Afrykaty

Afrykaty (w liczbie pojedynczej: afrykata) – inaczej spółgłoski zwarto-szczelinowe lub spółgłoski zwarto-trące (w języku polskim: cz, dż, c, dz, ć, dź). Ich artykulacja jest dwusegmentowa, polega na zwarciu narządów mowy (słaba eksplozja) przechodzącym w szczelinę. Oba segmenty następują po sobie bezpośrednio i zlokalizowane są w tym samym miejscu kanału głosowego.


Etymologia: z języka łacińskiego, przymiotnik affricatus (affricataaffricatum) lub adfricatus znaczy “przytarty”.

Afrykaty w języku polskim

W języku polskim istnieją zasadniczo trzy rodzaje spółgłosek zwarto-szczelinowych. Są to spółgłoski przedniojęzykowo-zębowe (c i dz), spółgłoski przedniojęzykowo-dziąsłowe (cz i dż) oraz spółgłoski środkowojęzykowe (prepalatalne ć i dź). Ponadto w położeniu przed i oraz j występują jeszcze spółgłoski zębowo-prepalatalne i dziąsłowo-prepalatalne. Jest to na tle innych języków wyjątkowo duża liczba afrykat (np. język angielski ma tylko dwie, t∫ i ʤ, język francuski nie ma zaś żadnej).

Afrykata pf

Afrykaty występujące w języku polskim wyczerpują główne, najczęstsze typy spółgłosek zwarto-szczelinowych (i to na tle wszystkich języków w ogólności). Dodać można jednak, że np. w języku niemieckim występuje spółgłoska zwarto-szczelinowa wargowo-zębowa pf – jak w wyrazie Pfeife (“fajka”). Tego rodzaju spółgłoski cechują się jednak niższym stopniem zwarcia i nie zawsze uznawane są za osobne głoski.


Tagi
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego

1 komentarz do “Afrykaty”

Dodaj komentarz