Błąd fleksyjny

Błąd fleksyjny – rodzaj błędu gramatycznego (zobacz: błąd gramatyczny, błąd językowy; wśród błędów gramatycznych prócz błędów fleksyjnych wyróżnia się także błędy składniowe). Polega na naruszeniu normy językowej w zakresie fleksji, na użyciu wyrazów z pogwałceniem ich właściwej formy fleksyjnej, a więc przede wszystkim na błędnej odmianie wyrazów. Błędy fleksyjne wynikają często z przypisania danego wyrazu do niewłaściwego wzorca odmiany – np. ten pomarańcz zamiast ta pomarańcza.


Przykłady: przyjacielami zamiast przyjaciółmi (błędna odmiana rzeczownika), przekonywują zamiast przekonują (błędna odmiana czasownika), dla pana Turek zamiast dla pana Turka, potrafiący (czasownik ten nie tworzy imiesłowu czynnego, niepoprawne są także formy typu będę potrafił) .

Istnieją także inne klasyfikacje błędów gramatycznych: wśród błędów gramatycznych w sensie ścisłym wyróżnia się często trzy ich typy, błędy fleksyjne, błędy rodzajowe i błędy słowotwórcze.

Błędy fleksyjne i ich najczęstsze rodzaje

Do najczęstszych rodzajów błędów fleksyjnych należą:

Błędny wybór wzorca odmiany (deklinacja – odmiana rzeczowników i koniugacja – odmiana czasowników). Przykładem błędnej odmiany rzeczownika może być odmienianie rzeczownika twardotematowego jako miękkotematowego (w cudzysłowiu zamiast w cudzysłowie). Przykładem błędnej odmiany czasownika może być mieszanie różnych wzorców czasowników zakończonych na – (łajam zamiast łaję, orają zamiast orzą, plątają zamiast plączą). Czasowniki zakończone na – przynależeć mogą do kilku grup koniugacyjnych.

Błędny wybór wartości kategorii gramatycznej. Najczęstszym typem takich błędów jest niewłaściwy wybór rodzaju rzeczownika, np. ta przerębel zamiast ten przerębel.

Błędne utworzenie formy fleksyjnej (lub grupy form fleksyjnych), w tym:

  • Błędne utworzenie formy mianownika – swetr, łabądź zamiast sweter, łabędź. Dla liczby mnogiej: szympanse zamiast szympansy.
  • Błędne utworzenie formy celownika – bratowi zamiast bratu.
  • Błędne utworzenie formy dopełniacza – tych kawiarń zamiast tych kawiarni (forma kawiarń jest jednak akceptowana przez niektóre słowniki).
  • Błędna odmiana czasowników – wyszłem zamiast wyszedłem; trzasła zamiast trzasnęła; ciągła zamiast ciągnęła.
  • Kontaminacja wzorców odmiany przymiotnika, np. bardziej doskonalsza zamiast bardziej doskonała.

Nieodmieniane wyrazów odmiennych. Przykładem może być nieodmienianie odmiennych nazwisk polskich. zwłaszcza zakończonych na -o, np. rysunki Mleczko zamiast rysunki Mleczki. Częstym błędem jest także nieodmienianie odmiennych nazwisk obcych (dzieła Rabelais zamiast dzieła Rabelais’ego).

Odmienianie rzeczowników nieodmiennych – np. trochę kakaa zamiast trochę kakao.

* Frazy wyszukiwawcze: błąd w odmianie, błędy w odmianie, błąd w odmianie wyrazu, błędy w odmianie wyrazów, błędne odmienianie wyrazów.


Tagi
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego

Dodaj komentarz