Adwekcja
Adwekcja – w meteorologii: napływ na określony teren mas powietrza o określonych cechach, na ogół odmiennych, niż cechy zalegających mas powietrza.
Etymologia: z języka łacińskiego, advectio, advectionis – “przywóz”, “doprowadzenie”. W sensie ogólnofizycznym pojęcie adwekcji odnosi się do przenoszenia określonej wielkości fizycznej z jednego obszaru na inny.
Adwekcja – przemieszczanie się mas powietrza. Rodzaje adwekcji
Poziome przemieszczanie się mas powietrza przyczyniające się do powstania nowych warunków pogodowych. Chodzi tu o warunki termiczne (zmiana temperatury), warunki wilgotnościowe (wilgotność) i pionowy gradient temperatury (gradient stanu, czyli rzeczywiste tempo zmiany temperatury wraz z wysokością) a także o zanieczyszczenie powietrza. Adwekcja jest jedną z głównych przyczyn zmian pogody: zachodzące przy powierzchni ziemi zmiany termiczne warunkowane są głównie przez zmiany pola temperatury w dolnej i środkowej troposferze (najniższa warstwa atmosfery), szczególnie na poziomie adwekcyjnym. Adwekcja wpływa jednak nie tylko na zmiany temperatury, jest czynnikiem powstawania wielu innych zjawisk pogodowych, w tym opadów, burz, mgieł czy przymrozków.
Wyróżnia się więc odpowiednio adwekcję termiczną, adwekcję zanieczyszczeń, adwekcję wilgoci itp. Ogólnie wyróżnia się dwa typy adwekcji – pozytywną (dodatnią – przenoszenie większych wartości w kierunku mniejszych) i negatywną (ujemną – przenoszenie mniejszych wartości w kierunku większych). Największe znaczenie ma adwekcja termiczna, dzielona na adwekcję ciepłą (przemieszczanie się mas powietrza ciepłego w kierunku mas powietrza chłodnego, skutkujące wzrostem temperatury) i adwekcję chłodną (przeciwne zjawisko, wiążące się przy tym często z wystąpieniem prądów zstępujących).
Na kierunek oraz intensywność napływu mas powietrza nad dany obszar mają wpływ przede wszystkim różnica ciśnień (liczona względem odległości) oraz kształt i przebieg izobar.
Zjawisko adwekcji ma kluczowe znacznie w wymianie termicznej pomiędzy różnymi częściami Ziemi. Wywołuje też szybkie i zdecydowane zmiany pogody oraz zaburzenia pogodowe. Tak np. deszcz i burze powstają w wyniku zderzenia się ciepłych mas powietrza z ciężkimi masami chłodnego powietrza lub z przeszkodami terenowymi. Adwekcja mas powietrza o cechach kontrastowo różnych od cech mas powietrza zalegającego oraz o burzliwym przebiegu typowa jest np. dla oddzielonych frontami atmosferycznymi sektorów pozazwrotnikowego niżu barycznego.
Zobacz też: atmosfera.