Antydatowanie

Antedatowanie

Antydatowanie, także antedatowanie – w archiwistyce i bibliologii: umieszczanie na dokumencie, druku lub dowolnej innej publikacji daty wcześniejszej, niż faktyczna data jego powstania lub opublikowania

Przeciwieństwem antedatowania jest postdatowanie, czyli opatrywanie dokumentu późniejszą datą. Antydatowanie rozumie się jednak także szeroko, jako oznaczanie dokumentu dowolną inną datą, niż data rzeczywista lub współczesna; tak wcześniejszą, jak i późniejszą. Spotyka się także jeszcze inne znaczenie odnoszące się do praktyki wydawniczej – antydatowanie gazety lub czasopisma oznaczać może właśnie opatrywanie go datą późniejszą niż rzeczywista.

Antydatować czy antedatować?

Formy “antedatowanie”,  “antedatować” i “antedatowany” są nieco przestarzałe, chociaż wciąż można spotkać się z wieloma przykładami ich użycia – nie stanowią więc błędu językowego. Tylko niektóre słowniki języka polskiego klasyfikują te wyrazy jako archaizmy.

Słowniki preferują formy wyrazowe typu “antydatować”, “antydatowanie” i “antydatowany”. Mają one odmienną etymologię. Formy typu “antedatować” pochodzą bezpośrednio z języka łacińskiego, stanowią spolonizowaną formę zwrotu ante datum – “przed datą”. Formy typu “antydatować” mają natomiast etymologię pośrednią, pochodzą od francuskiego czasownika antidater o tym samym znaczeniu. Spotykana niekiedy etymologia łącząca wyrazy typu “antydatowanie” z przedrostkiem anty– jest błędna.

Antydatowanie dokumentów – przyczyny i aspekty prawne

Antydatowanie spotyka się stosunkowo często w praktyce wydawniczej. Datowanie danego wydawnictwa może być celowo sfałszowane – czy to z powodów politycznych (względy bezpieczeństwa i walka z cenzurą, np. druki konspiracyjne z okresu wojny), czy to z jakichś innych powodów, np. żartobliwych.

Praktyka taka odnosi się często także do różnego rodzaju dokumentów, umów i aneksów – zgodnie z art. 271 § kodeksu karnego “Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.”. Zgodnie z praktyką sądów powszechnych sprawcą przestępstwa z art. 271 § 1 KK nie może być natomiast strona stosunku cywilnoprawnego, a więc np. osoba podpisująca umowę. Może ona jednak oczywiście popełnić w ten sposób przestępstwo fałszerstwa.