynia, dom, pokój. Także termin architektoniczny: budynek świątynny, w odróżnieniu od templum.
Adyton - najbardziej ukryta część sanktuarium starożytnego, najczęściej naos. Sanktuarium takim mogła być świątynia, ale też święty gaj lub grota. Porównaj: abaton.
Ad limina Apostolorum: oficjalna wizyta biskupów w Stolicy Apostolskiej ("wizyta ad limina"), określona prawem kanonicznym. Potocznie pielgrzymka do Rzymu.
Aelfric, X wiek: znany jako Grammaticus, pisarz anglosaski, opat, mnich benedyktyńśki. Najbardziej ceniony pisarz staroangielski swoich czasów.
Dagoba: cejlońska forma stupy.
Fatum: w mitologii rzymskiej - los, przeznaczenie (personifikacja), także wola bogów. W filozofii - ślepa wola, hemajrmene, źródło pojęcia "fatalizm".
Akatyst: bizantyjski hymn religijny. Akatyst ku czci Bogurodzicy jest jednym ze szczytowych osiągnięć literatury bizantyjskiej.
Azzione sacra: forma muzyczna zbliżona do oratorium, ale inscenizowana. Zwłaszcza kompozytorzy włoscy w Wiedniu końca XVII wieku (sepolcro). Później właściwie synonim oratorium (nawet Mojżesz w Egipcie).
Agon: w języku greckim rywalizacja, spór, igrzyska, zawody. Termin dotyczy zawodów sportowych, w tym igrzysk olimpijskich, oraz innych konkursów, muzycznych i poetyckich. W teatrze greckim element tragedii i komedii. Także konkurs tragików organizowany w starożytnych Atenach w Wielkie Dionizje. Pojęcie kluczowe dla kultury starożytnej Grecji - społeczeństwo greckie określa się wręcz jako "społeczeństwo agonistyczne".
Agon: teatr grecki. Definicja agonu - komedia attycka i tragedia grecka. Ajschylos, Sofokles, Eurypides. Poza tym zawody tragików, konkurs na najlepszą tragedię, które odbywały się w Wielkie Dionizje i inne święta w Atenach i Grecji.
Agon: znana dzięki Pauzaniaszowi personifikacja igrzysk. Posąg w Olimpii, dzieło Dionizjosa z Argos.
Daduchowie: kapłani eleuzyńscy, niosący pochodnie, drudzy po hierofantach.
Abaton: niedostępna komnata, część świątyni lub cały okręg sakralny w religii starożytnej Grecji. Szczególnie znany był Abaton w świątyni Asklepiosa w Epidauros. Także wyobrażone miejsce w mitologii Thomasa Bulfincha.
Acta martyrum, gesta martyrum: "Protokoły sądowe męczenników", relacje pisane z procesu i męczeństwa pierwszych chrześcijan. Dały początek późniejszej literaturze hagiograficznej.
Abusio: katachreza (figura retoryczna), w łacinie kościelnej także "nadużycie".
Abrakadabra: zaklęcie i napis na amuletach, znane w magii i okultyzmie od starożytności, popularne także w średniowieczu i później. Związek z gnostyckim bóstwem Abraxas.
Aaronici: "dom Aarona", jako pars pro toto "Aaron": ród kapłanów Izraela (kohenów), wywodzący się od brata Mojżesza Aarona, pierwszego arcykapłana.
Aaron: postać biblijna, założyciel i głowa warstwy kapłańskiej starożytnego Izraela. Lewita, pierwszy arcykapłan, brat Mojżesza.
Absolut: filozofia indyjska Główny artykuł: Absolut. Absolut w filozofii indyjskiej – w filozofii indyjskiej znaleźć można wiele odpowiedników zachodniego pojęcia “Absolut”, tak o charakterze osobowym, jak i nieosobowym. Odpowiednikami o charakterze osobowym, obok treści filozoficznej posiadającymi także religijną, są np. dewa (deva, bóg lub półbóg, istota wyższa od człowieka: w buddyzmie i hinduizmie) i Iśwara (Īśvara, Najwyższa Istota, pan, władca). ...
Absolut: filozofia współczesna Główny artykuł: Absolut. Absolut w filozofii współczesnej – silnie obecna w filozofii idealizmu niemieckiego problematyka Absolutu w filozofii współczesnej straciła na znaczeniu: wiele kierunków filozoficznych współczesności nie włącza Absolutu do swojej aparatury pojęciowej. Wyjątkiem są z jednej strony pewne kierunki filozoficzne o nastawieniu mistycznym i irracjonalistycznym, w których Absolut uznawany jest za poznawalny na podstawie doświadczenia subiektywnego, ...
Absolut: filozofia nowożytna. W filozofii nowożytnej pojęcie absolutu ważne jest zwłaszcza dla idealizmu niemieckiego, pojawia się jednak również i wielu innych myślicieli.
Absolut w filozofii starożytnej - w filozofii starożytnej nie istniał jeszcze bezpośredni odpowiednik terminu "absolut", jego pełnego odpowiednika o charakterze pojęciowym dopatrywać można się w późnostarożytnej koncepcji prajedni Plotyna. Istniało jednak wiele pojęć o zbliżonym charakterze.
Absolut: filozofia średniowieczna Główny artykuł: Absolut. Absolut w filozofii średniowiecznej – u zarania dojrzałej myśli średniowiecza Bóg rozumiany jako Absolut obecny jest wyraźniej w przedstawionej przez Anzelma z Canterbury koncepcji ontologicznego dowodu na istnienie Boga: u Anzelma z Canterbury jest to jednak wciąż koncepcja o charakterze w dużej mierze apologetycznym. Pełną i pozbawioną dominacji elementu apologetycznego, tj. czysto filozoficzną i ...
Abolut: "filzoficzny odpowiednik Boga", byt konieczny i niezłożony, stanowiący rację bytów przygodnych i złożonych. Doskonały, pełny, bezwzględny. Także: to, co w danym układzie nie jest zrelatywizowane do niczego innego.