Aeracja
Aeracja, także aeracja gleby lub aeracja gruntu lub napowietrzanie – wymiana powietrza atmosferycznego z powietrzem zawartym w glebie, wentylacja gleby sięgająca do poziomu wód gruntowych. W ogrodnictwie i rolnictwie: zabieg pielęgnacyjny służący ułatwieniu wnikania do gleby powietrza, a także wody i nawozów, w tym zwłaszcza aeracja trawników. Aeracja trawnika polega na nakłuwanie darni na głębokości około 10-15 centymetrów, jej celem jest przede wszystkim rozluźnienie i napowietrzenie gleby.
W sensie ogólnym aeracja (napowietrzanie) to wprowadzanie powietrza do innego obiektu. Tak rozumianą aerację stosuje się np. w produkcji wielu materiałów budowlanych oraz w intensyfikacji procesów biochemicznych. Przykładem może być także aeracja wody. Strefa gruntu częściowo wypełniona powietrzem, a częściowo wodami określana jest jako strefa aeracji.
Etymologia: z języka greckiego – ἀήρ, aer – powietrze. Porównaj artykuł Aer o pierwotnym znaczeniu pojęcia.
Aeracja w ogrodnictwie i rolnictwie. Aeracja jako zabieg pielęgnacyjny
Napowietrzanie gleby przeprowadza się za pomocą narzędzi i maszyn spulchniających. W przypadku trawników zabieg aeracji wykonuje się zwłaszcza na trawnikach intensywnie eksploatowanych (boiska itp.), ale także w ogrodach przydomowych (szczególnie trawniki często deptane). Urządzenia do napowietrzania gleby, aeratory, mają różne rozwiązania konstrukcyjne. Mogą być to ręczne narzędzia do przewiewania gleby, a także duże maszyny (aeratory spalinowe i elektryczne), których elementami roboczymi są ostro zakończone pręty na obracającym się wale. Na niewielkich trawnikach zabieg ten wykonać można za pomocą aeratorów z trzonkiem drewnianym, butów z kolcami na podeszwach (aeratory sandałowe) lub widłami. Darń nakłuwa się na głębokość około 10-15 centymetrów.
Korzyści z aeracji. Pod wpływem aeracji wyraźnie zwiększa się masa korzeni traw. Zabieg ten powoduje także wyrównanie się powierzchni darni. Korzyści z wykonywania aeracji to przede wszystkim: 1) zmniejszenie strat wody wynikających z nadmiernego wyparowywania; 2) zwiększenie elastyczności trawnika; 3) zwiększenie zdolności regeneracyjnych trawnika; 4) umożliwienie bardziej efektywnego działania nawozów; 5) podniesienie przeciętnej temperatury gleby w strefie korzeniowej; 6) zapobieganie nadmiernemu rozrostowi mchu i chwastów.
Kiedy wykonywać aerację? W warunkach polskich najodpowiedniejsza pora do wykonywania aeracji to lipiec oraz wczesna jesień. Aeracji nie należy wykonywać, gdy gleba jest nadmiernie wilgotna. Aerację wykonuje się przeważnie raz w roku – w przypadku trawników, które są szczególnie intensywnie eksploatowane i które zawierają szczególnie dużo części spławialnych (wiele ziaren mineralnych o nieznacznej średnicy) zabieg wykonuje się dwa razy w roku lub częściej. Dość często zabieg ten wykonuje się także po zimie, w celu przyspieszenia regeneracji trawy. Zaleca się przy tym, by aerację płytkie (powierzchniowe) wykonywać w terminach wcześniejszych (wczesne lato), a aeracje głębokie w późniejszych (wczesna jesień).
Jak wykonywać aerację? Gleba doprowadzona musi być do odpowiedniej wilgotności. Trawę należy skosić do wysokości około 3 cm, skoszona trawa powinna zostać usunięta. Wykonywanie aeracji zależy od rodzaju używanego aeratora: w przypadku niektórych wykonuje się ją tylko w jednym kierunku, w przypadku innych powtarza w poprzek do pierwotnego kierunku jazdy. Dla uzyskania optymalnych efektów powinno się wykonać około 180-200 otworów na m². Wyrzucone korki z darnią powinno się wygrabić i usunąć, co umożliwia uzyskanie trawnika o większej elastyczności. Dodatkowo, w celu zwiększenia przepuszczalności podłoża, na powierzchni trawnika rozsypać można piasek (zabieg piaskowania).
Napowietrzanie gleby wykonuje się także np. w arborystyce – może ona polegać na wbudowaniu w strefę korzeniową drzewa systemu rur, które ułatwiają wymianę powietrza.