Antepozycja

Antepozycja – w terminologii językoznawczej, składniowej: jedna z odmian szyku, przede wszystkim szyku zdaniowego. Szyk polegający na poprzedzaniu danego elementu składniowego innym, przede wszystkim poprzedzaniu zdania nadrzędnego zdaniem podrzędnym. Przykłady: “Żeby kózka nie skakała, toby nóżki nie złamała”, “Jeśli dotrzymasz przysięgi na wieki, będziesz bratem moim” (Nie-Boska komedia).

Terminu używa się często także w odniesieniu do szyku przydawki (szyk wyrazowy). W normalnym, statystycznie typowym szyku wyrazowym języka polskiego przydawka występuje w antepozycji w stosunku do wyrazu określanego, np. “chore dziecko”, “mój ojciec”. Odwrócenie tego rodzaju szyku przydawki następuje np. w wołaczu lub gdy przydawce nadaje się funkcję predykacji.

Odwrotnością pojęcia antepozycji jest postpozycja. W języku polskim zdania podrzędne znajdują się zazwyczaj w postpozycji względem zdań nadrzędnych, omówiona wyżej antepozycja zdań podrzędnych nie jest szykiem normalnym i typowym. Możliwa jest także interpozycja zdania podrzędnego, wplecenie go pomiędzy człony zdania nadrzędnego.

Etymologia: z łacińskiego przyimka ante – “przed” oraz rzeczownika positio, positionis – “pozycja”, “położenie”.