Askryptor
Askryptor, także nondeskryptor lub niedeskryptor – termin synonimiczny (właściwie odpowiednik słowny) danego, określonego deskryptora. Stosowany jest jako słowo kluczowe niektórych dokumentów w zbiorze wyszukiwawczym określonego systemu informacyjno-wyszukiwawczego, głównie w tezaurusach
Termin wprowadzony został w 1970 roku w Warszawie, na konferencji międzynarodowej poświęconej zasadom budowy tezaurusów (dane bibliograficzne: Proceedings of the International Conference on General Principles of Thesauri Building. Warsaw 23-27 March 1970. Warszawa 1970.).
Konieczność operowania askryptorami wiąże się z bogactwem występujących w języku naturalnym wyrazów bliskoznacznych oraz terminów i określeń o znaczeniu identycznym. Równoległe i równoprawne stosowanie tego rodzaju wyrażeń w systemie informacyjno-wyszukiwawczym powodowałoby szum informacyjny lub milczenie informacyjne.
Askryptory i deskryptory
Przy tworzeniu systemów informacyjno-wyszukiwawczych spośród możliwie wszystkich lub wielu wyrażeń terminów jednoznacznych i bliskoznacznych wybiera się jeden kluczowy – termin ten określa się jako deskryptor. Zakłada się przy tym, że deskryptor będzie reprezentować znaczenia wszystkich pozostałych terminów. Pozostałe, nie stanowiące deskryptorów terminy określane są właśnie jako askryptory i przesuwane są do kategorii deskryptorów. Tak np. wyrażenie “auto” stanowić może askryptor deskryptora “samochód”.
Askryptor w tezaurusie
Pojęcie askryptora jest szczególnie istotne przy budowaniu tezaurusów. W tezaurusie oprócz deskryptora ujęte muszą być także wszystkie zastępowane przez niego askryptory. Każdy z askryptorów zaopatrzony musi być w odsyłacz, który kieruje do określonego deskryptora. Stosowanie odsyłaczy ma na celu uzyskanie możliwie największej rozdzielności znaczeniowej pełniących w danym systemie informacyjno-wyszukiwawczym rolę haseł deskryptorów (dla znaczenia terminu hasło – porównaj artykuł artykuł słownikowy). Rozdzielność znaczeniowa osiągana jest poprzez koncentrację wyrażeń bliskoznacznych.