Akumulacja

Akumulacja, także akumulacja kapitału (ekonomicznego) – w ekonomii: przeznaczanie określonych zasobów na dalszy rozwój, gromadzenie części dochodów w celu dokonania inwestycji, a następnie zwiększenia produkcji. Jest to jeden z podstawowych procesów ekonomicznych, określający, jaka część produkcji zostanie przeznaczona na konsumpcję bieżącą, a jaka część zostanie przeznaczona na konsumpcję w przyszłości (względnie o stosunku proporcjonalnym wytworzonych produktów kapitałowych do wytworzonych produktów konsumpcyjnych). Jest – obok alokacji czynników produkcji i dystrybucji produktów – jednym z trzech głównych procesów koordynujących życie gospodarcze; w przypadku akumulacji kapitału koordynacja obejmuje alokację czynników produkcji dóbr konsumpcyjnych i produktów inwestycyjnych. 2) W innym znaczeniu – tworzenie kapitału (rozumianego jako czynnik produkcji) poprzez oszczędności i wydatki inwestycyjne. 3) Swobodnie: zgromadzenie przez kogoś znacznych zasobów finansowych.


Etymologia: z języka łacińskiego – accumulatio, accumulationis – “nagromadzenie”. W języku angielskim: accumulation lub capital accumulation; w innym znaczeniu – capital formation (tworzenie kapitału). Zobacz też inne znaczenia: akumulacja w geologii, accumulatio – w literaturze, akumulacja efektów minimalnych – w odniesieniu do oddziaływania mediów w czasie.

Określenie obejmować może tak przeznaczanie na rozwój części dochodów przedsiębiorstwa, jak i przeznaczanie na rozwój (w skali całego państwa) części dochodu narodowego, produktu narodowego netto. W rozwiniętych gospodarkach rynkowych proces ten stanowi podstawowy czynnik rozwoju gospodarczego. Jest on istotny także dla rozwoju gospodarczego krajów rozwijających się, nie jest jednak czynnikiem wystarczającym, gdyż wzrost gospodarczy wymaga także istnienia odpowiedniej infrastruktury. Drugim po akumulacji środkiem finansowania rozwoju gospodarczego jest zaciąganie kredytów. Także kredyty są skuteczne głównie w korzystnych warunkach infrastrukturalnych, tj. w warunkach funkcjonowania odpowiednio rozwiniętych rynków finansowych. W wyniku akumulacji kształtuje się ta część bogactwa narodowego, która nie przynależy do zasobów naturalnych,

W teorii ekonomicznej rozpatruje się przede wszystkim akumulację kapitału finansowego. Procesy akumulacyjne dotyczą jednak także innych form kapitału, np. kapitału ludzkiego, kulturowego, edukacyjnego czy społecznego. Określa się je jednak raczej terminem akumulacja naturalna.

Środki zgromadzone drogą akumulacji kapitałowej nie są więc bezpośrednio konsumowane, ale przeznaczane są na inwestycje. Można przy tym wyróżnić dwa typy procesu akumulacji kapitału – prócz inwestowania, czyli przekształcania części dochodów w środki trwałe, rodzajem akumulacji jest także tworzenie zapasów.

Pogłębienie wkładu kapitałowego (pogłębienie kapitału) zachodzi, gdy stopień akumulacji kapitału wzrasta szybciej, niż stopień wykorzystania innych środków produkcji. Tak np. w sytuacji, gdy tempo akumulacji kapitału przekracza tempo wzrostu zatrudnienia – wzrasta współczynnik kapitałochłonności względem robocizny. Poszerzenie wkładu kapitałowego (poszerzenie kapitału) zachodzi natomiast wtedy, gdy stopień akumulacji kapitału jest równy wzrostowi wykorzystania innych czynników produkcji (chodzi tu zwłaszcza o stosunek akumulacji kapitału do wzrostu robocizny).

Do spadku akumulacji kapitału prowadzą podatki od zysku kapitałowego (podatki od dochodów kapitałowych). W związku z istotnością akumulacji kapitału jako czynnika wzrostu gospodarczego są więc one barierą rozwoju gospodarki.

W teorii ekonomicznej Johna Maynarda Keynesa termin “akumulacja” rozpatrywany jest w związku z wprowadzonym przez niego pojęciem skłonności do oszczędzania w gospodarstwach domowych. Relacja oszczędności poczynionych przez gospodarstwa domowe do ich dochodów (w ujęciu rocznym) to stopa akumulacji (stopa oszczędności).

Akumulacja pierwotna kapitału

Akumulacja kapitału, nazywana także pierwotną akumulacją kapitału, jest także jednym z podstawowych pojęć myśli marksistowskiej, w której jednak występuje w znaczeniu odległym od ogólnie przyjętego. W marksizmie jest ona nie tylko procesem ekonomicznym, ale także kulturowym i społecznym, umożliwiającym przekształcenie systemu feudalnego (przy czym feudalizm rozumiany jest tu specyficznie, jako formacja społeczna) w kapitalistyczny system społeczno-gospodarczy. Zjawisko to miało wystąpić najwcześniej w Europie zachodniej wczesnej nowożytności (XVI-XVIII wiek), głównie na skutek rozwoju handlu, podbojów kolonialnych oraz merkantylistycznej polityki gromadzenia pieniądza.

W ekonomii krajów socjalistycznych zaczerpnięte z teorii marksistowskiej pojęcie akumulacji zastępowało kategorię zysku. Rachunkowość przedsiębiorstw socjalistycznych operowała terminem “akumulacja finansowa przedsiębiorstwa”, która oznaczała nadwyżkę osiąganą ze sprzedaży nad kosztami własnymi.


Tagi
Encyklopedia ekonomiiEncyklopedia socjologii

1 komentarz do “Akumulacja”

Dodaj komentarz