Asz-Szabab (Al-Shabab, Al-Shabaab)

Asz-Szabab (także Al-Shabab lub Al-Shabaab, z języka arabskiego – “młodzież”) – islamska fundamentalistyczna organizacja zbrojna działająca na terytorium Somalii. Jedna z wielu tego rodzajów milicji  islamskich w kraju. Asz-Szabab działała głównie w południowej i środkowej Somalii, rekrutowała jednak bojowników i przeprowadzała ataki terrorystyczne także poza Somalią. Ugrupowanie stanowi komórkę Al-Kaidy, domaga się ustanowienia szariatu i kalifatu islamskiego. W języku arabskim organizacja nosi nazwę ‏حركة الشباب المجاهدين‎, Ḥarakat ash-Shabāb al-Mujāhidīn, tj. Ruch Młodzieży Mudżahedińskiej, w języku somalijskim Xarakada Mujaahidiinta al-Shabaab. Amerykański Departament Stanu uznaje Asz-Szabab za jedną z najbardziej niebezpiecznych organizacji terrorystycznych Afryki Wschodniej.


Asz-Szabab – historia i działalność

Grupa wyłoniła się jako znacząca siła militarna w czasie somalijskiej wojny domowej, która toczyła się w latach 2006-2009. Powstała w 2006 roku, kiedy to islamistyczna Unia Trybunałów Islamskich klęskę etiopskim siłom interwencyjnym i somalijskim siłom rządowym. W 2006 roku siły Unii Trybunałów Islamskich przejęły kontrolę nad Mogadiszu i znaczną częścią południowej Somalii, po pokonaniu kilku bojówek klanowych. W grudniu 2006 roku Unia Trybunałów Islamskich utraciła jednak władzę nad krajem, kiedy to siły etiopskie wkroczyły do Mogadiszu. Liczne organizacje islamistyczne podjęły wtedy walkę partyzancką. Asz-Szabab to jedna z wielu radykalnych organizacji islamskich, które powstały w Somalii w ostatnich latach XX wieku. W 1991 roku upadła dyktatura, na której czele stał Mohammad Siad Barre – od tego czasu kraj znajduje się w chaosie. Powstałą próżnię polityczną wypełniły bojówki posługujące się przemocą i terrorem, Somalia doświadcza zaś katastrofy humanitarnej.

Kraj dzieli się przy tym na trzy główne obszary: Somaliland, Puntland i Somalię południowo-wschodnią z Mogadiszu. Każdy z nich kontrolowany jest przez plemiona i klany. Zwłaszcza na południowym wschodzie kraju władze państwowe upadły, panuje więc bezprawie. Miliony Somalijczyków musiało opuścić swoje domy, a dziesiątki tysięcy straciły życie. Sytuacja wewnętrzna Somalii skomplikowała się jeszcze bardziej, gdy w 2004 roku Organizacja Narodów Zjednoczonych ustanowiła rząd tymczasowy w Mogadiszu, oraz z powodu interwencji armii etiopskiej w 2006 roku. Oba te zdarzenia wzbudziły wśród zradykalizowanych Somalijczyków przekonanie, że źródłem ich problemów są przede wszystkim siły zewnętrzne, w tym wrogowie islamu. Stworzyło to warunki do funkcjonowania organizacji radykalnych takich jak Asz-Szabab. U początku swojej działalności organizacja stanowiła w zasadzie odgałęzienie Unii Trybunałów Islamskich, wielu jej bojowników walczyło przy tym w Iraku i w Afganistanie.

Ideologia Asz-Szabab oparła się na połączeniu islamizmu i somalijskiego nacjonalizmu. Tego rodzaju mieszanka znajduje posłuch wśród zradykalizowanych Somalijczyków także dlatego, że rozbita w grudniu 2006 roku przez armię Etiopii Unia Trybunałów Islamskich odnosiła uprzednio znaczne sukcesy. Zachęca to do naśladowania jej działalności. Unia Trybunałów Islamskich, choć sama była organizacją radykalną, w pewnej mierze przywróciła porządek prawny i ustabilizowała gospodarkę kraju. Do innych przyczyn sukcesu Asz-Szabab należą radykalizm somalijskiego islamu połączony z plemiennymi tradycjami militarnymi, a także zadawniona niechęć do obecności obcych wojsk na terenie kraju już w czasach kolonialnych. Asz-Szabab głosi więc konieczność zaprowadzenia szariatu, proklamuje dżihad przeciwko niewiernym, a także głosi hasła oporu narodowego wobec obcych wojsk, w tym zwłaszcza oporu wobec działań Unii Afrykańskiej, Etiopii, a następnie także Ugandy.

Asz-Szabab używa wielu sposobów do rekrutacji bojowników. Należy do nich także zastraszanie rodzin tych, którzy odmawiają dołączenia do grupy. Stosowane są także zachęty materialne i pomoc potrzebującym, określana jako “jałmużna”. Bojownicy otrzymują pensje i stypendia. Organizacja udziela również schronienia kryminalistom, którzy pragną wstąpić w jej szeregi. Asz-Szabab pozostaje przy tym organizacją głęboko podzieloną wewnętrznie, co znajduje wyraz także w różnorodności stosowanej przez nią strategii terroru. Należą do nich ataki na ludność cywilną, na władze (zwłaszcza krajów afrykańskich) oraz na siły pokojowe Unii Afrykańskiej.

Po wycofaniu się wojsk etiopskich z Somalii w 2009 roku, wraz z innymi bojówkami islamistycznymi Asz-Szabab uzyskała kontrolę nad znaczną częścią południowej i środkowej Somalii, w tym nad znaczną częścią stolicy kraju, Mogadiszu. Organizacja na kontrolowanym przez siebie terytorium narzuciła sztywne prawo islamskie. W czerwcu 2010 roku bojownicy Asz-Szabab zamordowali 30 osób (w tym sześciu polityków) w Mogadiszu. Jednak od 2011 roku siły Unii Afrykańskiej i Somalii wypierały Asz-Szabab z głównych obszarów miejskich w Somalii. Siły międzynarodowe zwalczające Asz-Szabab pochodziły głównie z krajów Afryki, działając w ramach misji AMISOM. Po 2014 roku pod kontrolą organizacji pozostawały tylko niektóre regiony kraju, w tym Bay, Gedo, Dolna Dżuba, Środkowa Dżuba, Mudug i Nugaal. W szczytowym okresie swojej działalności Asz-Szabab liczyła około 14 tysięcy bojowników.

Organizacja Asz-Szabab przeprowadziła wtedy liczne zamachy bombowe, zabójstwa i inne ataki terrorystyczne na obszarach Somalii, które nie znajdowały się pod kontrolą, a także przeprowadziła ataki terrorystyczne i zabójstwa w krajach, które wysłały siły wspierające misję Unii Afrykańskiej w Somalii. Należały do nich samobójcze zamachy bombowe w zatłoczonej restauracji w Kampali w Ugandzie w 2010 roku, w których zginęło 76 osób, a także ataki w Kenii w 2013 i 2014 roku, w których zginęło odpowiednio około 60 osób w Nairobi i około 150 w Garissie. W swojej działalności terrorystycznej Asz-Szabab posuwa się do okrutnych praktyk takich jak kamieniowanie i obcinanie kończyn ofiarom. Praktyki te potępiają zwolennicy sufizmu pośród muzułmanów somalijskich oraz mniej radykalne duchowieństwo muzułmańskie kraju, a także znaczna część społeczeństwa somalijskiego. Od działalności Asz-Szabab odcina się także mniej radykalna część działaczy dawnej Unii Trybunałów Islamskich – zwłaszcza ci, którzy dołączyli do rządu tymczasowego. Osłabia to oddziaływanie ideologiczne i legitymizację Asz-Szabab w społeczeństwie somalijskim.

Od 2012 r. Asz-Szabab była oficjalnie powiązana z Al-Kaidą, stając się jej komórką. Stawała się jednak coraz bardziej zdecentralizowana, podlegając polityce klanowej oraz wewnętrznym konfliktom między przywódcami klanowymi. Jednocześnie jednak rozszerzyła swoją obecność z Somalii wzdłuż wybrzeży Afryki do Kenii i w mniejszym stopniu do Tanzanii i północnego Mozambiku.

Bibliografia:

  • Ted Dagne, Somalia. Current Conditions and Prospects for a Long Lasting Peace, Congressional Research Service, 2010.
  • Daveed Gartenstein-Ross, The Strategic Challange of Somalia’s Al Shabaab Dimensions of Jihad, “Middle East Quarterly”, jesień 2009.
  • Seth Kaplan, Rethinking State-building in a Failed State, “Washington Quarterly”, styczeń 2010.
  • Andre Le Sage, Somalia’s Endless Transition. Breaking the Deadlock, “Strategic Forum” 257, czerwiec 2010.
  • Michael Shank, Understanding Political Islam in Somalia, “Contemporary Islam” 1, 2007.
  • Shaul Shay, Somalia between Jihad and Restoration, Transaction Publishers, 2010.

Tagi
Encyklopedia historycznaEncyklopedia religiiWielka encyklopedia geograficzna świata

Dodaj komentarz