Eduowie

Eduowie (w języku łacińskim Aedui lub Haedui) – starożytne plemię celtyckie zamieszkujące Galię. Ich siedziby znajdowały się na terenie współczesnej Burgundii, pomiędzy Saoną (starożytny Arar) i Loarą (starożytny Liger). Należeli do najpotężniejszych plemion galijskich. Głównym ośrodkiem plemiennym było miasto Bibrakte (Bibracte), a następnie Augustodunum (dziś Autun w Burgundii).


Eduuów uważa się powszechnie za Galów (Celtów), możliwa jest jednak także domieszka osadnictwa germańskiego na ich terytoriach. Centralna lokalizacja siedzib Eduuów w Galii oraz łatwy dostęp do wielu dużych rzek (Loara, Saona, Rodan), stanowiących szlaki handlowe, sprawiały, że należeli oni do największych i najzamożniejszych plemion galijskich. Łatwy był także handel z obszarem śródziemnomorskim – przez ziemie Eduuów wiodły szlaki handlowe prowadzące do ujścia Rodanu i portowej Massalii (Marsylii). Do sprzymierzeńców Eduuów należały drobniejsze plemiona galijskie (np. Ambarrowie).

Eduowie otaczali szczególną czcią celtycką boginię Eponę, której kult z ich terytorium rozprzestrzenił się na całą Galię. Bibracte było ośrodkiem kultów druidzkich, do którego posyłano na nauki młodzież z całej Galii. W czasach rzymskich nowa stolica Eduuów, Augustodonum, była ośrodkiem kultu rzymskiego boga Janusa (zachowana świątynia).

Wczesne dzieje plemienia i wojna galijska

W 121 roku p.n.e. związali się z Rzymem, do którego wystąpili z prośbą o pomoc w walkach z innymi plemionami galijskimi – Allobrogami i Arwernami. Odtąd byli sojusznikami Rzymu i jednym z najbardziej sprzyjających Rzymianom ludów Galii (uzyskując nawet tytuł “braci Rzymu” – fratres). Relacja Eduuów z Rzymem miała przy tym w zasadzie charakter kliencki. Sojusz z Eduami zapewnił Rzymianom kontrolę nad ważną strategicznie doliną Rodanu i prowadzącym przez nią szlakiem handlowym. Równie korzystne związki z Rzymem były dla Eduów, zapewniając im dominację wśród ludów środkowej Galii.

To właśnie poczynania dyplomatyczne tego plemienia przyczyniły się do wybuchu wojny galijskiej. Około 71 roku p.n.e. germańscy Swebowie pod wodzą Ariowista wdarli się do Galii, aby dopomóc galijskiemu plemieniu Sekwanów w ich walkach z Eduami. Sprzymierzeńcami Eduuów byli prawdopodobnie Helweci. Eduowie zwrócili się wtedy o pomoc do swoich rzymskich sojuszników. Umożliwiło to Juliuszowi Cezarowi rozpoczęcie działań wojennych, zakończonych zdobyciem całej Galii.

Mimo bliskich relacji Eduów z Rzymianami, przeciw Rzymowi wystąpił wódz Eduów Dumnoryks, który obawiał się utraty niezależności swojego plemienia. Rzymian wspierał jednak starszy brat Dumnoryksa Divitiacus. Dumnoryks został pokonany i pojmany przez Rzymian, a po próbie ucieczki stracony. W 52 roku p.n.e. Eduowie wsparli też czasowo Wercyngetoryksa, wodza Arwernów, w jego próbie przywrócenia wolności plemionom galijskim. Dostarczone przez Eduuów posiłki umożliwiły zwycięstwo Galów pod Gergowią i opóźniły ostateczny triumf Cezara.

Eduowie po podboju rzymskim

Po podboju Galii Eduowie ponownie cieszyli się statusem sojusznika Rzymu (jako civitas foederata), a nawet uprzywilejowaną pozycją wśród innych ludów Galii. Za panowania Augusta, w 12 roku p.n.e., zostali wysiedleni ze swojej stolicy Bibrakte (położonej na Mont Beuvray), w okolicach której założono nowe miasto Augustodunum (obecnie Autun), stanowiące odtąd ich stolicę. Miasto to było stosunkowo duże i zamożne.

W 21 roku n.e. wybuchł bunt plemion galijskich pod wodzą Juliusza Sakrowira, który pochodził z plemienia Eduuów. Został on jednak szybko stłumiony. Armia Eduów i ich sprzymierzeńców była duża – tworzyło ją 40 000 bojowników. Została ona jednak zwyciężona w jednej bitwie, w której poległ Sakrowir. Rzymianami dowodził sławny wódz Gajusz Siliusz.

Od tego czasu romanizacja kulturowa i językowa plemion galijskich szybko postępowała. Już w 48 roku n.e., za panowania cesarza Klaudiusza, przedstawiciele Eduuów jako pierwsze plemię galijskie (a nawet pierwsze spośród barbarzyńców) otrzymali ius honorum. Mieli więc prawo piastowania urzędów państwowych, a ich przedstawiciele zasiedli w senacie rzymskim.

Eduowie odegrali pewną rolę także w objęciu tronu cesarskiego przez Galbę. Przeciw panowaniu Nerona wystąpił w Galii zromanizowany Gal Windeks (Gaius Iulius Vindex), do którego dołączyło także plemię Eduów. Siły Windeksa rozbił dowódca rzymskiej Germanii Lucius Verginius Rufus, Eduowie nie zostali jednak ukarani z powodu toczącej się w 69 roku n.e. rzymskiej wojny domowej.

W późnej starożytności nie ma już informacji o Eduach. Resztki galijskich tradycji i obyczajów zanikły w III i IV wieku, ze względu na liczne wojny domowe i najazdy plemion germańskich, które spustoszyły i wyludniły Galię.


Tagi
Encyklopedia historycznaEncyklopedia kultury antycznejWielka encyklopedia geograficzna świata

Dodaj komentarz