Azione sacra

Azione sacra – z języka włoskiego, dosłownie “święty dramat”. Pierwotna forma oratorium, forma muzyczna i gatunek literacki uprawiane w muzyce i literaturze włoskiej XVII i XVIII wieku. Widowiska o charakterze muzyczno-dramatycznym, o tematyce zaczerpniętej z Biblii, często o charakterze alegoryczno-dydaktycznym.


Główni twórcy gatunku:  Antonio Draghi, Antonio Bertali, Pietro Andrea Ziani, Giovanni Battista Pederzuoli, Antonio Cesti. Zbliżony charakter mają azione sepolcrale (inaczej sepolcro, tematyką jest tu ukrzyżowanie Chrystusa) i rappresentazione sacra (sacra rappresentazione, rodzaj misterium).

Azione sacra do XVIII wieku

Termin ma właściwie dwa znaczenia. W pierwszym, ścisłym, obejmuje utwory tworzone dla wiedeńskiego dworu Habsburgów przez kompozytorów włoskich w drugiej połowie XVII wieku (sepolcro – w Wielki Czwartek i Wielki Piątek). Niekiedy utwory tego rodzaju pisali w Wiedniu także kompozytorzy niemieccy (Maximilian Joseph Hellman). W drugim, bardziej swobodnym, jest to właściwie synonim oratorium, jeden z wielu używanych w terminologii muzycznej XVIII-wiecznych Włoch (pod wpływem rozpowszechnienia się sepolcro wiedeńskiego). Określał tak swoje oratoria Apostolo Zeno, swoje libretta do oratoriów Pietro Metastasio.

W XVIII, a nawet jeszcze w XIX wieku, określano tym terminem gatunkowym zwłaszcza oratoria inscenizowane. Należy przy tym zauważyć, że oratoria z reguły nie były inscenizowane, sepolcro w minimalnym stopniu, natomiast opera sacra była w pełni inscenizowanym dziełem dramatyczno-muzycznym o charakterze religijnym.

Późniejszy rozwój gatunku

Pod koniec XVIII wieku i w pierwszych dwóch dekadach XIX wieku forma ta rozkwitała jeszcze w Neapolu. Nazywano tak często widowiska operowe, które teatry neapolitańskie wystawiały w czasie Wielkiego Postu. W warstwie muzycznej nie różniły się one od opera seria, treść była oczywiście religijna. Wielkim powodzeniem nie tylko we Włoszech, ale w całej Europie (wiele przedstawień, inscenizowanych i nie) cieszyło się dzieło Debora e Sisara. Azione Sacra, którego kompozytorem był Pietro Alessandro Guglielmi (Neapol 1788). Inne dzieło późniejsze: Giuseppe Nicolini, Giuditta (Wencja 1785)

Jeszcze wielkie dzieło Rossiniego Mojżesz w Egipcie (Mosè in Egitto) w libretcie wydanym w 1818 roku w Neapolu zostało określone jako azione tragico-sacra. Tak samo jeszcze później (1830) Il diluvio universale Donizettiego.

Istnieją także przykłady dzieł późniejszych określanych jako azione sacra. Znanym, nawiązującym silnie do muzyki dawnej, jest Cecilia, dzieło Licinio Refice (libretto Emidio Mucci, premiera Rzym 1834).


Tagi
Encyklopedia literaturyEncyklopedia muzykiEncyklopedia religiiLeksykon języka włoskiegoWielka encyklopedia opery

Dodaj komentarz