Antena (anteny)
Antena – w radiotechnice: element toru elektromagnetycznego służący do przekształcania sygnału elektrycznego w falę elektromagnetyczną lub przeciwnie – odpowiednio wyróżnia się antenę nadawczą i antenę odbiorczą. W innym znaczeniu: wydzielona jednostka sieci telekomunikacyjnej, która produkuje i emituje program. W sensie popularnym, potocznym: część urządzenia wysyłającego lub odbierającego fale radiowe, a także część urządzenia radiotechnicznego służącego do emitowania lub odbioru fal elektromagnetycznych.
Antena – definicja i właściwości. Anteny jako element systemów radiotelekomunikacyjnych
Anteny są niezbędnym elementem składowym systemów radiotelekomunikacyjnych. Najbardziej rozpowszechnione są anteny odbiorników radiowych i telewizyjnych, w tym anteny samochodowe, stanowiące element wyposażenia radia samochodowego.
Charakterystyka, w tym budowa i wymiary anteny, zależą ściśle od jej zastosowania oraz od długości fal. Główne parametry anten to zysk energetyczny, charakterystyka promieniowania, polaryzacja fali oraz impedancja. Własności kierunkowe anteny określane są przez figura geometryczną, określaną jako charakterystyka kierunkowości promieniowania. Figura ta stanowi zobrazowanie zależności między odbieraną przez antenę gęstością energii i kierunkiem przestrzeni.
Własności kierunkowe anteny określa także pewien parametr liczbowy, kierunkowość anteny. Parametr ten wskazuje, ile razy gęstość energii promieniowanej w danym kierunku (najczęściej o gęstości maksymalnej) jest większa od wartości średniej energii, przy czym wartość średnia odpowiadającej równomiernemu rozkładowi energii promieniowanej. Kierunkowość anteny znana jest także pod nazwą “zysk kierunkowy anteny”. Kierunkowość anteny zależy od stosunku powierzchni promieniującej anteny do kwadratu długości fali promieniowanej (najczęściej im mniejsza długość fali, tym większa kierunkowość.
Etymologia: z języka łacińskiego, antenna, antenne, także w formie antemna, antemnae – “drąg żaglowy”, “reja”. Wyraz występuje także w innych dziedzinach, oznacza np. czułki stawonogów występujące w przedniej części ciała, stanowiące narządy zmysłów.
Rodzaje anten
Antena – klasyfikacja ogólna urządzeń
Główne rodzaje anten w ich podstawowej klasyfikacji to:
Typy anten wyróżniane ze względu na wykorzystywaną długość fali: anteny długofalowe, anteny średniofalowe, anteny krótkofalowe, anteny ultrakrótkofalowe, anteny mikrofalowe. Rodzajem anteny mikrofalowej jest antena satelitarna.
Typy anten ze względu na częstotliwość pasma fali, w którym pracuje urządzenie: anteny wąskopasmowe i anteny szerokopasmowe.
Rodzaje anten ze względu przeznaczenie urządzenia: głównie anteny nadawcze, anteny odbiorcze i anteny nadawczo-odbiorcze.
Typy anten ze względu na charakterystykę przestrzenną: anteny kierunkowe i anteny bezkierunkowe.
Rodzaje anten względu na budowę: anteny ćwierćfalowe i anteny półfalowe.
Specyficzne typy anten
Wyróżnia się także specyficzne rodzaje anten:
Antena ferromagnetyczna (ferrytowa) kierunkowa, odbiorcza; cechuje się niewielkimi rozmiarami, w związku z czym instalowana jest często wewnątrz odbiorników radiowych. Jest stosowana do zakresu długofalowego i średniofalowego. Składa się z krótkiego pręta ferromagnetycznego z cewką lub cewkami (na różne zakresy fal).
Antena ćwierćfalowa, stosowana głównie do zakresu UKF, instalowana jest często na pojazdach. Ma postać krótkiego przewodu o długości 1/4 długości fali. Cechuje ją dookólna charakterystyka promieniowania.
Antena masztowa służy nadawaniu na falach długich i średnich. Wolnostojąca, o konstrukcji pionowej kratowej lub rurowej. Promieniuje całą swoją powierzchnią.
Antena Yagi-Uda (w skrócie: Yagi) – kierunkowa, odbiorcza; służy przede wszystkim do odbioru programów telewizyjnych. Do jej części składowych należą reflektor, dipol pętlowy oraz umieszczone równolegle direktory (elementy bierne).
Antena zbiorcza – odbiorcza RTV. Służy do zasilania wielu odbiorników w obrębie jednego budynku.
Antena satelitarna – służąca do odbioru sygnału RTV nadawanego za pośrednictwem sztucznych satelitów. Cechuje ją paraboliczny reflektor. W ognisku reflektora umieszczony jest konwerter, czyli przetwornik częstotliwości. Wiele anten satelitarnych ma także możliwość automatycznego (za pomocą napędu elektromechanicznego) ustawienia w kierunku wybranego satelity.
Antena Beverage’a (także błędnie Beverage) – odbiorcza, kierunkowa, falowa. Ma formę poziomego przewodu o długości kilku długości fali. Zawiesza się ją na wysokości kilku metrów. Stosuje się ją najczęściej w zakresie długofalowym.
Antena Adcocka – kierunkowa, odbiorcza. Składa się z kilku (co najmniej dwóch) anten pojedynczych. Są one ze sobą połączone równolegle (przesyłane do odbiornika wypadkowe napięcie wysokiej częstotliwości stanowi funkcję różnicy dróg fal odbieranych przez każdą z anten składowych). Zastosowanie: głównie radiogoniometria (radionamierzanie).
Wyróżnia się także wiele rodzajów anten o zastosowaniach specjalistycznych, np. służące do badania jonosfery za pomocą sygnałów radiowych jonosondy.