Barograf

Barograf – instrument meteorologiczny stanowiący formę barometru (aneroid, barometr metalowy) rejestrującego mierzone wartości. Urządzenie do pomiaru ciśnienia atmosferycznego, które dokonuje samoczynnego zapisu wartości jego zmian w określonym odcinku czasu. Występuje też przestarzałe określenie barometr samopiszący. Wykres zmian dokonany przez barograf określa się jako barogram.


Zobacz też: aktynometr, barometr, ceilometr, atmometr (ewaporymetr).

Etymologia: z języka greckiego, báros – “waga”, “ciężar” i gráphein – “pisać”. W języku angielskim: barograph.

Historia barografu

Barograf wynalazł szkocki zegarmistrz Alexander Cumming (1733-1814) – tworzył on barografy dla króla Wielkiej Brytanii Jerzego III, różniły się one jednak znacznie od współczesnych barografów mechanicznych. Barografy mechaniczne o typowej konstrukcji stworzył francuski fizyk Lucien Vidi (1805-1866). Barografy do zastosowań naukowych i profesjonalnych rzadko stanowią samodzielne urządzenia, ale wchodzą w skład złożonych instrumentów meteorologicznych, które prócz ciśnienia atmosferycznego rejestrują temperaturę, wilgotność powietrza itp. (np. barotermograf). Współcześnie barografy mechaniczne wypierają elektroniczne rejestratory zmian ciśnienia atmosferycznego.

Barograf – sposób działania

Barografy rejestrują przebieg ciśnienia atmosferycznego w sposób stały. Działają na zasadzie aneroidu (istnieją także barografy rtęciowe, występują one jednak bardzo rzadko). Elementem barografu czułym na zmiany ciśnienia jest metalowa puszka próżniowa, rodzaj wydrążonego cylindra, z którego wypompowano powietrze. Puszka próżniowa odkształca się pod wpływem ciśnienia, w sposób zależny od sprężystości metalu.

Wywoływane przez zmiany ciśnienia ruchy puszki próżniowej przenoszone są stale na odpowiedni przyrząd piszący (“pióro”). Przyrząd ten dotyka stale napiętego papieru, umiejscowionego na walcu obracanym przez mechanizm zegarowy. Walec ten dokonuje pełnego obrotu w określonej jednostce czasu (dzień, tydzień). Dokładność zapisu reguluje złożony system dźwigni, który służy do wzmacniania sygnałów pochodzących z odkształceń puszki próżniowej.

Barogram w ścisłym sensie to nie tyle taśma papierowa z zapisem zmian ciśnienia, co przedstawiająca ich zmiany w czasie linia krzywa, powstająca z połączenia ruchu pióra z ruchem walca z papierem. Najczęściej pojedynczy barogram przedstawia zapis zmian ciśnienia w okresie jednego tygodnia. Wybór prędkości może obejmować także inny odcinek czasowy (doba, miesiąc), przy czym w wielu barografach istnieje możliwość regulacji czasu zapisu przez użytkownika.

Na papierze stosowanym w barografach skala ciśnienia w milimetrach oznaczona jest liniami poziomymi. Przecinające ją łuki oznaczają czas liczony w godzinach i w dniach tygodnia.

Zobacz też: atmosfera.


Tagi
Humanistyczna encyklopedia naukiWielka encyklopedia geograficzna świata

Dodaj komentarz