Arpeggio

Arpeggio – w muzyce: sposób wykonania akordu, polegający na szybkim, ale niejednoczesnym wykonaniu jego dźwięków składowych. Technika gry na instrumentach muzycznych zaliczana do ozdobników. Tego rodzaju sposób gry charakterystyczny jest zwłaszcza dla harfy – od włoskiej nazwy harfy (arpa) wywodzi się samo określenie “arpeggio”. Arpeggia wykonuje się najczęściej na instrumentach smyczkowych, pozbawionych możliwości jednoczesnego wykonania akordu, a także na gitarach i instrumentach klawiszowych. Wśród gitarzystów przyjęło się nieścisłe nazywanie arpeggiami wariacji akordowych.

Arpeggio – ozdobnik muzyczny

Akord to trzy dźwięki lub więcej, które współbrzmią jednocześnie. Gra arpeggio polega na wykonaniu wszystkich dźwięków składowych akordu w odpowiedniej kolejności, ale niejednocześnie – zazwyczaj bardzo szybko. Arpeggio może być durowe lub mollowe, a także grane od najniższego lub od najwyższego dźwięku akordu. Zazwyczaj jednak gra się od najniższego do najwyższego dźwięku. Może obejmować tylko trzy dźwięki, często jednak obejmuje interwały dłuższe, niż oktawa. Mówi się więc często o arpeggiach “dwuoktawowych”, “trójoktawowych” itp.

W notacji muzycznej arpeggia mogą być zapisane w sposób pełny lub za pomocą falistej linii wertykalnej umieszczonej przy odpowiednim akordzie. W przypadku arpeggiów wykonywanych w odwróconym porządku dodaje się skierowaną w dół strzałkę. W przypadku instrumentów klawiszowych arpeggia gra się niekiedy jednocześnie prawą i lewą ręką. Zaznacza się je wtedy osobnymi liniami falistymi w kluczu wiolinowym i w kluczu basowym. Jeśli akord oznaczony jest nieprzerwaną falistą linią, która przebiega przez oba klucze, nuty wykonywane są kolejno lewą i prawą ręką, zaczynając od najniższego dźwięku akordu w kluczu basowym.

W XVII i XVIII wieku arpeggia wykonywano stosunkowo często w porządku odwrotnym, a więc od najwyższego do najniższego dźwięku (np. w temacie Wariacji goldbergowskich Jana Sebastiana Bacha arpeggia gra się od sopranu do basu). Tak jak w przypadku innych ozdobników muzycznych, wykonawcy przysługiwała znaczna swoboda w ilości dźwięków, czasu ich trwania oraz tempa wykonywania. Czynniki te nie były też oznaczane w zapisie nutowym.

Akordy stanowią składniki strukturalne harmonii, tak np. akord C-dur określa harmonię tonacji C-dur. Jest to prawdziwe także w przypadku arpeggio C-dur. Arpeggio określa harmonię w ten sam sposób, co akord, gdyż jest po prostu rozciągniętą w czasie wersją akordu.