Aktualizacja

Aktualizacja – w językoznawstwie: użycie znaku językowego w konkretnej wypowiedzi, a więc wytrącenie go ze stanu potencjalności, w którym z zasady znajdują się znaki językowe. W filozofii – działanie aktu istnienia w obrębie istoty. W informatyce – w odniesieniu do uzupełniania i wymiany danych. W ekonomii – w odniesieniu do podnoszenia i obniżania cen. W poetyce – w odniesieniu do języka poetyckiego, realizowanie się i interpretacja znaków językowych w obrębie utworu literackiego.


W innych językach: Język angielski – actualization lub foregrounding (ten drugi termin odnosi się do sensu językoznawczego i literaturoznawczego). Język francuski – actualisation. Język niemiecki – Aktualizierung.

Porównaj też: różne znaczenia terminu akt.

Aktualizacja: językoznawstwo

Stan potencjalności właściwy jest znakom językowym rozumiany jako system językowy, system znaków językowych – nigdy bowiem nie jest realizowana aktualnie całość systemu. Co więcej, istnieje ogromna liczba konfiguracji elementów systemu językowego, która nie będzie nigdy zaktualizowana, czyli rzeczywiście użyta (wystarczy sobie wyobrazić ogrom zestawień wszystkich możliwych słów języka w pary, trójki itd.). Aktualizacja w językoznawstwie rozumiana jest więc jako motywowana sytuacją i uwarunkowaniami podmiotu realizacja systemu znaków językowych w konkretnym akcie mowy.

Podobnie jak znaczenie literackie, omówione niżej, takie rozumienie terminu ukształtowała praska szkoła strukturalistyczna.

Aktualizacja: w badaniach literackich

Sens tego terminu na gruncie badań literackich (poetyki) łączy się ściśle z podanym wyżej znaczeniem językoznawczym i odnosi się do kategorii języka poetyckiego. Termin ten oznacza w poetyce interpretację znaków językowych zachodzącą wewnątrz utworu literackiego. Interpretacja ta ma w wypowiedziach poetyckich charakter bardziej wyrazisty, niż w innych aktach mowy. Odrywa znaki językowe od ich zwyczajnych motywacji semantycznych i zautomatyzowanych konwencji językowych. Ich użycia są w poezji oryginale i zaskakujące, co ściąga uwagę na sam sposób ukształtowania wypowiedzi (tak w jej planie brzmieniowym, jak i w planie semantycznym).

Aktualizacji podlegają znaki językowe i inne jednostki językowe na wszystkich poziomach wypowiedzi. Tak np. na planie leksykalno-znaczeniowym przykładem aktualizacji znaku językowego jest metafora.

Aktualizacja: filozofia

W filozofii – termin występujący w metafizyce klasycznej, odnoszący się do aktu (w znaczeniu metafizycznym). Oznacza on działanie aktu istnienia w obrębie istoty danego bytu.

Aktualizacja: informatyka

W informatyce: przede wszystkim aktualizacja danych, a więc uzupełnienie i wymiana komputerowej bazy danych.

Aktualizacja: ekonomia

W ekonomii: przede wszystkim aktualizacja cen, podnoszenie lub obniżanie ceny w zależności od określonych czynników, takich jak kursy walut obcych czy też inflacja lub deflacja.

Definicja słownikowa, etymologia

W języku ogólnym: dostosowanie czegoś do (wymaganego, pożądanego, wzorcowego) stanu obecnego. Zwłaszcza w odniesieniu do dostosowania do przepisów (stanu prawnego, norm technicznych) oraz stanu wiedzy. Uwspółcześnianie, czynienie aktualnym.

Etymologia: przymiotnik actualis nie występuje w łacinie klasycznej, obecny jest w łacinie średniowiecznej. Został uformowany przez scholastyków ze słowa actus (dopełniacz actus), wziętego w jego znaczeniu filozoficznym. Actus w klasycznej łacinie ogólnej to “pęd”, “popęd”, “pędzenie bydła”, “poruszenie ciała”, “mimika aktora lub mówcy”. Często też synonim spokrewnionego słowa actio (np. “akcja”, “działanie”). Oba pochodzą od czasownika ago, agere, egi, actum – znaczącego “czynić”, “robić”, “pędzić”.

Porównaj: aktualizm i aktywizm.


Tagi
AlmanachEncyklopedia językoznawstwa ogólnegoEncyklopedia literatury

Dodaj komentarz