Agencja informacyjna

Agencja informacyjna – agencje informacyjne to wyspecjalizowane instytucje, które zajmują się zbieraniem i opracowywaniem informacji bieżących. Informacje te opracowywane są najczęściej w postaci skrótowej (komunikaty prasowe), publikowane są natomiast w wyodrębnionych serwisach i biuletynach. Informacje bieżące dotyczą przede wszystkim polityki i gospodarki krajowej i zagranicznej. Udostępniane są następnie w środkach przekazu takich jak prasa, radio, telewizja i Internet. Odbiorcami informacji dostarczanych przez agencje informacyjne są także urzędy, rząd i inne instytucje państwowe, instytucje finansowe i gospodarcze, placówki naukowe, wreszcie osoby prywatne.

Synonimem agencji informacyjnej jest agencja prasowa. Jest to już dziś jednak określenie nieco przestarzałe, co więcej model funkcjonowania dawnych agencji prasowych był znacząco odmienny od modelu funkcjonowania współczesnej agencji informacyjnej. W związku z tym agencje prasowe opisane zostały w odrębnym artykule, zawierającym główne informacje historyczne. Dawniej stosowano także termin informacyjna agencja prasowa.

Głównym źródłem informacji gromadzonych przez agencje informacyjne są korespondenci krajowi i zagraniczni. Do istotnych źródeł informacji należą także instytucje, przede wszystkim rządowe, oraz inne agencje prasowe.

Zobacz też: agencja reklamowa, agencja public relations, agencja artystyczna.

Rodzaje agencji informacyjnych

Ze względu na znaczne zróżnicowanie istniejących współcześnie agencji informacyjnych nie istnieje ich jednolita, przyjęta powszechnie typologia. Można przedstawić jednak pewien zestaw kryteriów ogólnych wyróżniających ich podstawowe rodzaje.

Podział ze względu na zasięg terytorialny: agencje światowe, agencje regionalne, agencje krajowe, agencje lokalne.

Podział ze względu na status polityczny: agencje oficjalne (reprezentujące stanowisko rządu), agencje półoficjalne (pozarządowe, ale związane z czynnikami oficjalnymi) i agencje niezależne (prezentujące pluralizm poglądów politycznych, gospodarczych i społecznych).

Podział ze względu na status prawny i ekonomiczny: agencje państwowe, agencje publiczne i agencje prywatne. Forma własnościowa agencji informacyjnych jest zróżnicowana, mogą to być np. przedsiębiorstwa państwowe, spółki akcyjne lub spółdzielnie.

Podział ze względu na status i rodzaj gromadzonych materiałów: agencje informacyjne w sensie ścisłym, agencje publicystyczne, ponadto np. agencje telewizyjne, agencje fotograficzne, agencje reklamowe.

Podział ze względu na profil tematyczny, profil informacyjny prowadzonych serwisów: agencje ogólne, agencje ekonomiczne, agencje finansowe, agencje artystyczne, agencje naukowe, agencje turystyczne. Podział taki może obejmować również reprezentowanie stanowisk i potrzeb określonych społeczności (np. agencje katolickie, agencje młodzieżowe).

Współczesne agencje informacyjne: Przegląd

Historia agencji informacyjnych opisana została szerzej w artykule Agencja prasowa. Zarys współczesnej postaci sieci ogólnoświatowych agencji informacyjnych wyłonił się wkrótce po II wojnie światowej. Do największych należały wtedy amerykańska Associated Press (AP), amerykańska United Press International (UPI), brytyjska agencja Reuters, francuska Agence France Press (AFP, kontynuująca tradycje dawniejszej agencji Havas) oraz radziecka agencja TASS. Trwająca przez dziesięciolecia ostra rywalizacja pomiędzy AP a UPI skończyła się porażką tej ostatniej – współcześnie UPI nie ma już statusu agencji światowej. Ze względu na upadek ZSRR także agencja TASS straciła znaczenie ogólnoświatowe (przejściowo działała pod nazwą ITAR-TASS).

Nowym graczem globalnym jest natomiast dynamicznie rozwijająca się chińska agencja informacyjna Xinhua. Coraz większego znaczenia nabierają także telewizyjne i radiowe agencje informacyjne, w tym np. Worldwide Television News (WTN) i Associated Television News. Innym ważnym zjawiskiem jest specjalizacja: rozwijają się ekonomiczne i finansowe agencje informacyjne, w tym np. Bloomberg.

Agencje światowe zdominowały międzynarodowy rynek informacyjny. Nowy światowy ład informacyjny stał się jednym z głównych elementów procesów globalizacyjnych – wytworzyła się asymetria informacji, polegająca przede wszystkim na zmniejszeniu dostępu do informacji o poglądach alternatywnych oraz o regionach peryferyjnych (wykluczenie informacyjne). Reakcją na globalizację informacji było powstanie wielu agencji informacyjnych działających na skalę regionalną i międzypaństwową. Wymienić tu można PanaPress (Pana, PanAfrican News Agency) w Afryce i Prensa Latina w Ameryce Łacińskiej.

Polskie agencje informacyjne

Najważniejsze polskie agencje informacyjne to Polska Agencja Prasowa (PAP), Polska Agencja Inwestycji i Handlu (PAiH) oraz Katolicka Agencja Informacyjna (KAI). Duże znaczenie mają także Informacyjna Agencja Radiowa (IAR) i Telewizyjna Agencja Informacyjna (TAI),

Polska Agencja Prasowa powstała w 1944 roku, początkowo działała pod nazwą Polpress. W 1991 roku jej częścią stała się działająca na emigracji Polska Agencja Telegraficzna (PAT), założona już w 1918 roku. W skład PAP weszła wtedy także Centralna Agencja Fotograficzna (CAF). PAP jest spółką akcyjną skarbu państwa, działającą na mocy odrębnej ustawy, otrzymującą dotacje z budżetu państwa.

PAiH powstała w 1967 roku jako Polska Agencja Interpress. W 1991 przekształcona została w PAI (Polska Agencja Informacyjna), następnie w PAiZ. Katolicka Agencja Informacyjna powołana została w 1993 roku przez Konferencję Episkopatu Polski.

Wybrane agencje informacyjne: Lista agencji informacyjnych

Podana data roczna oznacza rok założenia agencji.

AA – Anadolu Ajansı – Turcja, 1920
AAP – Australian Associated Press – Australia, 1935
AFP – Agence France Presse – Francja, 1944
AGERPRES – Agenţia Naţionăla de Presă – Rumunia, 1949
AIF – Agenzia Internazionale Fides – Watykan 1927
AMNA – Athinaikon-Makedonikon Praktorion Idiseon (Athens-Macedonian News Agency) – Grecja, 2008
ANI – Agence nationale d’information – Liban, 1962
ANP – Algemeen Nederlands Persbureau – Holandia, 1934
ANSA – Agenzia Nazionale Stampa Associata – Włochy, 1945
ANTARA – Lembaga Kantor Berita Nasional Antara – Indonezja, 1937
AP – Associated Press – Stany Zjednoczone, 1848
APA – Austria Presse-Agentur – Austria 1946
APP – Associated Press of Pakistan – Pakistan. 1947
APS – Algérie Presse-Service – Algieria, 1961
ATSH (ATA) – Agjensia Telegrafike Shqiptare (Albanian Telegraphic Agency) – Albania, 1944
ATS (SDA) – Agence télégraphique suisse (Schweizerische Depeschenagentur) – Szwajcaria. 1894
BELGA – Agence télégraphique belge de presse (Belga Press Agency) – Belgia, 1920
BTA – Byłgarska telegrafna agencija – Bułgaria, 1898
CP – Canadian Press – Kanada, 1917
ČTK – Česká tisková kancelář – Czechy, 1992
DPA – Deutsche Presse-Agentur – Niemcy, 1949
EBC(R) – Empresa Brasileira de Comunicação – Brazylia. 2007
EFE – Agencia Editorial Falange Española – Hiszpania. 1938
ELTA – AB Lietuvos naujienų agentūra ELTA – Litwa, 1920
ENA – Ethiopian News Agency – Etiopia, 1961
HINA – Hrvatska izvještajna novinska agencija – Chorwacja, 1990
IRNA – Islamic Republic News Agency – Iran, 1934
ITIM – Itonut Israelit Meuchedet (News Agency of the Associated Israel Press) – Izrael. 1950
KATHPress – Katholische Presseagentur Österreich – Austria, 1946
KCNA – Korean Central News Agency – Korea Północna, 1946
KYODO – Kyōdō-tsūshin (Kyodo News) – Japonia, 1945
LUSA – Agência de Noticias de Portugal – Portugalia, 1987
MAP – Maghreb Arabe Presse – Maroko. 1959
MENA – Middle East News Agency – Egipt, 1955
MTI – Magyar Távirati Iroda – Węgry, 1880
NINA – National Iraqi News Agency – Irak, 2005
NTB – Norsk Telegrambyrå As – Norwegia, 1867
NZPA – New Zealand Press Association – Nowa Zelandia, 1879
PA – Press Association – Wielka Brytania, 1868
PAP – Polska Agencja Prasowa – Polska, 1944
PL – Prensa Latina (Agencia de Noticias Latinoamericana) – Kuba, 1959
PTI – Press Trust of India – Indie, 1949
RB – Ritzaus Bureau – Dania, 1866
REUTERS – Reuters Limited – Wielka Brytania, 1851
SANA – Syrian Arab News Agency – Syria, 1965
SAPA – South African Press Association – Republika Południowej Afryki, 1938
STT – Suomen Tietotoimisto – Finska Notisbyrǻn – Finlandia, 1887
TANJUG – Nacionalna novinska agencija Republike Srbije – Serbia, 1943
TAP – Agence Tunis Afrique Presse – Tunezja, 1961
TASR – Tlačová agentúra Slovenskej republiky – Słowacja, 1992
TELAM – Agencia National de Noticias – Argentyna, 1945
TNA – Thai News Agency – Tajlandia, 1977
TT – Tidningarnas Telegrambyrå – Szwecja, 1921
UPI – United Press International – Stany Zjednoczone, 1958
XINHUA (NC NA) – Xinhua She (New China News Agency) – Chiny, 1931
Yonhap – Yonhap News Agency – Korea Południowa, 1980