Akcent iloczasowy
Akcent iloczasowy, także akcent rytmiczny lub akcent kwantyfikatywny – w terminologii językoznawczej: rodzaj akcentu (akcent wyrazowy), przedłużenie samogłoski stanowiącej ośrodek sylaby akcentowanej. Mówiąc ściślej, akcent oparty na różnicy iloczasowej między sylabami (iloczas to opozycja fonologiczna samogłosek długich i krótkich), przy czym czas trwania sylaby akcentowanej kwantyfikatywnie ulega przedłużeniu.
Inne niż iloczas środki foniczne uwydatnienia sylaby w wyrazie stanowią wysokość dźwięku oraz siła dźwięku. Odpowiednio mówimy więc o akcencie tonalnym (muzycznym) i akcencie dynamicznym (przyciskowym).
Teoretycznie możliwe są także formy akcentu iloczasowego, w których czas trwania sylaby ulega skróceniu. Wydłużenie odbiera się jednak psychologicznie jako element podkreślający, silniejszy, “akcentujący”. Podobnie w przypadku akcentu tonalnego mamy do czynienia raczej z podwyższeniem, niż obniżeniem dźwięku, wyższe dźwięki odbierane są bowiem jako bardziej przyciągające uwagę.
Oczywiście występowanie w jakimś języku iloczasu nie wymusza istnienia w nim akcentu iloczasowego. Tak np. w iloczasowym języku greckim występował akcent tonalny, nie iloczasowy.
Akcent rytmiczny w terminologii muzycznej
Synonimiczne określenie “akcent rytmiczny” ma także nieco podobne znaczenie w terminologii muzycznej – oznacza wyróżnienie dźwięku przez wydłużenie go, nadanie mu większej wartości rytmicznej.